Ustalając wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, trzeba kierować się zasadą, zgodnie z którą pracownikowi za czas urlopu przysługuje taka należność, jaką otrzymałby, gdyby w tym czasie pracował. Przesądza o tym art. 172 k.p.

Gdy co roku zmienia się stawka płacy minimalnej, pracodawcy muszą analizować, jak będzie to wpływało na świadczenia wypłacane zatrudnionym. Do rozstrzygnięcia jest m.in. to, czy nie zachodzi konieczność ponownego wyznaczenia podstawy urlopowej.

Potrzeba taka pojawi się m.in. wtedy, gdy w tej podstawie uwzględniane były dodatki za wykonywanie zadań służbowych w porze nocnej oraz w nadgodzinach. Jeśli wyliczano je na bazie ustawowej pensji minimalnej, na nowo firmy muszą przysiąść do kalkulacji wynagrodzenia za płatny wypoczynek pracowników.

W takich okolicznościach, przeliczenie podstawy wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy może obejmować nawet 12 miesięcy.

Ze zmiennych i stałych

Przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego pod uwagę należy brać składniki stałe i zmienne, zgodnie z regułami opisanymi poniżej >patrz tabela.

Istotny termin wypłaty

Baza do wyliczenia wysokości wynagrodzenia urlopowego to składniki wynagrodzenia wypłacone podwładnemu w okresie 3 lub 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc korzystania z płatnego wypoczynku. Nie ma znaczenia, za jaki okres one przysługiwały. Ważna jest więc data postawienia etatowcowi do dyspozycji określonego składnika płacy, a nie okres, za który on się należy.

Przykład

Pensję wynikającą ze stawki godzinowej za dany miesiąc pracodawca wypłaca ?do 10. dnia miesiąca następnego, natomiast zmienną premię regulaminową – do końca miesiąca, za który jest ona należna. W lutym br. pracownik był na urlopie. Ustalając wysokość należności za dniw  wypoczynku, zakład powinien uwzględnić premię wypłaconą pracownikowi w listopadzie i grudniu 2013 r. oraz w styczniu 2014 r., ?a także wynagrodzenie godzinowe uregulowane w tych samych ?miesiącach (mimo że przysługiwało ?ono odpowiednio za październik, listopad i grudzień 2013 r.).

Należności poza kalkulacją

Nie wszystkie elementy pracowniczej płacy wpływają na wysokość wynagrodzenia przysługującego za dni płatnego wypoczynku. Aby je zidentyfikować, należy zapoznać się z niektórymi orzeczeniami Sądu Najwyższego oraz z katalogiem wymienionym w § 6 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14 ze zm., dalej rozporządzenie urlopowe).

Lista należności, których nie uwzględnia się przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, wygląda następująco:

1. ?składniki wymienione w § 6 rozporządzenia urlopowego,

2. ??składniki niewymienione w rozporządzeniu urlopowym. Chodzi tu m.in. o:

- ?jednorazowe lub nieperiodyczne wypłaty za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,

- ?nagrody jubileuszowe,

- ?wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,

- ?ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy,

- ?kwota wyrównania wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnej płacy,

- ?dodatkowe wynagrodzenie roczne,

- ?odprawa emerytalna lub rentowa oraz inne odprawy pieniężne,

- ?wynagrodzenie i odszkodowanie przysługujące w razie rozwiązania stosunku pracy,

- ?premie uznaniowe niemające charakteru roszczeniowego (wyrok SN z 20 lipca 2000 r., I PKN 17/00),

- ?należności wypłacone po to, aby zrekompensować zatrudnionemu poniesione przez niego wcześniej wydatki, np. ekwiwalenty za pranie i konserwację odzieży roboczej, diety i inne należności przysługujące z tytułu podróży służbowej,

- ?świadczenia pozapłacowe, np. pakiety medyczne finansowane przez zakład, bony z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub ze środków obrotowych itp.,

- ?wynagrodzenie otrzymywane przez pracownika z innych źródeł niż stosunek pracy (wyrok SN ?z 4 marca 2008 r., II PK 183/07), np. wynagrodzenie za umowy zlecenia i o dzieło lub honoraria za umowy o przeniesienie praw autorskich.

