- W urzędzie gminy jest wypłacany dodatek za staż pracy. Jedna z pracownic jest na zwolnieniu lekarskim. Najpierw pobrała wynagrodzenie chorobowe, a teraz przeszła na zasiłek chorobowy. Czy to prawda, że jeśli za ten miesiąc otrzyma pełny dodatek, nie będzie on podlegał składkom na ZUS? A co z ewentualnym świadczeniem rehabilitacyjnym? Czy za czas jego pobierania wypłacać dodatek, czy będzie on oskładkowany i czy wejdzie do podstawy wymiaru świadczenia? Pracownica ma wynagrodzenie zasadnicze 2800 zł, dodatek 140 zł oraz miesięczną premię stałą kwotową 280 zł, zmniejszaną za czas zwolnień lekarskich tak jak wynagrodzenie stałe
– pyta czytelniczka.
Za okres pobierania wynagrodzenia chorobowego na podstawie kodeksu pracy oraz zasiłku chorobowego z ubezpieczenia społecznego pracownikowi samorządowemu przysługuje pełny dodatek stażowy. W związku z tym nie podwyższa on podstawy wymiaru tych świadczeń.
Od składek społecznych i zdrowotnej wolna jest ta część dodatku za wysługę lat, która w danym miesiącu przysługuje za czas poboru tych świadczeń. Resztę dodatku, należną za czas przepracowany, trzeba wliczyć do podstawy wymiaru tych opłat.
Pełna kwota za czas choroby
Na wynagrodzenie pracownika samorządowego składa się kilka składników. Nie jest to tylko pensja zasadnicza, ale także premie, prowizje, nagrody i rozmaite dodatki, takie jak: funkcyjny, specjalny czy za wysługę lat. Szczegółowo system wynagrodzeniowy tej grupy zawodowej reguluje ustawa z 21 listopada 2008 r. o pracownicach samorządowych (DzU nr 223, poz. 1458 ze zm.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (DzU nr 50, poz. 398 ze zm.).
Wypłata dodatku za staż pracy wiąże się z osiągnięciem przez pracownika wymaganego stopnia ogólnego okresu zatrudnienia (5 proc. wynagrodzenia zasadniczego za minimum pięć lat pracy). Dodatek wzrasta o 1 proc. za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
Dodatek za wieloletnią pracę jest wypłacany w terminie wypłaty wynagrodzenia:
- począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po tym, w którym pracownik nabył prawo do dodatku lub wyższej stawki dodatku – jeżeli nastąpiło to w ciągu miesiąca;
- za dany miesiąc – jeżeli dodatek lub jego wyższa stawka przysługują od pierwszego dnia miesiąca.
Przepisy rozporządzenia z 2008 r. określają także prawo pracownika do dodatku w razie jego nieobecności w pracy. I tak dodatek za wieloletnią pracę przysługuje pracownikowi samorządowemu za dni, za które otrzymuje wynagrodzenie, oraz za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które zachowuje on prawo do zasiłku z ubezpieczenia społecznego.
Zatem dodatek w pełnej wysokości dostanie nie tylko pracownik, który chodził do pracy przez cały miesiąc, ale także ten, u którego wystąpiła absencja opłacona wynagrodzeniem chorobowym, pensją za urlop wypoczynkowy czy okolicznościowy, a także za dwa dni wolne na opiekę nad dzieckiem w wieku do 14. roku życia.
Na 100 proc. dodatku może też liczyć pracownik przebywający na zwolnieniu lekarskim z powodu swojej choroby (także z powodu wypadku przy pracy) lub choroby członka rodziny, za które pobrał zasiłek chorobowy bądź opiekuńczy z ubezpieczenia społecznego (chorobowego lub wypadkowego).
Odpowiadając na pytanie czytelnika, należy stwierdzić, że pracownicy przysługuje dodatek stażowy za czas pobierania wynagrodzenia chorobowego na podstawie art. 92 kodeksu pracy, a następnie zasiłku chorobowego.
Zwolnienie od składek
Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne jest przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.
Jednak z podstawy tej wyłączone są m.in. składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku (§ 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grud- nia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.).
Wynika z tego, że wolny od składek na ZUS jest dodatek w części wypłaconej za okres pobierania świadczeń chorobowych/opiekuńczych. Zatem jeśli pracownica pracowała i chorowała w miesiącu, to nie można zastosować zwolnienia od składek do całości przyznanego jej za ten miesiąc dodatku za wysługę lat. Ulga dotyczy tylko tej części, która przysługuje za okres choroby.
