Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą ma samochód w leasingu (odlicza połowę podatku z faktur leasingowych). Niedługo umowa leasingu się skończy. Osoba ta chciałaby wykupiony z leasingu samochód przekazać (darować lub sprzedać) ojcu. Jak najkorzystniej podatkowo to zrobić? Czy aby uniknąć podatku, podatnik musi poczekać z przekazaniem, aż minie pół roku od wykupu samochodu? – pyta czytelnik.
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą może wkupić samochód (czy inną rzecz) z leasingu „na firmę" (do majątku przedsiębiorstwa) albo „prywatnie" (do majątku prywatnego). Fakt zawarcia umowy leasingu „na firmę" (jako przedsiębiorca) nie wyłącza tej możliwości.
Wykup „prywatny" i darowizna...
Skorzystanie z możliwości wykupu „prywatnego" połączone z darowizną samochodu na rzecz ojca byłoby w przedstawionej sytuacji rozwiązaniem najkorzystniejszym podatkowo. W takim przypadku podatnik, o którym mowa, nie mógłby co prawda odliczyć VAT z faktury za wykup samochodu z leasingu (oraz nie mógłby zaliczyć kwoty netto z tej faktury do kosztów uzyskania przychodów), lecz nie wystąpiłaby konieczność opodatkowania VAT darowizny samochodu na rzecz ojca, gdyż na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT opodatkowaniu podlega jedynie nieodpłatne przekazywanie towarów należących do przedsiębiorstw podatników, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Jednocześnie darowizna samochodu mogłaby być w tym przypadku zwolniona od podatku od spadków i darowizn jako darowizna między osobami z tzw. grupy zerowej na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Warunkiem zwolnienia byłoby jedynie zgłoszenie przez ojca nabycia samochodu w drodze darowizny na formularzu SD-Z2.
W tym scenariuszu nie jest też konieczne, aby z darowaniem samochodu ojcu podatnik czekał pół roku (sześć miesięcy ma natomiast ojciec na zgłoszenie darowizny na formularzu SD-Z2 – zob. art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Darowizny takiej podatnik może dokonać nawet tego samego dnia, w którym wykupi samochód z leasingu.
Taki sposób postępowania jest nie tylko najkorzystniejszy podatkowo, ale też nie powoduje żadnych wątpliwości. Inaczej jest w przypadku dwóch kolejnych scenariuszy.
...albo sprzedaż
Druga możliwość to sprzedaż samochodu wykupionego z leasingu „prywatnie". W takim przypadku sporne jest, czy podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychód powstaje:
- tylko w razie sprzedaży przed upływem pół roku po wykupie (i jest przychodem ze źródła przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT) czy
- gdy sprzedaż nastąpi przed upływem sześciu lat, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu wykupu z leasingu (i jest przychodem z działalności gospodarczej).
W mojej ocenie prawidłowe jest pierwsze stanowisko, jednak organy podatkowe opowiadają się za drugim z nich. Tytułem przykładu można wskazać interpretację Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 1 sierpnia 2011 r. (ITPB1/415-552/11/PSZ), interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 25 listopada 2011 r. (IPPB1/415-785/11-2/AM) czy interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 24 czerwca 2013 r. (IBPBI/1/415-369/ 13/ESz). W ostatniej z nich czytamy, że „przychody z odpłatnego zbycia składnika majątku uprzednio wykorzystywanego w działalności gospodarczej (a więc również ze sprzedaży używanego uprzednio przy prowadzeniu działalności gospodarczej samochodu, będącego wcześniej przedmiotem leasingu), nawet niewprowadzonego do ewidencji związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, stanowi przychód z działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych".
Można także „na firmę"
Trzeci z możliwych scenariuszy polega na darowaniu ojcu samochodu wykupionego z leasingu „na firmę". W takim przypadku, po pierwsze, istnieje wątpliwość, czy podatnikowi będzie przysługiwać prawo do odliczenia (organy podatkowe uznają bowiem często, że zakup towarów w celu nieodpłatnego przekazania ich pracownikom uprawnia do odliczania podatku naliczonego – zob. np. interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 29 sierpnia 2011 r., IBPP1/443-1329/11/AW, czy interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 3 lutego 2014 r., IPPP2/443-1279/13-4/KG). Po drugie, jeżeli przyjąć, że prawo takie przysługuje, to pojawia się kolejna wątpliwość: czy podstawa opodatkowania podlegającego opodatkowaniu nieodpłatnego przekazania może być wyższa niż cena wykupu netto. Jest to związane z dość niejasnym brzmieniem art. 29a ust. 2 ustawy o VAT, który stanowi, że w takich przypadkach podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów.
Według mnie nie może być wyższa, lecz w wyjaśnieniach organów podatkowych można się spotkać ze stanowiskiem, że jednak może (zob. np. interpretację Izby Skarbowej w Poznaniu z 5 sierpnia 2009 r., ILPP1/443-581/09-2/AT).
Bez wątpliwości, ale z podatkiem
Wątpliwości nie budzi czwarty sposób postępowania, tj. sprzedaż ojcu samochodu wykupionego z leasingu „na firmę". Konieczne będzie jednak w takim przypadku naliczenie VAT z tytułu sprzedaży, co czyni ten sposób postępowania podatkowo nieopłacalnym, zwłaszcza że sprzedaż powinna zostać w takim przypadku dokonana po cenie rynkowej. W przeciwnym razie podatnik musiałby się liczyć z ryzykiem oszacowania przez organy podatkowe podstawy opodatkowania na podstawie art. 32 ustawy o VAT.
Autor jest doradcą podatkowym
