Spółka z branży budowlanej zawiera ze swoimi kontrahentami umowy na zakup określonych towarów lub usług. Umowy zawierają postanowienia, że w przypadku zakupienia odpowiedniej ilości towarów lub usług kontrahenci są zobowiązani przyznać jej rabaty potransakcyjne. Firma zapytała, w którym roku podatkowym powinna uwzględnić otrzymane rabaty. Sama uważała, że powinny one być uwzględniane w rozliczeniu za rok podatkowy, w którym ich udzielono, czyli na bieżąco, a nie w roku, którego dotyczy rabat.
Fiskus nie zgodził się z taką wykładnią przepisów. W jego ocenie bez względu na to, czy poniesiony koszt ma charakter bezpośredni czy pośredni, wystawiona faktura korygująca nie zmienia momentu jego poniesienia i potrącenia, a jedynie jego wysokość. Korekta wielkości kosztu powinna być zatem zawsze rozliczana w okresie, w którym koszt został już ujęty w ewidencji księgowej.
Spółka zaskarżyła interpretację i wygrała. Najpierw rację przyznał jej Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Stanowisko dla niej korzystne ostatecznie potwierdził też Naczelny Sąd Administracyjny.
NSA uznał co prawda, że sąd pierwszej instancji w sposób nieuprawniony zakwalifikował stan faktyczny sprawy, uznając, iż rabaty potransakcyjne są przysporzeniem, które należy uwzględnić po stronie przychodów podatkowych. Niemniej jednak samo rozstrzygnięcie wydane przez WSA w Warszawie, pomimo błędnego uzasadnienia, uznał za prawidłowe.
I przyznał rację spółce w zakresie tego, kiedy podatnik powinien skorygować wysokość kosztów uzyskania przychodów w związku z wystawionymi przez kontrahentów fakturami korygującymi.
NSA zwrócił uwagę, że analogiczne do spornego zagadnienie było już przedmiotem rozpoznania w jego orzecznictwie. Chodziło o ustalenie momentu korekty kosztów uzyskania przychodu w związku z otrzymaniem dopłaty na środek trwały, który był już amortyzowany. W tym przypadku NSA uznał (II FSK 1978/12), że literalna wykładnia art. 16 ust. 1 pkt 48 ustawy o CIT nie wskazuje na konieczność wstecznego odniesienia skutków podatkowych dopłaty do środka trwałego, otrzymanej już po rozpoczęciu amortyzacji. Do czasu otrzymania dopłaty podatnik ustalał odpisy amortyzacyjne od wysokości faktycznie poniesionych przez niego wydatków na nabycie (wytworzenie) środka trwałego. Skutki ekonomiczne dopłaty wystąpiły przecież nie od momentu rozpoczęcia amortyzacji nabytego środka trwałego, ale od jej otrzymania. W ocenie składu orzekającego argumentację tę można odnieść – z uwzględnieniem wszelkich odrębności wynikających z odmiennego stanu faktycznego – do rozpoznawanej sprawy. Zdaniem NSA trudno zgodzić się ze stanowiskiem fiskusa, że korekta powinna dotyczyć tych okresów, w których zaliczono wydatki w pierwotnej wysokości do kosztów uzyskania przychodów. W takiej sytuacji należałoby bowiem skorygować wcześniejsze rozliczenia podatkowe i ponieść tego konsekwencje w postaci powstania zaległości i obowiązku zapłaty odsetek.
Akceptacja stanowiska organu prowadziłaby do sytuacji, w której podatnik zostałaby obciążony negatywnymi konsekwencjami podatkowymi, mimo że jego działaniu nie można zarzucić naruszenia prawa. Dlatego NSA za błędne uznał stanowisko urzędników, że korekta wysokości poniesionego wydatku powinna być zawsze odniesiona do okresu rozliczeniowego, w którym koszt został ujęty w ewidencji księgowej.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 marca 2015 r. (II FSK 955/14).
—oprac. Aleksandra Tarka
Marcin Bazylczuk, radca prawny, doradca podatkowy, Bazylczuk Prawo i Podatki
Podatnicy często stosują różnego rodzaju formy promocji sprzedaży, w tym m.in. rabaty potransakcyjne. Są udzielane one na podstawie postanowień umownych, które uzależniają uzyskanie rabatu od spełnienia określonych warunków, np. zakupu określonej ilości towaru. Są to więc rabaty udzielane po sprzedaży i wystawieniu faktury. Jeżeli zostaną spełnione warunki, od których uzależnione jest przyznanie rabatu, to podatnik koryguje cenę uprzednio sprzedanych towarów oraz wystawia fakturę korygującą. Podatnik otrzymujący rabat potransakcyjny po upływie roku podatkowego może mieć jednak wątpliwości, w którym roku powinien uwzględnić otrzymany rabat. Ustawy o podatkach dochodowych różnicują wydatki na koszty bezpośrednio i pośrednio związane z uzyskanym przychodem. Podatnik otrzymujący rabat potransakcyjny powinien więc ustalić, do której kategorii kosztów należy zakwalifikować wydatki na nabycie towarów, na które został udzielony rabat. Z zasady ujmowania kosztów bezpośrednich na przełomie roku wynika, że datą graniczną, która umożliwia zaliczenie ich do kosztów uzyskania przychodów danego roku podatkowego, jest dzień sporządzenia sprawozdania finansowego za ten rok, nie później niż termin do złożenia zeznania. Faktura korygująca dokumentująca rabat potransakcyjny otrzymana przed sporządzeniem sprawozdania finansowego lub upływem terminu do złożenia zeznania powinna pomniejszać koszty w roku, w którym koszt został pierwotnie ujęty w ewidencji księgowej. Jeżeli jednak rabat potransakcyjny zostanie udzielony po upływie tych terminów, to faktura korygująca powinna pomniejszać koszty uzyskania przychodów już w roku następnym, tj. w roku, w którym otrzymano rabat, a nie w roku, którego ten rabat dotyczy.