Podstawa zasiłku
Podstawą wymiaru m.in. wynagrodzenia chorobowego, zasiłku chorobowego, a także świadczenia rehabilitacyjnego przysługującego pracownikowi, jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone mu za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym stał się niezdolny do pracy.
Przy ustalaniu podstawy wymiaru tych świadczeń należy brać pod uwagę składniki wynagrodzenia, które:
- podlegają składce na ubezpieczenie chorobowe i
- do których pracownik nie zachowuje prawa w okresie pobierania zasiłków zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu i faktycznie nie są wypłacane za czas ich pobierania.
Odnosząc to do dodatku stażowego wypłacanego przez urząd gminy, musi on być pominięty w obliczeniach wynagrodzenia chorobowego i zasiłku, bo jest wypłacany za okres absencji chorobowej zgodnie z odgórnymi przepisami płacowymi w randze rozporządzenia. Zasada ta nie dotyczy jednak dodatków przysługujących za czas pobierania świadczenia rehabilitacyjnego >patrz ramka.
Czas na obliczenia
Załóżmy, że pracownica urzędu gminy z pytania:
- otrzymuje stałe miesięczne wynagrodzenie w wysokości 2800 zł od co najmniej roku,
- w tym czasie miała też prawo do miesięcznej premii w niezmiennej kwocie 280 zł,
- chorowała od 1 do 10 maja i otrzymała wynagrodzenie chorobowe.
Uwaga!
Pracodawca powinien dodatkowo doliczyć do podstawy wymiaru tych świadczeń 1/12 trzynastki, ale ją pomijamy dla przejrzystości obliczeń.
Obliczamy po kolei:
1. Wynagrodzenie chorobowe (podstawa wymiaru bez dodatku za staż pracy, ale z premią)
(2800 zł + 280 zł) – 13,71 proc. = 2657,73 zł
2657,73 zł x 80 proc. = 2126,18 zł : 30 = 70,87 zł x 10 dni = 708,70 zł
2. Zasiłek chorobowy (podstawa wymiaru bez zmian)
70,87 zł x 16 dni = 1133,92 zł
3. Wynagrodzenie za pracę wraz z premią
2800 zł + 280 zł = 3080 zł : 30 = 102,67 zł x 26 dni choroby w maju = 2669,42 zł; 3080 zł – 2669,42 zł = 410,58 zł
Za maj na liście płac powinny się znajdować następujące pozycje:
- wynagrodzenie chorobowe – 708,70 zł
- zasiłek chorobowy – 1133,92 zł
- wynagrodzenie za pracę – 410,58 zł
- dodatek stażowy – 140 zł. -
Zasiłek i świadczenie rehabilitacyjne to nie to samo
Rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych daje prawo do pełnego dodatku stażowego za okres pobierania zasiłku chorobowego i opiekuńczego z ubezpieczenia społecznego.
Nie ma tu mowy o świadczeniu rehabilitacyjnym. Często pracodawcy zadają sobie pytanie, co z tym okresem – czy wtedy też trzeba wypłacać cały dodatek za wysługę lat? Zdania są podzielone, co widać w wypowiedziach ekspertów. Jedni twierdzą, żeby wypłacać 100 proc., a inni, że dodatek nie przysługuje.
Za niewypłacaniem dodatku za okres przebywania na świadczeniu rehabilitacyjnym przemawia fakt, że jest ono czymś odrębnym od zasiłku, mimo że również przysługuje za czas niezdolności do pracy spowodowanej chorobą i stanowi niejako kontynuację wypłacanego wcześniej zasiłku.
Art. 21 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.) stanowi, że ilekroć mowa o zasiłku chorobowym w przepisach o ubezpieczeniu społecznym, zdrowotnym, emeryturach i rentach bądź tych uzależniających uprawnienia od dochodu rodziny, to należy przez niego rozumieć również świadczenie rehabilitacyjne. Prawo do dodatku regulują jednak przepisy płacowe.
W tym temacie wypowiedział się również ZUS. 30 grudnia 2009 r. stwierdził, że dodatek stażowy za okres pobierania świadczenia rehabilitacyjnego nie przysługuje, a zatem wchodzi do podstawy wymiaru tego świadczenia, podobnie jak do podstawy zasiłku macierzyńskiego.