Konieczne przeliczenia

Firmy niejednokrotnie modyfikują elementy płacy pracowniczej, które są przyjmowane do podstawy wynagrodzenia urlopowego. Zmiany mogą dotyczyć zarówno ich wysokości, jak i polegać na likwidacji starego lub przyznaniu nowego składnika.

Modyfikacje dokonane w okresie, z którego ustala się podstawę obliczeń, wprowadzone przed rozpoczęciem przez pracownika urlopu wypoczynkowego lub w miesiącu jego wykorzystywania, zobowiązują do przeprowadzenia stosownych przeliczeń. Zaistniałe zmiany muszą bowiem zostać uwzględnione w podstawie pensji za urlop. Czasem może to się okazać korzystne dla podwładnego, np. przy podwyżce jego pensji. Najczęściej skutkuje jednak pogorszeniem sytuacji, gdy składnik wynagrodzenia został zlikwidowany lub obniżony.

To przeliczenie jest konieczne np. wtedy, gdy pracownikowi wynagradzanemu stawką godzinową, podniesie się jej wysokość w związku ze wzrostem płacy minimalnej. Przeliczeniu podlegać powinny także m.in. ustalane na bazie minimalnego wynagrodzenia z 2013 r. dodatki za nadgodziny i za pracę w porze nocnej, uwzględniane przy kalkulacjach wynagrodzenia urlopowego należnego w 2014 r.

Plaża w styczniu i lutym

Jeżeli wakacje przypadają na przełomie dwóch miesięcy, podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego nie ustala się odrębnie dla każdego z tych miesięcy (§ 8 pkt 1 rozporządzenia urlopowego). Szef powinien ją ustalić, biorąc pod uwagę zarobki z miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a nie z miesięcy poprzedzających ten, kiedy przypadł urlop. Oznacza to, że podstawę urlopową ze zmiennych składników trzeba określić z 3 lub ?12 miesięcy przed miesiącem startu wakacji również dla tej części urlopu, która rozpoczęła się w jednym miesiącu, ale pracownik kontynuuje ją ?w następnym.

Etapy liczenia wynagrodzenia urlopowego

Jak wynika z podanych wyjaśnień, wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy powinno przebiegać etapowo. Obrazują to następujące działania.

Krok 1.

Ustalenie, jakie elementy płacy powinny wejść do podstawy wynagrodzenia za urlop z uwzględnieniem w niej stałych i zmiennych składników pensji.

Krok 2.

Przeliczenie podstawy urlopowej, gdy zmieni się wysokość składników wynagrodzenia uwzględnianych w tej podstawie, wprowadzonych przed rozpoczęciem przez pracownika urlopu wypoczynkowego lub w miesiącu wykorzystywania go. Podstawę tę ustala się ponownie z uwzględnieniem tych modyfikacji.

Krok 3.

Obliczenie stawki godzinowej ze stałych elementów pensji, poprzez podzielenie ich kwoty przez nominalny czas pracy z miesiąca wystąpienia nieobecności spowodowanej urlopem. Pracodawcy często pomijają ten krok ?i w miesiącu korzystania przez pracownika z urlopu wypłacają stałe składniki w pełnej należnej wysokości.

Krok 4.

Skalkulowanie stawki godzinowej ze zmiennych składników płacy, przez podzielenie ich sumy wypłaconej w 3 lub 12 miesiącach poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu przez liczbę godzin, w czasie których pracownik świadczył pracę w okresie, z którego ustalono podstawę urlopową ?ze zmiennych elementów pensji.

Krok 5.

