Skoro zakład pracy (zleceniodawca) jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz podatku dochodowego, lista płac powinna odzwierciedlać podstawy wymiaru składek i podstawę opodatkowania, kwoty potrąconych składek i zaliczek na podatek dochodowy oraz kwotę do wypłaty. Zacznijmy od zasad jej przygotowywania dla pracowników.

[srodtytul]Składki po połowie[/srodtytul]

Osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu od dnia nawiązaniu stosunku pracy do dnia jego rozwiązania lub wygaśnięcia. Z własnych środków opłacają składki: emerytalną 9,76 proc., rentowe 1,5 proc., chorobową 2,45 proc. oraz zdrowotną 9 proc. Natomiast ich pracodawcy finansują drugą połowę składek: emerytalnej 9,76 proc., rentowych 4,5 proc. oraz wypadkową w wysokości od 0,67 do 3,33 proc. Składka wypadkowa jest zróżnicowana i zależy od rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i liczby ubezpieczonych w ubezpieczeniu wypadkowym.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3FD1CC2316DD2EB33D1E59BEAB4606AD?id=80474]ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.), dalej updof. [/link]

[srodtytul]Baza to przychód [/srodtytul]

Za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło tych wypłat i świadczeń. Są to w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwi- walenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Zatem każde przysporzenie majątkowe pochodzące od pracodawcy jest przychodem ze stosunku pracy. Dlatego zalicza się do niego również wszelkie świadczenia pozapłacowe, jak: zapomogi, umorzone pożyczki, paczki, bilety wstępu, dofinansowanie wczasów, wycieczek, zwrot kosztów dojazdu do pracy, pakiety medyczne opłacane przez pracodawcę, udostępnienie nieodpłatnie lokalu mieszkalnego, możliwość korzystania nieodpłatnie do celów prywatnych ze służbowego samochodu, telefonu itp.

Przychód ze stosunku pracy powstaje w momencie otrzymania lub postawienia do dyspozycji pracownika w roku kalendarzowym pieniędzy i wartości pieniężnych oraz w momencie otrzymania świadczeń w naturze lub innych nieodpłatnych świadczeń albo świadczeń częściowo odpłatnych (art. 11 ust. 1 updof). Liczymy go w skali miesiąca, a więc sumujemy wszystko, co pracownik otrzymał od pierwszego do ostatniego dnia danego miesiąca.

[srodtytul]Uwaga na wyłączenia [/srodtytul]

Z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wyłączamy wynagrodzenie za czas choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłki z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Tak stanowi art. 18 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9B24A7FAB8F7108766E81593F681ECFE?id=184677]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.), dalej ustawa systemowa. [/link]

W podstawie wymiaru składek nie uwzględniamy także przychodów wymienionych w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=513BBA3992E4CC940B869A493D525149?id=77617]rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.), dalej rozporządzenie składkowe. [/link]

[srodtytul]Zdrowotna bez ograniczeń[/srodtytul]

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pomniejszona o potrącone ze środków pracownika składki emerytalną, rentową i chorobową. Do podstawy tej wlicza się jednak wynagrodzenie chorobowe wypłacane ze środków pracodawcy. To reguły z art. 81 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=310A9797E8703BAFCFDF6DA68F243295?id=282315]ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.), dalej ustawa zdrowotna. [/link]Podstawa składki zdrowotnej nie podlega rocznemu ograniczeniu. Składka pełna wynosi 9 proc., a odliczana od podatku 7,75 proc.

[srodtytul]Prawie wszystko do opodatkowania [/srodtytul]

Co do zasady przychody ze stosunku pracy są w całości opodatkowane. Niektóre z nich w drodze wyjątku zostały zwolnione z podatku dochodowego – lista jest zamieszczona w art. 21 updof.

Pracownikom przysługują miesięczne ryczałtowe koszty uzyskania przychodów (art. 22 ust. 2 updof). Wynoszą one:

- 111,25 zł (podstawowe) – stosujemy w pełnej wysokości niezależnie od tego, czy zatrudniony pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy, czy na część etatu, czy przepracował cały miesiąc, czy tylko jego część,

- 139,06 zł (podwyższone) – stosujemy na wniosek dojeżdżającego pracownika, który musi złożyć oświadczenie potwierdzające, że jego miejsce zamieszkania położone jest poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a pracownik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę.

