Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną fiskusa, który spierał się z podatnikiem o podatkowe skutki kompensaty należności w VAT.

Sprawa dotyczyła obowiązku korekty w VAT w ramach tzw. ulgi na złe długi. We wniosku o interpretację podatnik wyjaśnił, że prowadzi firmę, która podpisała umowę o wykonanie robót budowlanych ze spółką. Kontrahent wystawił faktury za roboty, które jednak nie zostały wykonane zgodnie z planem. Za niedochowanie ich terminu podatnik obciążył spółkę karami umownymi wynikającymi z umowy, dokumentując je notą obciążeniową.

W konsekwencji wierzytelności przysługujące z tytułu naliczenia kar umownych zostały potrącone z należności za roboty budowlane. Przy tym z wniosku wynikało, że potrąceniem została objęta cała kwota wynikająca z faktur.

Biznesmen zapytał, czy w takim przypadku ma obowiązek dokonania korekty podatku naliczonego, jeśli jego kontrahent dokonał korekty podatku należnego. Sam uważał, że nie. Należności kontrahenta za wykonanie robót udokumentowane fakturami zostały bowiem w całości uregulowane wskutek potrącenia wierzytelności i nastąpiło to przed upływem 180 dni liczonych od upływu terminu określonego w każdej z faktur.

Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. Zauważył, że kontrahent zakwestionował zasadność dokonanego potrącenia i skierował sprawę na drogę sądową. A skoro spór nie został rozstrzygnięty, to nie można uznać, że należność została uregulowana. W ocenie urzędników bowiem, skoro kontrahent nie uznał potrącenia, to nie doszło do uregulowania należności w rozumieniu prawa podatkowego. W konsekwencji, jeśli podatnik otrzymał zawiadomienie o skorygowaniu VAT należnego z nieuregulowanych skutecznie faktur wystawionych przez kontrahenta, powinien skorygować podatek naliczony (art. 89b ustawy o VAT).

Z tą argumentacją nie zgodził się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach. Potwierdził, że potrącenie jako sposób wygaszenia stosunku zobowiązaniowego uznaje się za równoważny spełnieniu świadczenia (zapłacie). Przy czym w jego ocenie dla skuteczności potrącenia wystarczające jest oświadczenie strony, która ich dokonuje.

Tak samo uznał Naczelny Sąd Administracyjny. Przypomniał, że przez zapłatę rozumie się także kompensatę (potrącenie). Dlatego w sprawie nie było podstaw do stosowania przepisów o uldze na złe długi. Jak podkreślała sędzia NSA Maria Dożynkiewicz, w sprawie doszło do zapłaty, a to, że toczył się spór między kontrahentami, nie ma znaczenia. Ważne, by potrącenie było możliwe w świetle kodeksu cywilnego, m.in. by oświadczenie o potrąceniu zostało złożone w czasie tzw. stanu potrącalności, a wierzytelności były wymagalne. Korekta VAT może zostać wymuszona wtedy, gdy sąd cywilny przyznał rację kontrahentowi skarżącego. Wyrok jest prawomocny.

sygnatura akt: I FSK 1100/15