Po 1 stycznia 2017 r. uregulowanie faktury z naruszeniem obowiązku wykonania przelewu będzie miało daleko posunięte konsekwencje podatkowe.

Obecnie w formie gotówkowej można regulować płatności, których równowartość nie przekracza 15 000 euro. Limit ten określa ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (dalej: ustawa). Artykuł 22 ww. ustawy stanowi: dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy:

1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz

2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.

Przedsiębiorca będący członkiem spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej może realizować ten obowiązek za pośrednictwem rachunku w tej kasie.

W październiku 2016 r. w formie bezgotówkowej muszą być uregulowane transakcje o wartości powyżej 64 680 zł. Średni kurs euro ogłoszony przez NBP ostatniego dnia września wyniósł wg tabeli nr 190/A/NBP/2016 z 30 września 2016 r. – 4,3120 zł. Obliczenie limitu: 15 000 euro x 4,3120 zł = 64 680 zł.

Naruszenie jest, kary nie ma

W obecnym stanie prawnym przepisy nie sankcjonują działalności prowadzonej z naruszeniem przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w zakresie obowiązku dokonywania (przyjmowania) płatności za pośrednictwem rachunku bankowego.

Niedopełnienie obowiązku wynikającego z art. 22 ustawy, na chwilę obecną, nie powoduje negatywnych skutków dla osoby, która zapłaciła gotówką pomimo, iż przepisy wymagają zapłaty w formie przelewu.

Przykład

Przedsiębiorca, który płaci gotówką za fakturę o wartości np. 70 000 zł, nie ponosi żadnych konsekwencji podatkowych. Wydatek, pomimo iż rozstał poniesiony z naruszeniem przepisów, może być zaksięgowany w ewidencjach podatkowych i ujęty w kosztach.

Dlatego wprowadzono zmiany do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o podatku dochodowym od osób prawnych, które mają na celu ograniczenie zjawiska realizowania płatności z naruszeniem obowiązków wynikających z przepisów o swobodzie działalności. Intencją ustawodawcy było powiązanie obowiązku rozliczeń za pośrednictwem rachunku ze sferą rozliczeń podatkowych.

Rachunek płatniczy, a nie bankowy

Obok zmiany przepisów podatkowych zmieniony został także limit transakcji. Obniżono go z 15 000 euro do 15 000 zł.

Od 1 stycznia 2017 r. art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej będzie miał brzmienie: dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz

2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 zł, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Obok obniżenia limitu transakcji zmienią się także pojęcia, o których mowa w art. 22 ustawy. Pojęcie „rachunek bankowy przedsiębiorcy" od przyszłego roku będzie zastąpione terminem „rachunek płatniczy przedsiębiorcy". Pojęcie rachunku płatniczego określa art. 2 pkt 25 ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych. Jest to rachunek prowadzony dla jednego lub większej liczby użytkowników służący do wykonywania transakcji płatniczych, przy czym przez rachunek płatniczy rozumie się także rachunek bankowy oraz rachunek członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jeżeli rachunki te służą do wykonywania transakcji płatniczych.

Nie dotyczy konsumenta

Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Tak stanowi art. 221 kodeksu cywilnego. Warunek płatności w formie bezgotówkowej powyżej określonego limitu dotyczy tylko i wyłącznie dokonywania lub przyjmowania płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą przedsiębiorcy. Nie dotyczy zatem płatności realizowanych w związku z zakupem prywatnym. Zakup samochodu osobowego do majątku prywatnego – a nie w celu używania w działalności gospodarczej – nawet pomimo przekroczenia limitu będzie mógł być regulowany gotówką.

Walka z szarą strefą i pustymi fakturami

Uzasadniając obniżenie limitu ustawodawca zwraca uwagę, że do 2004 r. na mocy ustawy z 19 listopada 1999 r. – Prawo działalności gospodarczej w Polsce obowiązywał limit transakcji gotówkowych i wynosił 3000 euro. Na terytorium Unii Europejskiej w omawianej kwestii brak jest jednolitych rozwiązań, niemniej w 16 krajach Wspólnoty stosuje się progi kwotowe. Limity obowiązują m.in. w Belgii, Grecji, Portugalii, Francji, Hiszpanii i na Węgrzech.

Ministerstwo Finansów spodziewa się, że obniżenie progu płatności za pośrednictwem rachunku zwiększy liczbę tych płatności przez przedsiębiorców. Zmiany w przepisach prawa przede wszystkim mają na celu ograniczenie szarej strefy oraz handlu lewymi fakturami. W uzasadnieniu do projektu ustawy czytamy, że faktury gotówkowe opiewające na kilkadziesiąt tysięcy złotych są na ogół w praktyce dokumentem dotyczącym transakcji, które nie miały de facto miejsca. Zmiana przepisów ma ukrócić ten proceder.

Zdaniem Ministerstwa Finansów zmiana wysokości limitu w żaden sposób nie wywoła negatywnych konsekwencji dla przedsiębiorców, którzy prawidłowo ewidencjonują swoje dochody i unikają prowadzenia działalności w szarej strefie. Zmiana, w ocenie ministerstwa, pozytywnie wpłynie na zwiększenie transparentności przeprowadzanych transakcji, wzrost uczciwej konkurencji oraz zwiększenie dochodów budżetu państwa. Na podstawie aktualnej oferty banków skierowanej do przedsiębiorców, ministerstwo twierdzi, że wysokość opłat i prowizji za prowadzenie rachunków nie powinna stanowić żadnej bariery w prowadzeniu rozliczeń bezgotówkowych.