W miesiącu uwzględniamy tylko raz przysługujące pracownikowi koszty uzyskania przychodów, nawet jeśli wypłata wynagrodzenia dotyczy wielu miesięcy lub wypłaty poszczególnych składników następują w różnych terminach. Po pomniejszeniu przychodu o ich wartość otrzymujemy dochód zatrudnionego.

[srodtytul]Od dochodu do zaliczki[/srodtytul]

Od dochodu odliczamy potrącone w roku podatkowym ze środków pracownika składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe (art. 26 ust.1 updof). Pamiętajmy, by nie odejmować wartości składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie updof lub od którego zaniechano poboru podatku na podstawie przepisów ordynacji podatkowej.

Teraz przyszedł czas na zastosowanie stawki podatkowej 18 proc. i 32 proc. (art. 32 ust.1 updof). Uzyskany wynik pomniejszamy o 1/12 kwoty określonej w pierwszym przedziale obowiązującej skali podatkowej, jeśli pracownik złożył PIT-2. Następnie otrzymaną kwotę obniżamy o pobraną składkę na ubezpieczenie zdrowotne, która nie może przekroczyć 7,75 proc. podstawy jej wymiaru (art. 27b updof). UWAGA: Obniżenie nie dotyczy składek, których podstawą wymiaru jest dochód zwolniony od podatku na podstawie updof, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego zaniechano poboru podatku na podstawie przepisów ordynacji podatkowej.

Wynik przeprowadzonych działań zaokrąglamy do pełnych złotych: końcówkę kwoty podstawy opodatkowania wynoszącą mniej niż 50 groszy pomijamy, a końcówkę wynoszącą 50 i więcej groszy podwyższamy do pełnych złotych. W ten sposób otrzymamy wysokość zaliczki.Tyle teorii potrzebnej do wyliczeń. Teraz działania. Pokażemy je na przykładach pracowników: pełno- i niepełnoetatowego oraz takiego, który chorował w trakcie miesiąca.

[ramka][b]Roczny limit[/b]

Roczna podstawa wymiaru składek emerytalnych i rentowych nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (3193 zł) w gospodarce narodowej na dany rok.

W 2009 r. kwota ta wynosi 95 790 zł. Zatem po jej przekroczeniu nie odprowadzamy składek na te rodzaje ubezpieczenia. [/ramka]

[ramka][b]Przykład 1 [/b]

Jan Nowak jest pracownikiem pełnoetatowym. Pracodawca w jego przypadku stosuje miesięczne podstawowe koszty uzyskania przychodu 111,25 zł, stawkę podatku 18 proc. i kwotę zmniejszającą zaliczkę na podatek 46,33 zł (dysponuje PIT-2). W kwietniu przychód pana Jana wyniósł ogółem 3550 zł, na co złożyły się:

– wynagrodzenie zasadnicze 2500 zł

– abonament medyczny 50 zł

– bony żywieniowe 250 zł

– ryczałt za jazdy lokalne 350 zł

– paczka na święta sfinansowana ze ze środków obrotowych 400 zł

Sposób wyliczenia jego poborów netto został przedstawiony w poz. 1 listy płac (Nowak Jan). Kilka słów wyjaśnienia do niektórych wpisanych tam kwot:

- podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynosi 3010 zł, ponieważ wyłączono 190 zł z tytułu bonów żywieniowych (§ 2 ust.1 pkt 11 rozporządzenia składkowego) oraz 350 zł z tytułu ryczałtu w jazdach lokalnych (§ 2 ust.1 pkt 13 rozporządzenia składkowego),

- podstawa wymiaru składki zdrowotnej 2597,32 zł (3010 zł – 412,68 zł),

- podstawa opodatkowania 3026 zł (3550 zł – 111, 25 zł – 412,68 zł),

- zaliczka na podatek dochodowy 498,35 zł ([3026 zł x18 proc.] – 46,33zł),

- należna zaliczka na podatek dochodowy do urzędu skarbowego wynosi 297 zł (498,35 zł – 201,29 zł),

