Tak uznała Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 18 grudnia 2014 r. (IBPBI/1/423-41/ 14/AB).
Spółka planuje wypłatę dywidendy niepieniężnej. W ramach wypłaty dywidendy spółka przeniesie na rzecz udziałowców (osób fizycznych) prawo własności należącej do niej nieruchomości. Uchwała zgromadzenia wspólników spółki będzie bezpośrednio wskazywać formę wypłaty dywidendy, tj. formę rzeczową z oznaczeniem nieruchomości jako przedmiotu.
W związku z planowaną transakcją spółka zadała pytanie, czy wypłata dywidendy w formie przeniesienia prawa własności nieruchomości będzie wypełniała znamiona odpłatnego zbycia (w rozumieniu art. 14 ust. 1 ustawy o CIT) i spowoduje powstanie przychodu po stronie spółki (w związku z art. 12 ust. 1 ustawy o CIT). Zdaniem spółki przeniesienie własności nieruchomości w związku z wypłatą dywidendy nie ma charakteru odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, gdyż wypłata dywidendy jest świadczeniem jednostronnym spółki na rzecz wspólnika i nie wiąże się z uzyskaniem przez spółkę jakiegokolwiek przysporzenia z tego tytułu. W opinii spółki dywidenda w formie rzeczowej nie jest także przychodem wymienionym w art. 12 ust. 1 ustawy o CIT, jako że katalog źródeł przychodów zawartych w tym artykule nie obejmuje opisywanej sytuacji. Z tego względu opodatkowanie jednostronnej, nieodpłatnej czynności prawnej po stronie podmiotu uszczuplającego swój majątek i nieotrzymującego przysporzenia jest niedopuszczalne.
Izba skarbowa uznała stanowisko spółki za nieprawidłowe i wskazała, że w CIT wypłatę dywidendy w postaci niepieniężnej należy traktować na równi ze zbyciem. Zdaniem organu uznanie, że przeniesienie w drodze wypłaty dywidendy własności nieruchomości powoduje konsekwencje równoznaczne z wypłatą dywidendy w gotówce, prowadziłoby do nierównego traktowania podatników. Podatnik, który najpierw sprzedaje składniki majątkowe, a następnie reguluje swoje zobowiązania z tytułu dywidendy w formie pieniężnej, byłby opodatkowany podatkiem dochodowym od osób prawnych, natomiast podatnik, który bezpośrednio w drodze dywidendy przeniósł ich własność, nie osiągnąłby żadnego przychodu. W konsekwencji spółka powinna rozpoznać przychód podatkowy z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości w wysokości wartości dywidendy przeznaczonej do wypłaty (która de facto powinna odpowiadać rynkowej wartości przenoszonej nieruchomości).
Komentarz eksperta
Dominika Widemajer, konsultantka w dziale prawnopodatkowym PwC
Prawo do dywidendy jest jednym z podstawowych praw majątkowych wspólnika w spółce kapitałowej. Kodeks spółek handlowych nie zastrzega specjalnej formy wypłaty zysku, a więc dopuszczalna jest zarówno dywidenda w formie pieniężnej, jak i niepieniężnej (rzeczowej). W konsekwencji, często z przyczyn ekonomicznych, spółki, które miały określone zobowiązania wobec swoich wspólników (np. z tytułu wypłaty dywidendy), wykorzystywały konstrukcję datio in solutum. Instytucja ta pozwalała na spełnienie zobowiązania spółki na rzecz wierzyciela, np. poprzez przeniesienie aktywów spółki (w tym nieruchomości) na rzecz wspólnika. W konsekwencji spełnienia świadczenia w formie rzeczowej w miejsce pieniężnego zobowiązanie do wypłaty na rzecz wspólnika określonych kwot należało uznać na zaspokojone. Instytucja ta często wykorzystywana była m.in. do korzystniejszego podatkowo podziału zysku.
Z zasady wypłata dywidendy w formie gotówkowej jest dla spółki wypłacającej neutralna podatkowo. Odmienna sytuacja ma miejsce, jeśli spółka realizuje wypłatę w formie niepieniężnej kosztem swojego majątku. Kwestia implikacji podatkowych takiego rozliczenia była przez lata przedmiotem sporu pomiędzy podatnikami, organami podatkowymi oraz sądami. W związku z brakiem jasnych przepisów regulujących podatkowe traktowanie dywidendy rzeczowej urzędy skarbowe często rozstrzygały sprawy na niekorzyść podatników, twierdząc, że w takich przypadkach dochodzi do zbycia określonego aktywa na rzecz wspólników i takie zbycie powinno podlegać opodatkowaniu CIT. Podejście organów tym samym mogło skutkować znacznym obciążeniem podatkowym, w szczególności dla podatników, którzy regulowali swoje zobowiązania aktywami o wysokiej wartości rynkowej, ale niskiej wartości księgowej. Stosując się do interpretacji izb skarbowych, takie spółki powinny naliczyć podatek od nadwyżki między wartością dywidendy (tj. wartością, o jaką zmniejszają się pasywa spółki po wydaniu aktywów na rzecz wspólnika; wartość ta jest najczęściej równa rynkowej wartości przenoszonych aktywów) a historycznym kosztem nabycia aktywów wynikającym z ksiąg rachunkowych. Byłoby to tożsame z sytuacją, w której spółka zdecydowałaby się najpierw zbyć aktywa (np. nieruchomości), a następnie przekazać uzyskane z tej transakcji środki pieniężne na rzecz udziałowca – jako dywidendę.
Ze względu na rozbieżności interpretacyjne od 1 stycznia 2015 r. ustawodawca wprowadził do ustawy o CIT zapis pozwalający na opodatkowanie świadczeń niepieniężnych regulujących m.in. zobowiązania z tytułu dywidendy. W wyniku wprowadzenia nowego przepisu zmianie uległa kwalifikacja w CIT świadczeń w formie rzeczowej. Nowe zasady opodatkowania w tym zakresie reguluje art. 14a ustawy o CIT.
W konsekwencji można uznać, że wniosek, do którego doszedł organ, byłby trafny w przypadku przeprowadzenia przedmiotowej transakcji po 1 stycznia 2015 r. Należy jednak zauważyć, że nowy przepis nie miał zastosowania do stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania omawianej interpretacji. Jednocześnie przepisy ustawy o CIT obowiązujące do 31 grudnia 2014 r. nie pozwalały na jednoznaczne uznanie wypłaty dywidendy w formie rzeczowej za odpłatne zbycie (takich sytuacji nie regulował ani art. 12 ust. 1, ani art. 14 ust. 1 ustawy o CIT). Oznacza to, że uznanie w przedmiotowej sprawie, że przeniesienie na rzecz udziałowca prawa własności nieruchomości w ramach dywidendy rzeczowej skutkuje powstaniem przychodu po stronie wypłacającej, budzi wątpliwości.
