Tak wynika z interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 22 grudnia 2015 r. (IPPB6/4510- 396/15-2/AK).

Wnioskodawca rozważa zawarcie długookresowej umowy najmu lokalu, do którego zamierza przenieść dotychczasową działalność. W celu skłonienia wnioskodawcy do zawarcia tej umowy planowane jest zawarcie w niej postanowienia, na podstawie którego kontrahent wnioskodawcy zobowiąże się do zapłaty określonej ryczałtowej kwoty pieniężnej. Wynagrodzenie to ma na celu pokrycie następstw wszelkich zakłóceń gospodarczych związanych z przeniesieniem działalności gospodarczej.

Wnioskodawca zadał pytanie, w jakim momencie powinien rozpoznać na podstawie ustawy o CIT przychód z tytułu tego wynagrodzenia. Według niego zastosowanie znajdzie art. 12 ust. 3a ustawy o CIT, czyli moment przychodu należy rozpoznać zgodnie z zasadą memoriałową – w momencie wykonania usługi, nie później niż w momencie wystawienia faktury lub uregulowania należności. Wnioskodawca uznał bowiem, że przychód związany jest ze zobowiązaniem do świadczenia usług (zaniechania).

Organ uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe. Wskazał, że istotą zapłaty nie jest płatność za świadczenie, ale rekompensata za szkodę. Wobec tego w celu ustalenia momentu rozpoznania przychodu należy zastosować art. 12 ust. 3e ustawy o CIT. Wynikająca z niego zasada kasowa jako datę powstania przychodu wskazuje dzień otrzymania zapłaty.

Komentarz eksperta

Konrad Łuszcz, konsultant w Dziale Prawnopodatkowym PwC

We wniosku o interpretację została podniesiona interesująca kwestia usługi polegającej na nieczynieniu bądź też tolerowaniu, znoszeniu określonych stanów rzeczy. Jest to zagadnienie rzadko podnoszone na gruncie ustawy o CIT, mające jednak niebagatelny wpływ na opodatkowanie podatkiem od towarów i usług. Uznanie otrzymanego świadczenia za związane z wykonywaniem usługi, skutkuje bowiem koniecznością opodatkowania VAT. Jest to istotne, ponieważ zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji uznaje się za świadczenie usługi.

Z reguły, na gruncie VAT, podatnicy starają się przekonać organy podatkowe do klasyfikacji płatności jako niezwiązanej ze świadczeniem usług, a w konsekwencji, niepodlegającej opodatkowaniem tym podatkiem. Co więcej, przenosząc taką klasyfikację na grunt ustawy o CIT należałoby uznać otrzymane świadczenie za mające charakter odszkodowawczy, w wyniku czego, zgodnie z zasadą kasową, jako moment rozpoznania przychodu należy uznać dopiero dzień, w którym fizycznie nastąpiła płatność. Gdyby jednak uznać takie stanowisko za nieprawidłowe, należałoby zastosować bardziej restrykcyjną zasadę memoriałową, nakazującą rozpoznanie przychodu już w momencie, kiedy staje się on należny.

Kwestia klasyfikacji płatności wysuwa się na pierwszy plan również w analizowanej interpretacji. Przede wszystkim, należy zauważyć że wnioskodawca we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podniósł również (a może głównie) kwestie dotyczące VAT. Pytania te zostały rozpatrzone w interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 8 grudnia 2015 r. (IPPP1/4512-1169/15-2/MP).

Wygląda na to, że wnioskodawca, formułując pytania, nie miał na celu osiągnięcia korzyści podatkowych, a jedynie zabezpieczenie prawidłowości przyjętej metodologii na wypadek ewentualnych przyszłych kontroli podatkowych. Wskazuje na to fakt, iż sam wnioskodawca zakwalifikował płatności jako wynikające z usług świadczonych w ramach działalności gospodarczej.

Przywołana wcześniej interpretacja dotycząca klasyfikacji na gruncie VAT potwierdziła stanowisko wnioskodawcy (organ odstąpił od uzasadnienia). Wobec tego, zaskakujące jest, że w analizowanej interpretacji wnioskodawca otrzymał odpowiedź negatywną, ponieważ klasyfikacja w VAT i w CIT wydaje się w przedstawionej sytuacji ściśle powiązana.

Jednakże analizując sprawę w oderwaniu od pytań dotyczących VAT, należy uznać stanowisko organu przedstawione w interpretacji za logiczne i prawidłowe. Wypłata ryczałtowej kwoty pieniężnej w celu pokrycia następstw zakłóceń gospodarczych związanych z przeniesieniem działalności wnioskodawcy nie może być uznana za świadczenie usług, gdyż w zamian za to wynagrodzenie kontrahent wnioskodawcy nie otrzymuje ekwiwalentnego świadczenia. Musi być więc ona uznana za rekompensatę za szkodę, co prowadzi do uznania, że w kwestii rozpoznania momentu uzyskania przychodu należy zastosować metodę kasową wynikającą z art. 12 ust. 3e ustawy o CIT.

Biorąc pod uwagę uzasadnienie przedstawione w analizowanej interpretacji oraz jego brak w kwestii pytań dotyczących VAT, można wywnioskować, że uznanie płatności za związaną z usługą, która ma zostać wyświadczona, podyktowane było jedynie względami fiskalnymi. Wyraźnie uwypukla to rozbieżności w interpretowaniu tych samych zdarzeń gospodarczych (nawet w ramach tego samego organu), co przekłada się na niepewność podatników co do przyszłych rozstrzygnięć.