- do wypłaty 1906,56 zł; nie wszystkie przychody miały charakter pieniężny; kwota przychodów pieniężnych to 2850 zł (płaca podstawowa + ryczałt) – 412,68 zł (składki na ubezpieczenia społeczne) – 233,76 zł (składka zdrowotna) – 297 zł (zaliczka na podatek dochodowy).[/ramka]

[ramka][b]Przykład 2 [/b]

Janina Polak jest zatrudniona na część etatu. Jej wynagrodzenie zasadnicze wynosi 800 zł. W jej przypadku pracodawca stosuje podwyższone koszty uzyskania przychodu (złożyła oświadczenie), stawkę podatku 18 proc. i kwotę zmniejszającą zaliczkę o 46,33 zł (dysponuje PIT-2).

Sposób wyliczenia jej poborów netto został przedstawiony w poz. 2 listy płac (Polak Janina).

Kilka słów wyjaśnienia do niektórych wpisanych tam kwot:

- podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne 800 zł

- podstawa opodatkowania 551 zł (800 zł – 139,06 zł –109,68 zł)

- potrącona zaliczka na podatek dochodowy 52,85 zł ([551 zł x 18 proc.] – 46,33 zł)

- podstawa wymiaru składki zdrowotnej 690,32 zł (800 zł – 109,68 zł)

- pracodawca, na podstawie art. 83 ust.1 ustawy zdrowotnej, obniżył pełną składkę zdrowotną z kwoty 62,13 zł do wysokości zaliczki na podatek dochodowy, tj. 52,85 zł, oraz składkę zdrowotną podlegającą odliczeniu od podatku z 53,50 zł do 52,85 zł

- należna zaliczka na podatek dochodowy do urzędu skarbowego 0 zł (52,85 zł – 52,85 zł)[/ramka]

[ramka][b]Przykład 3[/b]

Jarosław Janik, pełnoetatowy pracownik, cały miesiąc chorował. Za dziesięć dni otrzymał wynagrodzenie chorobowe, wypłacone ze środków pracodawcy, w kwocie 1260 zł, a za 16 dni dostał 1440 zł zasiłku chorobowego, wypłaconego przez pracodawcę w imieniu ZUS. Pracodawca przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy stosuje podstawowe koszty uzyskania przychodu i stawkę podatku 18 proc. Pan Jarosław nie złożył PIT-2, więc nie korzysta z obniżenia zaliczek o 46,33 zł. Jego przychód za kwiecień wyniósł 2700 zł.

Sposób wyliczenia jego poborów netto został przedstawiony w poz. 3 listy płac (Janik Jarosław). Kilka słów wyjaśnienia:

- od wynagrodzenia za czas choroby i zasiłku chorobowego nie nalicza się składek na ubezpieczenia społeczne,

- podstawa składki zdrowotnej 1260 zł,

- podstawa opodatkowania 2589 zł (2700 zł – 111,25 zł); zastosowano koszty uzyskania przychodów, ponieważ wynagrodzenie chorobowe wypłacone ze środków pracodawcy jest przychodem ze stosunku pracy,

- potrącona zaliczka na podatek dochodowy 466,02 zł (2589 zł x 18 proc.),

- należna zaliczka na podatek dochodowy do urzędu skarbowego 368 zł (466,02 zł – 97, 65 zł).[/ramka]

[srodtytul]ZLECENIOBIORCY, WYKONAWCY DZIEŁA I MENEDŻEROWIE TEŻ ZARABIAJĄ[/srodtytul]

[b]Osoby z takim statusem zwykle otrzymają na rękę więcej niż zatrudnieni na umowach o pracę. Zaoszczędzą bowiem na składkach zusowskich. Ale nie zawsze[/b]

Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnych zależy od:

- rodzaju zawartej umowy,

- tego, czy jest to dla takiej osoby jedyny tytuł do ubezpieczeń, oraz

- czy osoba ta jest uczniem lub studentem mającym ukończone 26 lat.

Osoby realizujące umowy agencyjne, zlecenia albo inne, do których stosuje się przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, np. kontrakty menedżerskie, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Ubezpieczenie wypadkowe uzależnione jest od miejsca wykonywania pracy. Jest nim obowiązkowo objęta osoba, która obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, realizująca zadania w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę.

