W zależności od przedmiotu świadczenia podstawą ustalenia przychodu może być cena stosowana za usługi wobec innych odbiorców, cena zakupu albo cena rynkowa stosowana przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu ?i miejsca udostępnienia.

Sporo wątpliwości powoduje wyliczenie wartości przychodu od nieodpłatnego korzystania przez pracowników z samochodów firmowych do celów prywatnych. Problemem jest w szczególności to, jak przy obliczaniu przychodu traktować stopień zużycia auta oraz czas i miejsce jego udostępnienia.

Jaka stawka przy wynajmie

- Spółka z o.o. prowadzi działalność gospodarczą we Wrocławiu. ?W czerwcu br. pracownik spółki otrzymał nieodpłatnie ?do użytkowania forda focusa, rok prod. 2006, na jeden miesiąc ?do jazdy w celach prywatnych. Samochód jest własnością firmy ?i pracownik może jeździć samochodem bez limitu kilometrów. Koszty paliwa pokrywa pracownik. W jaki sposób wyliczyć wartość przychodu z nieodpłatnego świadczenia?

W opisanym przypadku przychód z nieodpłatnego świadczenia uzyskanego przez pracownika w związku ?z używaniem firmowego auta trzeba obliczyć zgodnie z art. 11 ust. 2a pkt 4 ustawy o PIT, a więc według cen stosowanych przez firmy zajmujące się wynajmem samochodów.

W praktyce cena najmu samochodu w wypożyczalni zależy od klasy wynajmowanego samochodu, okresu najmu, przebiegu kilometrów i ustalana jest dobowo. Cena obejmuje również ubezpieczenia samochodu OC i AC. W cenę najmu zwykle nie wlicza się paliwa.

Wypożyczalnie również ustalają limit kilometrów do przejechania, a po przekroczeniu limitu określają stawkę do zapłaty za każdy dodatkowy kilometr.

Zakładając, że cena wynajmu forda focusa, rocznik 2006, ?w wypożyczalni w tej samej miejscowości wynosi 120 zł brutto za dobę, to cena za wynajem tego samochodu na okres jednego miesiąca może kształtować się w granicach 3600 zł (120 zł x 30 dni = 3600 zł).

Wobec tego wysokość przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia należałoby przyjąć w wysokości 3600 zł i doliczyć do wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu. Od łącznej wartości przychodu pracodawca ma obowiązek pobrać zaliczkę na podatek dochodowy według zasad przewidzianych dla przychodów ze stosunku pracy, a więc ?ze składkami na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.

Przykład

Spółka A udostępniła swojemu pracownikowi Krzysztofowi Nowakowi samochód do nieodpłatnego używania w celach prywatnych. Pan Krzysztof może korzystać z samochodu przez cały czerwiec 2014 r. (30 dni). Wypożyczenie takiego samochodu kosztuje w wypożyczalni 120 zł/doba.

Założenia:

Wynagrodzenie miesięczne pracownika        2400,00 zł

Przychód z nieodpłatnego świadczenia        3600,00 zł

wynagrodzenie razem za czerwiec        6000,00 zł

kwota zmniejszająca podatek                   46,33 zł

podstawa wymiaru składki ZUS            6000,00 zł

składki ZUS (liczone od kwoty 6000 zł)           822,60 zł

składki na ubezpieczenie zdrowotne 9 proc.           465,97 zł

składki na ubezpieczenie zdrowotne 7,75 proc.       401,25 zł

koszty uzyskania przychodu                111,25 zł

podstawa obliczenia zaliczki              5066,00 zł

zaliczka na podatek 18 proc. (5066 zł x 18 proc. - 46,33 zł)

865,55 zł

przed pomniejszeniem podatku zaliczka na podatek do US               464,00 zł

wynagrodzenie netto (2400 zł - 822,60 zł - 401,25 zł - 64,72 ?([1,25 proc. ubezpieczenia zdrowotnego] - 464 zł)         647,43 zł

Jeśli samochód jest przestarzały

- Cena rynkowa samochodu za dobę wynosi 200 zł, ?ale pracownik otrzymał samochód do korzystania w celach prywatnych tylko na dwie godziny. Dodatkowo samochód ?jest już zamortyzowany i ma przejechane ponad 200 000 km. ?Czy cenę rynkową można pomniejszyć o jakąś kwotę ?wynikającą z tych okoliczności? Jak wpływa na nią miejsce?udostępniania samochodu i czy wartość świadczenia wyniesie ?200 zł czy mniej?

Wartość rynkowa rzeczy lub usługi to kwota, jaką nabywca czy usługobiorca musi zapłacić sprzedawcy lub usługodawcy na terytorium kraju, uwzględniając miejsce położenia przedmiotu transakcji (wydanie rzeczy, wykonanie usługi). W opisanym przypadku należy porównać cenę transakcji z ceną stosowaną na rynku ?za wynajem samochodów i taką stawkę zastosować przy obliczaniu przychodu. W praktyce najczęściej jest to stawka za dobę, mimo że najemca korzysta z samochodu krócej, ?a więc w opisanym przypadku organ skarbowy może przyjąć, że przychód wynosi 200 zł.

