Pracodawca, który wypłaca świadczenia za czas choroby i macierzyństwa, na podstawie tytułu wykonawczego musi też prowadzić z nich egzekucję.

Do zasiłków  pieniężnych przysługujących z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa stosuje się przepisy o egzekucji ze świadczeń przewidzianych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (art. 833 § 5 kodeksu postępowania cywilnego). Chodzi więc o ustawę z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.); dalej ustawa o FUS. Wymienia ona – w określonej kolejności – rodzaje świadczeń, jakie można potrącić m.in. z zasiłków. Są to np.:

• kwoty nienależnie pobranych emerytur, rent,

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych i na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,

• należności alimentacyjne potrącane na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego,

• kwoty nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych lub pielęgnacyjnych.

Odliczenie z netto

Zasiłki podlegają tylko opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Dlatego potrąceń należy dokonywać z kwoty zasiłku po odliczeniu zaliczki PIT, czyli z wartości netto.

Zasiłki, podobnie jak wynagrodzenie za pracę, są chronione przed egzekucją przez stosowanie kwot granicznych potrąceń oraz kwot gwarantowanych, tzn. wolnych od ujęć.  Wolna od potrąceń jest część zasiłku wypłacanego za cały miesiąc odpowiadająca:

• 50 proc. kwoty najniższej emerytury – przy potrącaniu sum ustalonych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności alimentacyjnych, sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi) oraz należności alimentacyjnych potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego;

• 60 proc. najniższej emerytury – przy potrącaniu innych należności.

Nieważna data wypłaty

Od 1 marca 2012 r. kwota najniższej emerytury wynosi 799,18 zł. Jest to zatem podstawa do ustalenia kwoty wolnej przy zasiłkach należnych począwszy od 1 marca br. W przypadku potrącania alimentów z zasiłku bądź innych należności opatrzonych tytułem wykonawczym kwota wolna wynosi zatem 399,59 zł (50 proc. z 799,18 zł).

Uwaga!

Gdy świadczenie przysługuje za część miesiąca, kwotę wolną od potrąceń trzeba zmniejszyć proporcjonalnie do okresu, za który jest wypłacany.

Do końca lutego 2012 r. najniższa emerytura wynosiła 728,18 zł. W razie gdy pracownikowi przysługuje zasiłek za okres obejmujący przełom lutego i marca, kwotę wolną trzeba odpowiednio ustalić, biorąc pod uwagę zarówno kwotę wolną odpowiednio z lutego i z marca.

Przykład

Pracownik ma zajęcie komornicze niealimentacyjne. Jego wynagrodzenie brutto wynosi 3500 zł. Dostarczył zwolnienie lekarskie na okres od 20 lutego do 4 marca (14 dni).

Za ten okres przysługuje mu zasiłek chorobowy w wysokości 1127,56 zł:

3500 zł – 13,71 proc. = 3020,15 zł

3020,15 zł x 80 proc. = 2416,12 zł

2416,12 zł : 30 = 80,54 zł

80,54 zł x 14 dni = 1127,56 zł.

Cały zasiłek otrzyma 9 marca, w terminie płatności wynagrodzeń.

W przypadku egzekucji na zaspokojenie należności innych niż alimentacyjne można potrącić nie więcej niż 25 proc. kwoty zasiłku (przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy).

1127,56 zł x 25 proc. = 281,89 zł

Kwota wolna:

1) w lutym: 728,18 zł x 50 proc. = 364,09 zł

Jednak jest to kwota wolna od potrąceń w przypadku, gdy zasiłek przysługuje za cały miesiąc. Gdy jest należny za część miesiąca, kwotę wolną od potrąceń zmniejszamy proporcjonalnie do tego okresu (dni choroby w lutym):

364,09 zł : 30 dni (podzielnik stosowany przez ZUS) x 10 dni (liczba dni, za które przysługiwał zasiłek chorobowy w lutym) = 121,36 zł

2) w marcu: 799,18 zł x 50 proc. = 399,59 zł

399,59 zł : 30 x 4 dni choroby w marcu = 53,28 zł

Łącznie kwota wolna wynosi 174,64 zł (121,36 zł + 53,28 zł)

Zasiłek po odliczeniu miesięcznej zaliczki na podatek:

1127,56 zł; po zaokrągleniu 1128 zł x 18 proc. = 203,04 zł (nie stosujemy kwoty zmniejszającej podatek, gdyż zapewne zastosowano ją przy obliczaniu zaliczki od wynagrodzenia za przepracowaną część lutego i marca); zaliczka po zaokrągleniu należna do urzędu skarbowego – 203 zł

Zasiłek netto: 1127,56 zł – 203 zł = 924,56 zł

Z tej kwoty wolno potrącić tylko 281,89 zł, czyli nie więcej niż kwota graniczna (25 proc. zasiłku). Po odliczeniu zadłużenia pozostanie pracownikowi 642,67 zł (924,56 zł – 281,89 zł). Kwota wolna nie została naruszona.