Przepisy kodeksu pracy regulujące odpowiedzialność porządkową pracowników mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Nie jest zatem możliwe umowne ich rozszerzenie ani zaostrzenie. Dotyczy to zarówno rodzaju kar wymierzanych pracownikom, jak i zakresu ich stosowania.
Zastosowanie kary nieprzewidzianej w kodeksie pracy stanowi wykroczenie przeciwko prawo pracowniczym (art. 281 pkt 4 k.p.). Jednocześnie szef może wymierzać kary porządkowe swoim pracownikom tylko w sytuacjach określonych w art. 108 § 1 i 2 k.p. Chodzi tu więc o przypadki nieprzestrzegania ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.