[srodtytul]Ubezpieczeni lub nie[/srodtytul]

Ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu umowy-zlecenia obowiązkowo podlegają osoby:

- które zawarły tę umowę z własnym pracodawcą lub w ramach takiej umowy wykonują pracę na jego rzecz,

- dla których umowa-zlecenie stanowi jedyny tytuł do ubezpieczeń,

- które z umowy o pracę osiągają przychód niższy od kwoty płacy minimalnej w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca,

- mające ustalone prawo do emerytury lub renty, jeżeli nie pozostają z innym podmiotem w stosunku pracy.

Zleceniobiorcy podlegają ubezpieczeniom od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia.

Umowa-zlecenie nie jest tytułem do ubezpieczeń społecznych dla osób uczących się do ukończenia 26 lat, tj. uczniów szkół podstawowych, gimnazjów i szkół ponadpodstawowych i ponadgminazjalnych oraz studentów. Studentami nie są uczestnicy studiów doktoranckich i podyplomowych.

Umowy o dzieło, z wyjątkiem zawartych z własnymi pracownikami, nie stanowią tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

[srodtytul]Podstawa wymiaru[/srodtytul]

Składki finansowane są tak jak u pracowników. Jeżeli w umowie-zleceniu lub w kontrakcie menedżerskim określono odpłatność kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnej, to podstawę ich wymiaru stanowi dla:

- zleceniobiorców przychód w rozumieniu art. 13 pkt 8 updof, czyli otrzymane lub postawione do ich dyspozycji w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń – uzyskanych od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej oraz właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w imieniu zarządcy lub administratora – jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie na potrzeby związane z tą nieruchomością;

- menedżerów przychód w rozumieniu art.13 pkt 9 updof, czyli otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń – uzyskanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru nie stosuje się wyłączeń, o których mowa w rozporządzeniu składkowym. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe tych osób nie może przekroczyć w danym miesiącu 250 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od trzeciego miesiąca kwartału kalendarzowego na okres trzech miesięcy na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych.

Zleceniobiorcy i menedżerowie, tak samo jak pracownicy, mają ograniczoną roczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym Ograniczeniu nie podlega składka zdrowotna.

[srodtytul]Różne koszty[/srodtytul]

Przy umowach-zleceniach i o dzieło, zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 4 updof, koszty uzyskania przychodów wynoszą 20 proc. przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe. Płatnik może zastosować także koszty w wysokości 50 proc. uzyskanego przychodu pomniejszonego o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne, jeżeli osoba dysponuje prawami autorskimi. Natomiast dla menedżerów koszty uzyskania przychodów wynoszą miesięcznie 111,25 zł (art. 22 ust. 9 pkt 5 updof).

Podstawę opodatkowania dla tych osób stanowi przychód wynikający z umów cywilnych po odliczeniu kosztów uzyskania przychodów i potrąconych przez płatnika składek na ubezpieczenia społeczne. Zaliczki na podatek płatnik oblicza zgodnie z art. 41 updof, tj. według stawki 18 proc. Następnie kwotę zaliczki obniża o składkę zdrowotną podlegającą odliczeniu, czyli 7,75 proc. Obniżenie nie dotyczy składki, której podstawą wymiaru jest dochód (przychód) zwolniony z podatku na podstawie updof oraz dochód, od którego zaniechano poboru podatku na podstawie przepisów ordynacji podatkowej.

[srodtytul]Podatek ryczałtowy [/srodtytul]

Od 1 stycznia 2009 r. drobne umowy-zlecenia zostały opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Zgodnie z art. 30 ust.1 pkt 5a i ust. 3 updof, jeżeli suma należności określonych w umowie lub umowach zawartych z osobą niebędącą pracownikiem z tego samego tytułu nie przekracza miesięcznie od tego samego płatnika 200 zł, pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 18 proc. przychodu, bez pomniejszania o koszty uzyskania.

