Premia uznaniowa stanowi dodatkowy składnik wynagrodzenia, dodatek do podstawowej pensji. Jednak nie w każdym zakładzie musi być stosowana. Jest elementem motywacyjnym i mobilizującym do osiągania lepszych wyników. To także nagroda dla pracownika za jego osiągnięcia.

Zasady wypłaty dodatkowego wynagrodzenia powinny zostać zapisane w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagrodzenia, regulaminie pracy lub w samej umowie o pracę zawieranej z pracownikami. O przyznaniu premii uznaniowej decyduje pracodawca, zgodnie ze swobodnym uznaniem.

Kodeks pracy w art. 105 określa, że „Pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu, mogą być przyznawane nagrody i wyróżnienia. Odpis zawiadomienia o przyznaniu nagrody lub wyróżnienia składa się do akt osobowych pracownika.” Katalog nagród jest otwarty. Pracodawca przy udzielaniu pracownikom premii musi pamiętać o ogólnych zasadach kodeksu pracy, czyli zasadzie równego traktowania i zakazie dyskryminacji pracowników.

Jaka jest różnica pomiędzy premią uznaniową a premią regulaminową?

Przyznanie i wysokość premii uznaniowej w całości zależy od woli pracodawcy. To on określa czy ją przyznaje, komu i w jakiej wysokości. Pracownik nie może występować z roszczeniem jej wypłacenia, ponieważ jej wypłata jest niezależną decyzją pracodawcy. Zasady przyznawania premii uznaniowej nie powinny określać kryteriów jej przyznawania, ponieważ traci ona wtedy swój ,,uznaniowy” charakter. Zapis powinien podkreślać, że ma ona uznaniowy charakter i decyzja o jej przyznaniu zależy wyłącznie od decyzji pracodawcy i nie zawiera żadnych dodatkowych kryteriów. Ma ona charakter niestały a kodeks pracy jej nie reguluje. Pracownik nie może rościć sobie do niej praw. Wypłata premii uznaniowej nie podlega kontroli organów rozstrzygających spory ze stosunku pracy.

Natomiast warunki wypłacenia premii regulaminowej są szczegółowo określone. Przyznaje się ją, po spełnieniu określonych w wewnętrznych przepisach przesłanek. W sytuacji gdy pracownik spełnia wymagania do jej otrzymania a pracodawca nie przyzna mu premii, pracownik może dochodzić spełnienia roszczeń, nawet na drodze sądowej.

O tym czy dana premia jest uznaniowa czy regulaminowa nie decyduje jej nazwa, lecz kryteria przyznawania.

Premia uznaniowa a zwolnienie chorobowe

Premia może być wypłacana za szczególne osiągnięcia pracownika, realizację projektów, dodatkową działalność. Pracownik, który przebywa na zwolnieniu chorobowym nie angażuje się w pracę, nie uczestniczy w realizacji bieżących zasad. Dlatego pracodawca może zdecydować o niewypłacaniu mu premii uznaniowej.