4 czerwca 2022 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o pracowniczych planach kapitałowych wprowadzona ustawą z 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027 (DzU poz. 1079). Zawiera ona kilka zmian w zasadach tworzenia i funkcjonowania PPK.

Wielki brat patrzy

Warta odnotowania jest modyfikacja zasad możliwości zwolnienia z obowiązku tworzenia PPK przez najmniejsze podmioty. PPK nadal nie muszą tworzyć m.in.:

- osoby fizyczne zatrudniające inne osoby fizyczne, o ile współpraca nie odbywa się w ramach działalności gospodarczej,

- mikroprzedsiębiorcy zatrudniający do 10 osób, jeżeli wszyscy zatrudnieni złożą deklarację o rezygnacji z wpłat na PPK.

W poprzednim stanie prawnym taki podmiot zatrudniający po prostu nie zawierał umów składających się na PPK (umowy o zarządzanie PPK oraz umowy o prowadzenie PPK). Nikomu się z tego nie musiał tłumaczyć systemowo, chyba że tematem zainteresowała się jakaś agenda rządowa – np. Państwowa Inspekcja Pracy. Obecnie taki podmiot, który widnieje w publicznej ewidencji (np. CEDIG czy KRS), musi informować na zapytanie Polski Fundusz Rozwoju (dalej: PFR) o fakcie spełniania warunków do zwolnienia z obowiązku tworzenia PPK. Czyli pod hasłem uproszczenia ustawy, wprowadzono praktycznie mechanizm autodenuncjacji. Rozwiązanie to dotyczy każdego z mikroprzedsiębiorców.

Dalsze polowanie na PPE

Powszechnie wiadomo, że twórcy wątpliwego sukcesu PPK nie lubią pracowniczych programów emerytalnych (dalej: PPE). Widać to na przykładzie obecnych zmian w ustawie o PPK. W istocie są one swoistym „grillowaniem” pracodawców prowadzących PPE.

Przypomnijmy, że zgodnie z obowiązującymi przepisami prowadzenie PPK jest co do zasady obowiązkowe, chyba że pracodawca prowadzi PPE o składce podstawowej minimum 3,5 proc. wynagrodzenia i w którym uczestniczy co najmniej 50 proc. pracowników tego podmiotu. Do tej pory nie istniała podstawa prawna do weryfikacji przez PFR spełniania tych obowiązków. Nowelizacja ustawy o PPE, prawie równoległa z omawianą nowelą ustawy o PPK, nałożyła na pracodawców prowadzących PPE obowiązek półrocznego raportowania do PFR stanu zatrudnienia oraz stanu uczestnictwa w prowadzonym PPE. W ten sposób wprowadzono kolejny mechanizm kontroli państwa nad wolnością wyboru przedsiębiorców.

Zmodyfikowane terminy

Jedną z ważnych zmian jest ta dotycząca umowy o prowadzenie PPK. Dotąd podmiot zatrudniający zawierał umowę o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej po upływie trzeciego miesiąca zatrudnienia w tym podmiocie, ale nie później niż do 10. dnia miesiąca następującego po tym, w którym upłynęły trzy miesiące zatrudnienia. Od 4 czerwca 2022 r. podmiot zatrudniający może zawrzeć taką umowę już po 14 dniach zatrudnienia.

Drugim uproszczeniem jest wprowadzenie zasady składania przez nowego uczestnika PPK oświadczenia o już posiadanych umowach o prowadzenie PPK w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy o prowadzenie PPK na jego rzecz u nowego pracodawcy.

Sytuacja osób 55+

Dotychczasowy stan prawny rodził wątpliwości co do obowiązku zapisywania do PPK niektórych osób w wieku powyżej 55 r. życia, mimo ogólnej zasady, że należy to robić wyłącznie na wniosek takich osób. Nowelizacja utrzymała tę zasadę. Usunęła jednak z porządku prawnego przepisy, które powodowały uzasadnione wątpliwości w tym zakresie.

Inne zmiany

Nowelizacja ustawy o PPK obejmuje także takie obszary, jak doprecyzowanie terminu obowiązywania zmodyfikowanej wpłaty dodatkowej uczestnika PPK – obowiązuje od miesiąca następującego po tym, w którym uczestnik PPK złożył deklarację wpłaty dodatkowej. Modyfikacja terminu dokonywania pierwszej i następnych wpłat do PPK polega do doprecyzowaniu, że są one dokonywane w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały obliczone i pobrane. Doregulowano też kwestię wpłat powitalnych.

ZDANIEM AUTORA
dr Marcin Wojewódka - radca prawny, Instytut Emerytalny

Choć zamiarem ustawodawcy prawdopodobnie nie było pogorszenie sytuacji prawnej uczestników PPK, to nowelizacja do tego prowadzi. Do 3 czerwca 2022 r. istniał przepis przewidujący, że podmiot zatrudniający nie ponosi odpowiedzialności za brak lub błędne obliczenie, pobranie lub dokonanie wpłaty, gdy jest to spowodowane przekazaniem przez zatrudnionego błędnych informacji skutkujących błędnym ustaleniem dotyczącym obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego i rentowych. Przepis ten pozostał, ale usunięto ostanie zdanie, zgodnie z którym wpłaty, które okazałyby się nienależne w całości lub w części wskutek wskazanych okoliczności, podlegają zwrotowi na rzecz finansującego wpłatę. Moim zdaniem, wykreślenie tego zdania pogarsza sytuację prawną uczestników PPK, gdyż wprowadza niepewność co do losów zwracanych środków.