Wyznaczenie kwoty wynagrodzenia urlopowego, przez pomnożenie ustalonej stawki godzinowej przez liczbę godzin, jakie pracownik ?przepracowałby w czasie trwania urlopu w normalnym czasie pracy, ?zgodnie z obowiązującym go rozkładem, gdyby w tym czasie ?nie miał urlopu.

Przykład

Pan Artur pracuje na pełnym etacie (w podstawowym systemie czasu pracy) ?i jest wynagradzany stałą stawką miesięczną w wysokości minimalnego wynagrodzenia. Do końca 2013 r. było to 1600 zł, a od 1 stycznia 2014 r. ?jest to 1680 zł miesięcznie. Niekiedy pracuje w porze nocnej oraz ?w godzinach nadliczbowych, za co obok normalnego wynagrodzenia otrzymuje dodatki. Firma wypłaca pensję 10. dnia następnego miesiąca.

Z racji pracy w nocy i w nadgodzinach od listopada 2013 r. do stycznia 2014 r. otrzymał następujące kwoty:

- ?za październik 2013 r. (wypłata 8 listopada 2013 r.): 156,60 zł ?za 12 nadgodzin z 50-proc. dodatkiem oraz 69,60 zł za 40 godzin pracy?w nocy (40 godz. x 1,74 zł stawki za godzinę pracy w nocy obowiązującej ?w październiku 2013 r.),

- ?za listopad 2013 r. (wypłata 10 grudnia 2013 r.): 118,16 zł ?za 56 godzin pracy w nocy (56 godz. x 2,11 zł stawki za godzinę ?pracy w nocy w listopadzie 2013 r.),

- ?za grudzień 2013 r. (wypłata 10 stycznia 2014 r.): 75 zł za 5 nadgodzin ?z 50-proc. dodatkiem.

Od 3 do 7 lutego pan Artur miał 5-dniowy urlop wypoczynkowy (40 godzin). Była to jego jedyna nieobecność w tym miesiącu. Ponieważ od nowego ?roku wzrosła płaca minimalna, w tych okolicznościach trzeba przeliczyć należności za nadgodziny i pracę nocną uwzględniane w podstawie urlopowej.

W lutym 2014 r. pan Artur nie pracował w nadgodzinach ani w nocy, ?a od października do grudnia 2013 r. przepracował łącznie 473 godziny. Uwzględniając to, jego pensja lutowa powinna składać się z płacy ?zasadniczej wynoszącej 1680 zł brutto oraz wynagrodzenia ?urlopowego skalkulowanego ze składników zmiennych. Aby prawidłowo ?je obliczyć, należy:

Krok 1.

Przeliczyć kwoty za nadgodziny i pracę w nocy wliczane do podstawy urlopowej

- ?należne za październik 2013 r.: 164,34 zł za 12 nadgodzin ?(1680 zł : 184 godz. nominalnego czasu pracy z października 2013 r. ?= 9,13 zł x 12 nadgodzin x 1,5) oraz 73,20 zł za 40 godz. pracy w nocy ?(40 godz. x 1,83 zł stawki za godzinę pracy w nocy w październiku 2013 r. przeliczonej według nowej płacy minimalnej 1680 zł),

- ?należne za listopad 2013 r.: 123,76 zł za 56 godzin pracy w nocy ?(56 godz. x 2,21 zł przeliczonej stawki za godzinę pracy w nocy ?w listopadzie 2013 r.),

- ?należne za grudzień 2013 r.: 78,75 zł za 5 nadgodzin (1680 zł : 160 godz. nominalnego czasu pracy z grudnia 2013 r. = 10,50 zł x 5 nadgodzin x 1,5).

Krok 2.

Wyliczyć stawkę za godzinę urlopu ze składników zmiennych ?(po przeliczeniu):

(164,34 zł + 73,20 zł + 123,76 zł + 78,75 zł) : 473 godz. faktycznie przepracowanych od października do grudnia 2013 r. = 0,93 zł.

Krok 3.

Obliczyć wynagrodzenie za 40 godzin urlopu:

0,93 zł x 40 godz. = 37,20 zł.