Jednym z obowiązków osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ustalonych w ustawie o PIT jest konieczność opłacania w ciągu roku zaliczek na podatek dochodowy. Często jednak zapominamy, że dla niektórych przedsiębiorców przewidziana została szczególna preferencja, polegająca na zwolnieniu z wymogu ich opłacania. Pozwala to na korzystanie ze środków finansowych podlegających w innych przypadkach wpłacie na rzecz fiskusa, stanowiąc w istocie formę „kredytu podatkowego" rozliczanego w terminie późniejszym. Formuła ta nie jest jednak dostępna dla wszystkich przedsiębiorców, gdyż – jak zawsze w przypadku korzystania z preferencji i zwolnień podatkowych – wymaga dochowania określonych warunków.

Dla kogo dostępne

Zgodnie z art. 44 ust. 7a ustawy o PIT podatnicy, którzy po raz pierwszy rozpoczęli prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, są zwolnieni z obowiązków określonych w art. 44 ust. 6 ustawy o PIT, tj. wpłaty zaliczek na podatek dochodowy z tytułu tej działalności, w roku podatkowym następującym:

- bezpośrednio po roku, w którym rozpoczęli prowadzenie tej działalności, jeżeli w roku jej rozpoczęcia działalność ta była prowadzona co najmniej przez pełnych 10 miesięcy, albo

- dwa lata po roku, w którym rozpoczęli prowadzenie tej działalności, jeżeli nie został spełniony warunek, o którym mowa powyżej.

Oznacza to zatem, że zwolnienie to przeznaczone jest wyłącznie dla podatników prowadzących drugi albo trzeci rok pozarolniczą działalność gospodarczą. Rok podatkowy, w którym korzystanie z tego zwolnienia jest dopuszczalne, uzależniony jest bowiem od okresu prowadzenia firmy w roku jej założenia. Trzeba jednak zauważyć, że pojęcie podatnika rozpoczynającego po raz pierwszy prowadzenie działalności powinno być postrzegane ściśle i według zasad określonych w art. 44 ust. 7b ustawy o PIT. Ta zaś stanowi, że przez takiego podatnika należy rozumieć osobę, która w roku rozpoczęcia tej działalności, a także w okresie trzech lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia, nie prowadziła pozarolniczej działalności gospodarczej samodzielnie lub jako wspólnik spółki niebędącej osobą prawną oraz działalności takiej nie prowadził małżonek tej osoby, jeżeli między małżonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa.

Przykład

Adam Kowalski rozpoczął prowadzenie firmy w lutym 2014 r. Wcześniej nigdy nie prowadził działalności gospodarczej. Działalność taką do końca roku 2013 prowadziła jednak jego żona, z którą od 2010 r. podatnik pozostaje we wspólności majątkowej. Czy w roku 2015 pan Adam może skorzystać z preferencji i nie płacić zaliczek na PIT?

W roku 2014 pan Adam prowadził firmę przez okres dłuższy niż 10 pełnych miesięcy. Oznacza to, że ze zwolnienia przewidzianego w art. 44 ust. 7a ustawy o PIT może korzystać w drugim roku działalności, oczywiście jeżeli spełnione są pozostałe wymagane warunki. Jednak, chociaż faktycznie pan Adam nigdy nie prowadził działalności gospodarczej, to nie może on być uznany za podatnika prowadzącego taką działalność po raz pierwszy, ponieważ w ustalonym okresie sięgającym trzech lat poprzedzających rozpoczęcie przez niego działalności gospodarczej działalność taką prowadziła jego żona. Skoro zatem pomiędzy małżonkami istnieje od 2010 r. wspólność majątkowa, to spełniona jest przesłanka uniemożliwiająca uznanie pana Adama za rozpoczynającego prowadzenie działalności po raz pierwszy.

Trzeba spełnić dodatkowe wymagania

Aby możliwe było korzystanie z omawianej preferencji podatkowej konieczne jest – obok zaistnienia ogólnych przesłanek wyrażonych w art. 44 ust. 7a ustawy o PIT – równoczesne dochowanie dodatkowych szczegółowych wymagań, przewidzianych w art. 44 ust. 7c ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem zwolnienie z opłacania zaliczek na podatek dochodowy jest możliwe, jeżeli podatnik łącznie spełnia poniższe warunki.

1. W okresie poprzedzającym rok korzystania z tego zwolnienia osiągnął przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej średniomiesięcznie w wysokości będącej równowartością w złotych kwoty co najmniej 1000 euro, przeliczonej według średniego kursu euro, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, z ostatniego dnia roku poprzedzającego rok rozpoczęcia tej działalności (kurs euro na dzień 31 grudnia 2014 r. wynosił 4,2623 zł, co oznacza że w roku 2015 jest to kwota 4262,30 zł).

2. Od dnia rozpoczęcia prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej do 1 stycznia roku podatkowego, w którym podatnik rozpoczyna korzystanie ze zwolnienia, był małym przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów o działalności gospodarczej, a w okresie poprzedzającym rok korzystania ze zwolnienia zatrudniał, na podstawie umowy o pracę, w każdym miesiącu co najmniej 5 osób w przeliczeniu na pełne etaty.

