Uporczywe niewpłacanie podatku w terminie to wykroczenie skarbowe, za które grozi kara grzywny zgodnie z art. 57 § 1 ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 186 ze zm.). Wysokość kary grzywny, jaka może zostać wymierzona podatnikowi, to nawet 20-krotność minimalnego wynagrodzenia. W 2014 roku kwota minimalnego wynagrodzenia wynosi 1680 zł, a więc 20-krotność wyniesie 33 600 zł. W 2015 roku, z uwagi na wzrost wysokości minimalnego wynagrodzenia (kwota 1750 zł), wartość ta wyniesie35 000 zł.
33,6 tys. zł tyle wynosi maksymalna kwota grzywny w 2014 r.
Wskazany przepis sankcjonuje naruszenie prawnego obowiązku regulowania należności podatkowych w terminie. Przy czym podatnik może zostać ukarany tylko wtedy, gdy dochodzi do tzw. uporczywego niewpłacania podatku w terminie. Nie chodzi tu zatem o przypadek, kiedy podatnik jednorazowo nie zapłacił należności wobec fiskusa.
Przykład
Przedsiębiorca Bartłomiej Nowakowski złożył 25 września 2014 roku deklarację VAT–7 za sierpień 2014 roku, wykazując podatek do zapłaty w kwocie 512 zł. Jednocześnie, z uwagi na zatory płatnicze, nie uregulował zobowiązania. Zaległość tę uiścił dopiero 20 października 2014 roku, kiedy składał deklarację VAT–7 za wrzesień 2014 roku.
Przesłanki muszą być spełnione łącznie
Aby można było uznać, że podatnik „uporczywie nie wpłaca podatku", musi zostać spełnionych łącznie kilka przesłanek:
1.
Uporczywe niewpłacanie dotyczy podatnika, czyli osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, który podlega obowiązkowi podatkowemu. Niewpłacanie dotyczy podatku, zaliczki na podatek, raty podatku (gdy przepisy prawa przewidują płatność w ratach), opłat i niepodatkowych należności budżetowych (art. 6 i art. 3 pkt 3 ordynacji podatkowej).
2.
Istnieje zobowiązanie podatkowe, czyli wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. Zobowiązanie takie powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże jego powstanie (zobowiązanie z mocy prawa) lub z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania (zobowiązanie z mocy administracyjnej decyzji podatkowej). Złożono stosowną deklarację. W ustawowo określonym terminie nie nastąpiła wpłata.
3.
Termin do wpłaty upłynął.
4.
Zobowiązanie podatkowe nie zostało rozłożone na raty, umorzone czy odroczone.
Przykład
Przedsiębiorca Jarosław Malinowski co miesiąc składa deklarację VAT–7. Za okres sierpień–wrzesień 2014 roku składał je w terminie do 25. dnia każdego miesiąca, jednak z uwagi na problemy z płatnościami od kontrahentów nie był w stanie zapłacić podatku wynikającego z tych deklaracji. 20 października 2014 roku naczelnik urzędu skarbowego uznał, że podatnik uporczywie nie wpłaca podatku i nałożył na niego grzywnę w wysokości 1000 zł.
Należy przypomnieć, że uporczywe niewpłacanie podatku w terminie jest wykroczeniem skarbowym, za które grozi kara grzywny. Wysokość tej kary to nawet 20-krotność minimalnego wynagrodzenia, przy czym mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia.
Co wynika z orzecznictwa
Przesłanka uporczywości w braku wpłaty określana jest jako utrzymujące się długo i powtarzające się uchylanie od wpłaty. Kwestią subiektywną w tym zakresie jest wskazanie, jaką wartość należy przyjąć jako „długo i powtarzające się". Czy będzie to dwukrotność, a może trzykrotność? Organy podatkowe mogą uznać już dwukrotne niewpłacenie należności budżetowych za uporczywe, mimo że w odczuciu podatnika nie jest to długotrwały okres.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 9 czerwca 1976 r. (VI KZP 13/75) zawierającą wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w zakresie prawnokarnej ochrony rodziny „uporczywe uchylanie się" oznacza długotrwałe postępowanie, które jest nacechowane nieustępliwością. Znamię uporczywości łączą dwa elementy:
Łączne wypełnienie tych przesłanek spowoduje, że zachowanie podatnika może zostać uznane przez organ podatkowy za uporczywe niewpłacanie podatku w terminie.
Aby zatem można było mówić o uporczywości, musi zaistnieć cykliczność (powtarzalność) zachowań podatnika, polegająca na umyślnym niestosowaniu się do wymogu terminowego płacenia podatku, ale i jednorazowe i długotrwałe zaniechanie, gdy zamiarem podatnika – w momencie upływu terminu płatności podatku – było uporczywe jego niepłacenie, a więc odsunięcie regulowania tego podatku przez dłuższy czas (wyrok Sądu Najwyższego z 28 listopada 2013 r., I KZP 11/13).
Termin przedawnienia
Wykroczenie w postaci uporczywego niepłacenia podatku w terminie jest popełnione dopiero w momencie zakończenia stanu niezgodnego z prawem.
Przedawnienie wykroczenia polegającego na uporczywym niepłaceniu podatku rozpoczyna swój bieg od popełnienia tego czynu, a więc od ustania stanu bezprawnego (uporczywego niewpłacania), wywołanego zachowaniem sprawcy, i wynosi rok. Gdyby natomiast w tym czasie wszczęto przeciwko sprawcy postępowanie, termin ten przedłuża się do dwóch lat od czasu popełnienia tego czynu (wyrok Sądu Najwyższego z 25 października 2005 r. IV KK 353/05).