Od przychodu opodatkowanego podatkiem ryczałtowym nie można odliczać potrąconych składek na ubezpieczenia społeczne, a od podatku – składki zdrowotnej. Jeżeli osoba opodatkowana podatkiem zryczałtowanym osiągnie dochody opodatkowane według skali podatkowej, to w zeznaniu rocznym będzie mogła odliczyć omawiane składki.

[srodtytul]Pora na działania[/srodtytul]

Tyle o przygotowaniu teoretycznym. Teraz wyliczenia. Pokazujemy je na przykładach 4 – 9.

[ramka][b]Przykład 4[/b]

Dla Stanisława Drozda umowa-zlecenie stanowi jedyny tytuł do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. Do ubezpieczenia chorobowego przystąpił on dobrowolnie. Przysługują mu 20-proc. koszty uzyskania przychodu. Umowa przewiduje następujące świadczenia miesięczne:

– wynagrodzenie za pracę w stałej kwocie 3000 zł

– zwrot kosztów dojazdu do miejsca wykonywania pracy 500 zł

– talony żywieniowe na 300 zł

– zwrot kosztów używania prywatnego telefonu do celów zleceniodawcy 300 zł

Ogółem przychód wynosi 4100 zł.

Sposób wyliczenia poborów netto został przedstawiony w poz. 4 listy płac (Drozd Stanisław).

Kilka słów wyjaśnienia:

- podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne 4100 zł; rozporządzenie składkowe, które wyłącza z tej podstawy niektóre świadczenia, nie dotyczy zleceniobiorców,

- podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne 3537,89 zł (4100 zł – 562,11 zł),

- koszty uzyskania przychodu 707,58 zł ([4100 zł – 562,11 zł] x 20 proc.),

- podstawa opodatkowania 2830 zł ([4100 zł – 707,58 zł] – 562,11 zł),

- potrącona zaliczka na podatek dochodowy 509,40 zł (2830 zł x 18 proc.); u zleceniobiorcy nie można obniżyć zaliczki o kwotę 46,33 zł,

- należna zaliczka na podatek dochodowy do urzędu skarbowego 235 zł (509,40 zł – 274,19 zł),

- do wypłaty 2684,48 zł (3800 zł [przychód w pieniądzu] – 562,11 zł – 318,41 zł – 235 zł).[/ramka]

[ramka][b]Przykład 5[/b]

Mirosław Orski jest zleceniobiorcą. Złożył oświadczenie zleceniodawcy, że posiada inny tytuł do ubezpieczeń społecznych – umowę o pracę, z której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przekracza minimalne wynagrodzenie. Nie podlega więc obowiązkowo ze zlecenia ubezpieczeniom społecznym i nie przystąpił do nich dobrowolnie.

Strony w umowie-zleceniu określiły wynagrodzenie za pracę w kwocie 20 zł za godzinę. W kwietniu pan Mirosław przepracował 120 godzin, co daje mu kwotę 2400 zł wynagrodzenia za ten miesiąc. Dodatkowo, poza umową, otrzymał od zleceniodawcy zwrot wydatków w kwocie 1200 zł za naprawę prywatnego komputera, który uległ awarii podczas pracy. Panu Mirkowi przysługują 20-proc. koszty uzyskania przychodów.

Sposób wyliczenia jego poborów netto został przedstawiony w poz. 6 listy płac (Orski Mirosław). Kilka słów wyjaśnienia:

- przychód z umowy-zlecenia 2400 zł, zaliczony do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 8 updof,

- przychód z tzw. innych źródeł 1200 zł (art. 20 ust. 1 updof); od tej kwoty zleceniodawca nie pobiera zaliczki na podatek dochodowy, ale obowiązany jest do końca lutego roku następnego sporządzić informację PIT-8C, w której wykaże ten przychód; w efekcie pan Mirosław uwzględni go w zeznaniu podatkowym za 2009 r. i opodatkuje łącznie z innymi dochodami według skali podatkowej,

- podstawa wymiaru składki zdrowotnej 2400 zł,

- koszty uzyskania przychodów 480 zł (2400 zł x 20 proc.),

- podstawa opodatkowania 1920 zł (2400 zł – 480 zł),

- zaliczka na podatek dochodowy potrącona 345,60 zł (1920 zł x 18 proc.),

- należna zaliczka na podatek dochodowy do urzędu skarbowego 160 zł (345,60 zł – 186 zł),

- do wypłaty 2024 zł (2400 zł – 216 zł – 160 zł).[/ramka]

[ramka][b]Przykład 6[/b]

Paweł Makowski realizuje zadania z umowy-zlecenia, która stanowi dla niego jedyny tytuł do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Nie przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Strony w umowie określiły wynagrodzenie w kwocie 5 zł za godzinę pracy. W kwietniu pan Paweł przepracował tylko 30 godzin, co oznacza, że zarobił 150 zł.