3. W prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej podatnik nie wykorzystuje środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także innych składników majątku, o znacznej wartości, udostępnionych mu nieodpłatnie przez osoby zaliczone do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, wykorzystywanych uprzednio w działalności gospodarczej prowadzonej przez te osoby i stanowiących ich własność.

4. W roku korzystania ze zwolnienia jest opodatkowany na zasadach określonych w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT, co oznacza, że zwolnienie to przeznaczone jest dla podatników opodatkowujących dochody z działalności gospodarczej według skali podatkowej.

Przykład

Jan Nowak prowadzący działalność gospodarczą wykorzystuje w ramach swojej działalności urządzenie, które zostało mu udostępnione nieodpłatnie przez brata, a które uprzednio było wykorzystywane w firmie zlikwidowanej przez tego brata. Wartość urządzenia wynosi 20 000 zł. Czy przy spełnieniu pozostałych warunków pan Jan może w roku 2015 nie płacić zaliczek na PIT?

W opisanej sytuacji kluczowe jest ustalenie, czy wykorzystywane przez podatnika, a udostępnione mu przez osobę zaliczaną do I grupy podatkowej (brata) urządzenie może zostać uznane za składnik majątku  o znacznej wartości. Odpowiedzi w tym zakresie udziela art. 44 ust. 7d ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem, przez znaczną wartość rozumie się łączną wartość środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także innych składników majątku, wymienionych w ust. 7c pkt 3, stanowiącą równowartość w złotych kwoty co najmniej 10 000 euro, przeliczonej według średniego kursu euro, ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, z ostatniego dnia roku poprzedzającego rok korzystania z tego zwolnienia. Ponieważ w roku 2015 limit ten wynosi 42 623,00 zł (1 euro na dzień 31 grudnia 2014 r. = 4,2623 zł), należy uznać, że pan Jan spełnia warunek pozwalający mu na niepłacenie zaliczek na PIT w 2015 roku.

W tym roku do 2 lutego

Korzystanie z omawianego zwolnienia wymaga również od podatnika, poza dochowaniem przedstawionych powyżej warunków, złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie do 31 stycznia roku, w którym podatnik będzie korzystał ze zwolnienia, oświadczenia o korzystaniu z niego. Oświadczenie to należy złożyć w formie pisemnej.

W roku 2015 termin na złożenie takiego oświadczenia jest nieco wydłużony, co wynika z tego, że ostatni dzień ustalonego terminu, tj. 31 stycznia, przypada na sobotę. W efekcie,  zgodnie z zasadami obliczania terminów podatkowych wynikającymi z ordynacji podatkowej ostatnim dniem, w którym podatnik może wybrać zwolnienie z opłacania zaliczek na podatek dochodowy na warunkach przewidzianych art. 44 ust. 7a ustawy o PIT, w roku 2015 jest dopiero 2 lutego (tj. poniedziałek).

Rozliczenie przez pięć lat

Kluczowym zagadnieniem dla podatnika mającego zamiar korzystać ze zwolnienia z opłacania w ciągu roku zaliczek na podatek dochodowy jest kwestia zasad rozliczenia dochodu z roku objętego tym zwolnieniem. Chociaż samo zwolnienie traktowane jest jako tzw. pomoc de minimis (co oznacza konieczność dochowania warunków niezbędnych do korzystania z tej formy pomocy), to trzeba mieć także świadomość, że dochód uzyskany z działalności gospodarczej prowadzonej przez podatnika korzystającego ze zwolnienia z opłacania zaliczek w ciągu roku podlega w końcu rozliczeniu.

Dochód osiągnięty w roku, w którym podatnik korzystał ze zwolnienia, powinien być wykazany w zeznaniu składanym za ten rok. Dochodu tego nie łączy się jednak z dochodami z innych źródeł. Jego finalne rozliczenie następuje bowiem zazwyczaj dopiero w kolejnych pięciu latach podatkowych. Mianowicie, w myśl art. 44 ust. 7f ustawy o PIT dochód z działalności gospodarczej osiągnięty w roku objętym zwolnieniem łączy się z dochodem (stratą) z tego źródła, wykazanym w zeznaniach o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) składanych za pięć kolejnych lat następujących bezpośrednio po roku, w którym podatnik korzystał ze zwolnienia – w wysokości 20 proc. tego dochodu w każdym z tych lat. Zasadę tę stosuje się również w stosunku do podatników, którzy w kolejnych latach opodatkowują dochody podatkiem liniowym. Oznacza to zatem, że w każdym z kolejnych lat podatnik dolicza do dochodu z działalności gospodarczej po 1/5 dochodu uzyskanego w roku objętym zwolnieniem. Tym samym niewątpliwą korzyścią wynikającą z omawianego zwolnienia jest odroczenie rozliczenia dochodu uzyskanego w roku objętym zwolnieniem na okres kolejnych lat, co w efekcie prowadzi do nieoprocentowanego odroczenia terminu zapłaty podatku dochodowego wynikającego z dochodu uzyskanego w tym roku, oczywiście jeżeli nie zaistnieją szczególne sytuacje wyłączające stosowanie omawianego zwolnienia, skutkujące koniecznością wcześniejszego rozliczenia podatku, a czasem także zapłaty odsetek za zwłokę.

Autor jest doradcą podatkowym