Artykuł 11 ust. 2a ustawy o PIT przy ustalaniu wysokości przychodu, oprócz ceny rynkowej, każe wziąć pod uwagę również m.in. stan i stopień zużycia rzeczy, przy czym przepis ten należy rozumieć w ten sposób, że stopień zużycia samochodu i jego przebieg zwykle już jest zawarty ?w cenie rynkowej usługi. Jeżeli okazałoby się, że jakaś firma stosowałaby godzinową stawkę za wynajem, to gdy pracownik używa samochodu krócej niż jedną dobę, wartość świadczenia powinna być przez pracodawcę ustalana np. na podstawie stawek godzinowych, czyli 200 zł : 24 x 2 = 16,66 zł.

Jak za leasing

- Spółka z o.o. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie budowy i wynajmu budynków położonych w różnych miejscowościach w Polsce. W celu sprawnego zarządzania ?firmą spółka zawarła umowy leasingu, na podstawie których użytkuje samochody. Z samochodów korzystają według regulaminu również pracownicy kadry menedżerskiej zarówno w celach służbowych, jak i prywatnych.

Pracownicy wykorzystują samochody do jazd prywatnych ?w ramach przyznanego przez pracodawcę ?limitu 200 kilometrów. Za nadwyżkę kilometrów ponad limit każdy pracownik zapłaci według specjalnej stawki. Spółka przyjęła, że będzie ustalać wartość świadczenia na podstawie kosztów ponoszonych w związku z zawarciem umowy leasingu. Przyznany pracownikowi limit kilometrów rozlicza według stawki za 1 km określonej w umowie leasingu stanowiącej równowartość ilorazu miesięcznej opłaty ?z tytułu leasingu przez liczbę kilometrów fakturowanych miesięcznie. Wartość nieodpłatnego świadczenia ustala jako iloczyn stawki za 1 km oraz liczbę kilometrów przejechanych w danym miesiącu przez pracownika w celach prywatnych. Kwota ta jest powiększana o pozostałe koszty ponoszone przez spółkę w związku z zawartą umową leasingową (ubezpieczenia, koszty paliwa, opłata serwisowa) przeliczone proporcjonalnie do przejechanych kilometrów w celach prywatnych.

Jak wycenić nieodpłatne świadczenia otrzymane przez pracowników?

Taki sposób ustalania nieodpłatnego świadczenia nie jest negowany przez urzędy skarbowe, ale w każdym przypadku prawidłowość obliczenia wartości nieodpłatnego świadczenia przez podatnika może podlegać kontroli ze strony organu podatkowego.

W interpretacji z 22 marca 2013 r. (ILPB2/415-1162/12-2/AJ) Izba Skarbowa ?w Poznaniu stwierdziła, że „nie podlegają urzędowej interpretacji zasady rachunkowego określania (wyliczenia) wysokości przychodu z tytułu nieodpłatnego korzystania dla potrzeb prywatnych z samochodów służbowych (...), rolą postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego nie jest ustalenie, czy sposób kalkulacji przychodu z tytułu nieodpłatnego korzystania dla potrzeb prywatnych z samochodu służbowego jest prawidłowy i czy spełnia kryteria art. 11 ust. 2a pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem stanowi to domenę ewentualnego postępowania kontrolnego bądź postępowania podatkowego".

Ustalenie, czy świadczenie uzyskane przez pracownika jest przychodem, również wymaga zbadania pod kątem tego, czy otrzymał on korzyść.

W interpretacji z 4 maja 2012 R. (ILPB3/423-37/12-3/EK) Izba Skarbowa w Poznaniu stwierdziła, że „nieodpłatnym świadczeniem jest zatem uzyskana przez podatnika wymierna korzyść majątkowa niezwiązana z poniesieniem wydatków, powstaniem kosztów, z obowiązkiem uiszczenia wynagrodzenia lub inną formą ekwiwalentu. Ustalenie, czy określone świadczenie uzyskane przez podatnika nieodpłatnie stanowi dla niego przychód, ?o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, wymaga oceny charakteru dokonanego rodzaju czynności, ?w szczególności zbadania, czy należy ona ?do czynności przysparzających, w przypadku których strona dokonująca przysporzenia otrzymuje w zamian korzyść majątkową".

Przepisy podatkowe dość rygorystycznie rozstrzygają o wartości nieodpłatnego świadczenia, przyjmując wartość rynkową. Wydaje się jednak, że świadczenia tego typu nie powinny być wyceniane tak jak usługi firm zajmujących się zawodowo wynajmem samochodów, gdyż jest to krzywdzące dla podatnika. Świadczenie pracodawcy dla pracownika jest usługą typu socjalnego, a nie biznesowego, i nie powinno się ustalać wartości takiego świadczenia w sposób, w jaki czynią to firmy wynajmujące samochody. Wartość świadczeń na rzecz pracowników nie powinna bowiem zawierać zysku zawartego w cenie rynkowej.