Sposób wyliczenia jego poborów netto został przedstawiony w poz. 6 listy płac (Makowski Paweł). Kilka słów wyjaśnienia:

- podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe 150 zł,

- podstawa wymiaru składki zdrowotnej 133,11 zł (150 – 16,89 zł),

- przychód podlegający opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym 150 zł; kwota zlecenia nie przekracza miesięcznie kwoty 200 zł, więc zostanie pobrany zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 18 proc. przychodu, bez pomniejszania o koszty uzyskania,

- zryczałtowany podatek dochodowy 27 zł (150 zł x 18 proc.); nie pomniejsza się kwoty zryczałtowanego podatku o składkę zdrowotną,

- do wypłaty 94,13 zł (150 zł – 16,89 zł – 11,98 zł – 27 zł).[/ramka]

[ramka][b]Przykład 7[/b]

Robert Poznański jest wykładowcą w firmie szkoleniowej. Na podstawie umowy cywilnej wykonuje dzieło z prawami autorskimi. Jego honorarium wynosi 5000 zł, które nie jest podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, gdyż pan Robert nie jest pracownikiem firmy szkoleniowej. Pan Robert złożył płatnikowi oświadczenie, że żąda naliczenia i pobrania podatku dochodowego według stawki 32 proc. Ma 50-proc. koszty uzyskania przychodów.

Sposób wyliczenia jego poborów netto został przedstawiony w poz. 7 listy płac (Poznański Robert). Kilka słów wyjaśnienia:

- koszty uzyskania przychodów 2500 zł (5000 zł x 50 proc.),

- podstawa opodatkowania 2500 zł (5000 zł – 2500 zł),

- zaliczka potrącona i należna na podatek dochodowy 800 zł (2500 zł x 32 proc.),

- do wypłaty 4200 zł (5000 zł – 800 zł).[/ramka]

[ramka][b]Przykład 8[/b]

Zbigniew Podlaski jest prezesem spółki z o.o. Pracę wykonuje na podstawie kontraktu menedżerskiego (umowa o zarządzanie). Jest to jedyny tytuł do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego dla niego. Przystąpił dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego. Kontrakt obejmuje następujące świadczenia miesięczne:

– wynagrodzenie miesięczne stałe 80 000 zł

– abonament medyczny dla menedżera i członków jego rodziny o wartości 2000 zł

– opłata za szkołę dzieci 5000 zł

Ogółem przychód za miesiąc kwiecień wynosi 87 000 zł.

Sposób wyliczenia jego poborów netto został przedstawiony w poz. 8 listy płac (Podlaski Zbigniew). Kilka słów wyjaśnienia:

- składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie zostały naliczone, ponieważ w lutym podstawa ich wymiaru przekroczyła kwotę rocznego ograniczenia, tj. 95 790 zł,

- podstawa składki chorobowej 7741,38 zł,

- podstawa składki zdrowotnej 86 810,34 zł (87 000 zł – 189,66 zł),

- miesięczne koszty uzyskania przychodu 111,25 zł,

- podstawa opodatkowania 86 699 zł (87 000 zł – 189,66 zł – 111,25 zł),

- zaliczka potrącona na podatek dochodowy 15 605,82 zł (86 699zł x 18 proc.),

- należna zaliczka na podatek dochodowy 8878 zł (15 605,82 zł – 6727,80 zł),

- do wypłaty 63 119,41zł (przychód w pieniądzu 80 000 zł – 189,66 zł – 7812,93 zł – 8878 zł).[/ramka]

[i]Autorka jest doradcą podatkowym[/i]