Odprawa pieniężna po wypowiedzeniu zmieniającym przysługuje tylko czasem

W sytuacji, gdy rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło wskutek odmowy przyjęcia przez pracownika nowych warunków pracy lub płacy zaproponowanych przez pracodawcę w wypowiedzeniu zmieniającym, kontrowersje budzi prawo podwładnego do odprawy pieniężnej przewidzianej w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=5F4BEA0F0CA30D0791DDE5B643943428?id=169524]ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników[/link] (ustawa o zwolnieniach grupowych).

W praktyce decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia tego sporu ma ustalenie, czy zaproponowane warunki pracy nie nosiły znamion szykany pracownika i nie były na tyle niedogodne, że faktycznie było nieprawdopodobne ich przyjęcie przez pracownika.

[srodtytul]Kto dostanie[/srodtytul]

Ustawa o zwolnieniach grupowych dotyczy tylko pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Według jej art. 8 ust. 1 jeżeli zwolnienie pracownika z pracy następuje z przyczyn go niedotyczących, służy mu prawo do odprawy pieniężnej. Przy czym odprawa ta przysługuje zarówno pracownikom zwalnianym w ramach zwolnienia grupowego, jak i przy zwolnieniu indywidualnym.

Wynika to jednoznacznie z treści art. 10 ust. 1 ww. ustawy. Jednakże w przypadku zwolnienia indywidualnego przepis art. 10 ust. 1 tej ustawy wprowadza warunek, aby niedotycząca pracownika przyczyna wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy na mocy porozumienia stron była wyłącznym powodem jego zwolnienia.

Do rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika może dojść nie tylko wskutek wypowiedzenia umowy o pracę czy porozumienia stron, ale także w wyniku nieprzyjęcia przez pracownika zaproponowanych mu przez pracodawcę nowych warunków pracy lub płacy (art. 42 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link]).

Wynika to z faktu, że złożenie wypowiedzenia zmieniającego powoduje, iż w sytuacji, gdy pracownik nie przyjmie nowych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę ulega rozwiązaniu z upływem okresu wypowiedzenia. Zatem [b]brak zgody pracownika na zaproponowane mu przez pracodawcę nowe warunki skutkuje rozwiązaniem angażu z upływem okresu wypowiedzenia[/b].

[srodtytul]Decyduje przyczyna [/srodtytul]

Nabycie przez pracownika prawa do odprawy pieniężnej w przypadku wypowiedzenia zmieniającego było przedmiotem wielu orzeczeń. Podnoszono w nich, że pracownik będzie miał prawo do odprawy, gdy przyjęcie przez niego nowych warunków pracy było w istocie niemożliwe.

Jeśli więc w wypowiedzeniu zmieniającym zaproponowano pracownikowi pracę nieodpowiednią dla niego lub wyraźnie niedogodną, to należy przyjąć, że rozwiązanie umowy wskutek odmowy przyjęcia zaproponowanych warunków pracy nastąpiło wyłącznie z przyczyn niedotyczących pracownika.

Tak też wypowiadał się [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 4 lipca 2001 r. (I PKN 521/00)[/b], stwierdzając, że [b]odmowa przyjęcia przez pracownika wypowiedzenia zmieniającego, dotyczącego wyłącznie obniżenia wynagrodzenia, w zasadzie nie stanowi współprzyczyny rozwiązania z nim umowy o pracę. [/b]

Zatem, [b]jeśli pracownik odmówiłby przyjęcia nowych warunków płacy powodujących zmniejszenie jego wynagrodzenia z przyczyn niedotyczących tego pracownika i wskutek tego doszłoby do rozwiązania umowy o pracę z upływem okresu wypowiedzenia, to miałby on prawo do odprawy pieniężnej[/b] określonej w art. 8 ustawy.

Warto też przytoczyć [b]wyrok SN z 12 sierpnia 2009 r. (II PK 38/09)[/b] , gdzie wskazano, iż rozwiązanie umowy o pracę na skutek odmowy przyjęcia proponowanych warunków zatrudnienia może stanowić współprzyczynę tego rozwiązania. Zasadnicze znaczenie ma w tej sytuacji ocena, czy proponowane warunki były na tyle niekorzystne, że można było z góry zakładać, iż pracownik ich nie przyjmie. Ocena tej okoliczności należy do sądu.

Tak więc [b]złożenie pracownikowi wypowiedzenia zmieniającego nie zwalnia pracodawcy od obowiązku wypłaty mu odprawy pieniężnej, jeśli zaproponowane warunki pracy były zdecydowanie niekorzystne dla pracownika i nie zostały przyjęte przez niego z uzasadnionych i racjonalnych przyczyn[/b].

[ramka][b]Przykład[/b]

Leokadia B. była zatrudniona w spółce X jako księgowa. Firma z powodu zmian organizacyjnych związanych ze złą sytuacją ekonomiczną złożyła jej wypowiedzenie zmieniające, proponując obniżenie jej wynagrodzenia z 3,7 tys. zł do 2 tys. zł oraz zajęcie stanowiska pracownika gospodarczego w oddziale spółki położonym w odległości 50 km od dotychczasowego miejsca pracy.

Pracownica nie zgodziła się na tę propozycję i złożyła oświadczenie o odmowie przyjęcia nowych warunków pracy. Wskutek tego oświadczenia umowa o pracę uległa rozwiązaniu po upływie trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Leokadia B. zwróciła się następnie do spółki X o wypłacenie jej odprawy pieniężnej.

Ponieważ ta odmówiła, wystąpiła z pozwem do sądu pracy. Sąd, uznając, że przyczyną wypowiedzenia warunków pracy były wyłącznie okoliczności niedotyczące pracownika, gdyż zaproponowane nowe warunki były bardzo niekorzystne dla pracownika i można było z góry zakładać, że nie zostaną przyjęte, zasądził odprawę na rzecz pracownicy. [/ramka]

[i]Autor jest sędzią w Sądzie Okręgowym w Kielcach[/i]