Odstąpienie od umowy kupna - sprzedaży środka trwałego - jak rozliczyć księgowo oraz podatkowo

W myśl art. 560 § 1 i § 4 Kodeksu cywilnego, jeżeli rzecz sprzedana (np. środek trwały) ma wadę, kupujący może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy kupna-sprzedaży takiej rzeczy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla nabywcy wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad lub usunie wadę (ograniczenie to nie ma jednak zastosowania w sytuacji, gdy rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo gdy zbywca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady).

UWAGA!

Kupujący może odstąpić od umowy pod warunkiem, że wada jest istotna. Odstąpienie przez nabywcę od umowy kupna-sprzedaży wadliwej rzeczy (środka trwałego) wiąże się z jej zwrotem sprzedawcy oraz żądaniem zwrotu przez zbywcę zapłaconej ceny za taką rzecz.

Czytaj też: Czy zawsze warto brać fakturę na osobiste wydatki

Faktura korygująca

Zgodnie z art. 106j ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, w razie dokonania – po wystawieniu pierwotnej faktury sprzedaży – zwrotu towarów (kwalifikowanych do środków trwałych), zbywca powinien wystawić na rzecz nabywcy fakturę korygującą „in minus". Faktura taka powinna zawierać:

- wyrazy „Faktura korygująca" lub wyraz „Korekta",

- numer kolejny oraz datę jej wystawienia,

- dane zawarte w fakturze, której dotyczy faktura korygująca (t.j. datę wystawienia; kolejny numer nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny identyfikuje fakturę; imiona i nazwiska lub nazwy sprzedawcy i nabywcy towarów oraz ich adresy; numer, za pomocą którego sprzedawca jest zidentyfikowany na potrzeby VAT; numer, za pomocą którego nabywca towarów jest zidentyfikowany na potrzeby VAT, pod którym otrzymał on towary; datę dokonania lub zakończenia dostawy towarów; nazwę (rodzaj) towaru objętego korektą),

- przyczynę korekty,

- kwotę korekty podstawy opodatkowania lub kwotę korekty podatku należnego, z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek VAT i sprzedaży zwolnionej (jeżeli korekta wpływa na zmianę podstawy opodatkowania lub kwoty podatku należnego).

UWAGA!

Otrzymanie przez nabywcę towaru (zakwalifikowanego do środków trwałych) faktury korygującej rodzi obowiązek zmniejszenia VAT naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym otrzymano fakturę korygującą.

W razie braku obniżenia VAT należnego o VAT naliczony określony w fakturze, której korekta dotyczy (w sytuacji przysługiwania prawa do takiego obniżenia), zmniejszenie VAT naliczonego uwzględnia się w rozliczeniu za okres, w którym dokonano tego obniżenia (art. 86 ust. 19a ustawy o VAT).

Z kolei, w przypadku zwrotu przez nabywcę towaru (zakwalifikowanego przez niego do środków trwałych), sprzedawca takiego towaru może dokonać obniżenia podstawy opodatkowania VAT, w stosunku do podstawy określonej w wystawionej fakturze pierwotnej z wykazanym podatkiem VAT (o wartość zwróconego towaru), pod warunkiem posiadania – uzyskanego przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, w którym nabywca towaru otrzymał fakturę korygującą – potwierdzenia otrzymania faktury korygującej przez odbiorcę, dla którego wystawiono fakturę pierwotną. Uzyskanie potwierdzenia otrzymania przez nabywcę towaru faktury korygującej po terminie złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy uprawnia do uwzględnienia faktury korygującej za okres rozliczeniowy, w którym uzyskano to potwierdzenie (art. 29a ust. 13 ustawy o VAT). Uwzględnienia przy tym wymaga, że przepisy ustawy o VAT nie zawierają żadnego wymogu dotyczącego formy takiego potwierdzenia.

Dopuszczalny więc może być każdy rodzaj potwierdzenia, który pozwala bez żadnych wątpliwości ustalić, że kontrahent odebrał fakturę korygującą. Czyni zadość warunkowi legitymowania się potwierdzeniem odbioru korekty faktury przez nabywcę przykładowo potwierdzenie przez adresata przyjęcia przesyłki poleconej (za zwrotnym poświadczeniem odbioru), pisemne odrębne potwierdzenie faktu otrzymania faktury korygującej, zwrotnie przesłana kopia podpisanej faktury korygującej, faks potwierdzający odbiór faktury korygującej, potwierdzenie przesłane drogą elektroniczną, potwierdzony odbiór faktury korygującej przesłany drogą elektroniczną (vide interpretacje dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej: z 28 marca 2018 r., 0111-KDIB3-1.4012.851.2017.1.MP oraz z 6 lipca 2018 r., 0115-KDIT1-1.4012.284.2018.2.MN).

Podatki dochodowe

Na gruncie podatku dochodowego, jeżeli korekta odpisu amortyzacyjnego nie jest spowodowana błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką (jest wynikiem np. zwrotu zakupionego środka trwałego do sprzedawcy), wówczas korekty dokonuje się w drodze zmniejszenia kosztów podatkowych poniesionych w okresie rozliczeniowym, w którym została otrzymana faktura korygująca. W przypadku, gdy w tym okresie rozliczeniowym nie poniesiono kosztów uzyskania przychodów lub kwota poniesionych kosztów jest niższa, niż kwota zmniejszenia, należy zwiększyć przychody o kwotę, o którą nie zostały zmniejszone koszty podatkowe (art. 22 ust. 7c i 7d ustawy o PIT; art. 15 ust. 4i i 4j ustawy o CIT).

Ujęcie w księgach

Operacje gospodarcze związane ze zwrotem zakupionego środka trwałego, spowodowanego ujawnionymi w trakcie jego użytkowania wadami fizycznymi wymagają następującego ujęcia w księgach rachunkowych nabywcy:

Operacje gospodarcze związane ze zwrotem przez nabywcę sprzedanego mu uprzednio środka trwałego (w wyniku ujawnionych podczas jego eksploatacji przez kupującego – wad fabrycznych) wymagają następujących zapisów w ewidencji księgowej sprzedawcy: