Prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego bez względu na staż należy się w razie zatrudnienia kogoś przez zakład budżetowy do pracy sezonowej na co najmniej trzy miesiące (art. 2 ust. 3 pkt 2 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym). Przepisy nie zawierają definicji pracy sezonowej. Wedle powszechnego znaczenia tego pojęcia przyjmuje się, że chodzi o rodzaj krótkotrwałego zajęcia związanego z właściwością pory roku, np. praca w turystyce. Stąd w grę wchodzi przyjęcie sezonowego pracownika na podstawie okresowej umowy o pracę bądź na czas wykonania określonej pracy.
Przyjęcie nauczyciela
Nauczycielowi, z którym dyrektor nawiązał stosunek pracy podczas roku kalendarzowego zgodnie z organizacją pracy szkoły, też należy się trzynasta pensja bez względu na to, ile dni faktycznie przepracował w poprzednim roku kalendarzowym (art. 2 ust. 3 pkt 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym). Jednak sformułowanie „nawiązanie stosunku pracy zgodnie z organizacją pracy w szkole” budzi kontrowersje i jest interpretowane na różne sposoby.
Początkowo specjaliści uważali, że chodzi wyłącznie o nauczycieli, z którymi został zawarty stosunek pracy na okres od 1 września (początek roku szkolnego) przynajmniej do końca zajęć dydaktycznych w placówce (co następuje w ostatni piątek czerwca) bądź do końca roku szkolnego (31 sierpnia). Później jednak to rygorystyczne podejście ulegało łagodzeniu i obecnie występuje kilka teorii na ten temat. Najlepiej więc przyjąć wyważoną opcję, wedle której trzynastka bez względu na staż przysługuje nauczycielom, z którymi został zawarty stosunek pracy w trakcie roku kalendarzowego:
- od 1 września do przynajmniej końca zajęć dydaktycznych bądź do końca roku szkolnego,
- w razie konieczności zastąpienia nauczyciela zatrudnionego zgodnie z organizacją pracy szkoły np. przez stosunek pracy na zastępstwo lub na czas określony trwający co najmniej do końca zajęć dydaktycznych lub do końca roku szkolnego.
W pozostałych przypadkach należy sprawdzać, czy nauczyciel efektywnie przepracował w poprzednim roku kalendarzowym wymagane sześć miesięcy.
Przykład
Z nauczycielem, panem Janem, szkoła podpisała umowę na zastępstwo od 1 września 2011 r. do 30 czerwca 2012 r. Podczas tego zatrudnienia nauczyciel przebywał na zwolnieniach lekarskich od 6 lutego do 30 czerwca 2012 r. Szkoła nie podpisała z nim kolejnej umowy o pracę na rok szkolny 2012/2013. Czy w związku z tym, że nauczyciel nie przepracował efektywnie sześciu miesięcy w poprzednim roku, przysługuje mu dodatkowe wynagrodzenie roczne za ten rok?
Panu Janowi nie należy się dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2012 r. bez względu na jego staż, ponieważ nie został z nim nawiązany stosunek pracy na rok szkolny 2012/2013 zgodnie z organizacją pracy szkoły. Rozpatrując jego uprawnienia, należy więc na ogólnych zasadach sprawdzić, czy w 2012 r. przepracował efektywnie minimum 180 dni w szkole. Z pytania wynika, że nie. Dlatego w ogóle nie otrzyma on świadczenia za 2012 r.
Przykład
Szkoła podpisała z nauczycielką, panią Karoliną, umowę o pracę na zastępstwo od 16 listopada 2011 r. do 30 czerwca 2012 r. Kobieta przebywała na zwolnieniach lekarskich przez jeden dzień w kwietniu i przez cztery dni w maju 2012 r.
Szkoła nie kontynuowała z nią współpracy w kolejnym roku szkolnym. Nie można przyznać uprawnień do trzynastki za 2012 r. pani Karolinie bez względu na staż, ponieważ kobieta nie nawiązała umowy o pracę zgodnie z organizacją pracy w szkole. Trzeba zatem zweryfikować, ile dni w 2012 r. faktycznie przepracowała w danej szkole. Robimy to tak:
- styczeń 2012 r.: 31 dni efektywnej pracy,
- luty 2012 r.: 29 dni efektywnej pracy,
- marzec 2012 r.: 31 dni efektywnej pracy,
- kwiecień 2012 r.: 30 dni kalendarzowych - 1 dzień choroby = 29 dni efektywnej pracy,
- maj 2012 r.: 31 dni kalendarzowych - 4 dni choroby = 27 dni efektywnej pracy,
- czerwiec 2012 r.: 30 dni efektywnej pracy, łącznie dni efektywnie przepracowane w 2012 r.: 31 + 29 + 31 + 29 + 27 + 30 = 177 dni.
Nie należy się jej trzynastka za 2012 r., gdyż nie uzbierała wymaganego stażu 180 dni efektywnej pracy.
Przykład
Szkoła podpisała umowę o pracę z nauczycielem, panem Kamilem, na zastępstwo od 1 września do 20 października 2012 r. W tym okresie nauczyciel przebywał przez dwa dni na zwolnieniu lekarskim. Nie przysługuje mu trzynastka bez względu na staż, gdyż umowa na zastępstwo nie opiewa na okres do końca zajęć dydaktycznych ani do końca roku szkolnego w 2013 r. Trzeba sprawdzić, czy nauczyciel w 2012 r. przepracował faktycznie w tej szkole przynajmniej 180 dni. Z danych wynika, że tak nie było. Nie ma więc mowy o przyznaniu mu trzynastki za 2012 r.
Przykład
Szkoła nawiązała z nauczycielem, panem Piotrem, umowę o pracę na okres od 1 września 2012 r. do 31 sierpnia 2013 r. Pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim w październiku przez pięć dni oraz na urlopie bezpłatnym przez jeden dzień w tym miesiącu.
W tej sytuacji nie należy badać, czy w 2012 r. pan Piotr przepracował efektywnie minimum 180 dni.
Umowa o pracę została bowiem zawarta zgodnie z organizacją pracy w szkole. Za 2012 r. przysługuje pracownikowi trzynastka bez względu na staż.
Z odmiennych przyczyn
Stażu efektywnie przepracowanego w zeszłym roku kalendarzowym nie należy sprawdzać także w odniesieniu do osób, które w poprzednim roku kalendarzowym podjęły zatrudnienie:
- w wyniku przeniesienia służbowego,
- na podstawie powołania lub wyboru,
- w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn tego pracodawcy,
- w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją,
- po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej (art. 2 ust. 3 pkt 5 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym).
