Od 1 kwietnia 2014 r. realizowanie pełnych odliczeń od większości pojazdów samochodowych wymaga, między innymi, prowadzenia ewidencji ich przebiegu. Wiąże się z tym obowiązek składania i aktualizowania informacji VAT-26.

Obowiązek składania informacji VAT-26 został określony w art. 86a ust. 12 ustawy o VAT. Przepis ten stanowi, że podatnicy wykorzystujący wyłącznie do działalności gospodarczej pojazdy samochodowe, dla których muszą prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu, mają obowiązek złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego informację o tych pojazdach.

W ciągu siedmiu dni...

Termin złożenia informacji VAT-26 wynosi siedem dni od dnia, w którym podatnicy ponieśli pierwszy wydatek związany z tymi pojazdami. Terminowe złożenie informacji VAT-26 ma fundamentalne znaczenie z punktu widzenia pełnych odliczeń od wydatków dotyczących pojazdów samochodowych. W przypadku bowiem niezłożenia tej informacji w terminie uznaje się, że pojazd samochodowy jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika dopiero od dnia jej złożenia (zob. art. 86a ust. 13 ustawy o VAT), a więc dopiero od tego dnia możliwe jest uwzględnianie pełnych odliczeń.

W art. 86a ust. 12 ustawy o VAT mowa jest o dniu poniesienia wydatku.

...od dnia pierwszej zapłaty

Nie ma podstaw, aby zwrot ten rozumieć inaczej niż dosłownie. Należy zatem uznać, że termin złożenia informacji VAT-26 rozpoczyna bieg nie ?z dniem zakupu czy z dniem powstania prawa do odliczenia, lecz z dniem pierwszej zapłaty za zakup dotyczący pojazdu samochodowego. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy zapłata jest realizowana przed zakupem (w przypadku zaliczek), jak również sytuacji, gdy następuje to pewien czas po dokonaniu zakupu (np. w następnym miesiącu na podstawie faktury zbiorczej dokumentującej zakupy paliwa) czy powstania prawa do odliczenia.

Przykład

Podatnik Andrzej Nowak użytkuje na potrzeby działalności gospodarczej samochód osobowy nabyty w marcu 2011 r. W kwietniu 2014 r. pan Andrzej nie zdecydował się na zgłoszenie tego samochodu w informacji VAT-26, a w konsekwencji w kwietniu 2014 r. odliczał wydatki dotyczące tego samochodu z uwzględnieniem limitu 50 proc. Od 10 maja 2014 r. podatnik zamierza jednak wykorzystywać samochód w sposób uprawniający do pełnych odliczeń. Pierwszy wydatek po zmianie sposobu wykorzystania samochodu pan Andrzej poniesie jednak dopiero 4 czerwca 2014 r. (opłacenie faktury zbiorczej dokumentującej zakup paliwa w maju 2014 r.). W tej sytuacji termin złożenia informacji VAT-26, w której podatnik zgłosi zmianę sposobu wykorzystania samochodu od 10 maja 2014 r., upłynie dopiero 11 czerwca 2014 r. (jednak warto, aby informację taką złożył wcześniej, najlepiej w terminie do 17 maja 2014 r.).

Także dla nowych pojazdów

Obowiązek składania informacji VAT-26 istnieje również w przypadku nabywania nowych pojazdów samochodowych. W przypadkach takich teoretycznie można bronić stanowiska, że możliwe jest składanie informacji VAT-26 – bez utraty możliwości odliczenia całej kwoty podatku z faktury dokumentującej zakup pojazd samochodu – do końca miesiąca, w którym samochód został nabyty (przemawia za tym – według mnie – zestawienie przepisów art. 90b ust. 1 pkt 2 oraz art. 90b ust. 4 ustawy o VAT). Odradzałbym jednak takie postępowanie. Najbezpieczniej jest w przypadku nabywania pojazdów samochodowych składać informacje VAT-26 w terminie siedmiu dni, licząc od dnia nabycia tych samochodów (zwłaszcza że najczęściej pierwszym wydatkiem związanym z takimi samochodami jest wydatek na ich nabycie).

Przykład

Podatniczka Anna Malinowska kupiła 4 kwietnia 2014 r. samochód osobowy, który zamierza wykorzystywać wyłącznie do prowadzenia działalności gospodarczej. Teoretycznie w grę wchodzi przyjęcie, że informację VAT-26 – bez utraty prawa do odliczenia całej kwoty podatku z faktury dokumentującej nabycie samochodu – pani Anna może złożyć do końca kwietnia 2014 r. Zdecydowanie bezpieczniej byłoby jednak, aby informację VAT-26 złożyła w terminie do 11 kwietnia 2014 r.

Niezbędna aktualizacja

W przypadku zmiany wykorzystywania pojazdu samochodowego podatnicy są obowiązani do aktualizowania informacji VAT-26 najpóźniej przed dniem, w którym wprowadzana jest ta zmiana (zob. art. 86a ust. 14 ustawy o VAT). Nie dotyczy to jednak każdej zmiany wykorzystywania pojazdu samochodowego, lecz tylko zmiany z wykorzystania wyłącznie do działalności gospodarczej na wykorzystanie do celów działalności gospodarczej i do celów innych niż działalność gospodarcza (zob. objaśnienie nr 3 na formularzu informacji VAT-26). W przypadku odwrotnej zmiany składana jest nowa informacja VAT-26. Termin na jej złożenie – zgodnie z art. 86a ust. 12 ustawy o VAT – wynosi siedem dni od dnia poniesienia pierwszego wydatku od momentu zmiany przeznaczenia.

Przykład

Na początku kwietnia 2014 r. podatnik Piotr Kowalski złożył informację VAT-26 dotyczącą samochodu osobowego. Na początku lipca pan Piotr zamierza zmienić sposób wykorzystania samochodu na wykorzystanie częściowo do celów prywatnych. W takiej sytuacji aktualizację informacji VAT-26 musi złożyć najpóźniej przed dniem zmiany wykorzystywania samochodu. Ponownie zmieniając przeznaczenie samochodu na wykorzystywanie wyłącznie do celów działalności gospodarczej wymaga złożenia nowej informacji VAT-26 (nie aktualizacji informacji) w terminie siedmiu dni od dnia poniesienia pierwszego wydatku od dnia zmiany przeznaczenia.

Dotkliwe sankcje...

Na zakończenie należy wskazać, że osoby naruszające przepisy dotyczące składania informacji VAT-26 mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności karnej skarbowej. Od 1 kwietnia 2014 r. do kodeksu karnego skarbowego został bowiem dodany art. 56a § 1 i 2 przewidujący, że:

1) ?podatnik, który wbrew obowiązkowi nie składa właściwemu organowi podatkowemu informacji, o której mowa w art. 86a ust. 12 ustawy o VAT, albo składa ją po terminie lub podaje w niej dane niezgodne ze stanem rzeczywistym, dokonując odliczenia podatku niezgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych (co w 2014 r. oznacza karę grzywny od 560 zł do 16 128 000 zł),

2) ?w wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego powyżej podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe (co w 2014 r. oznacza karę grzywny od 168 zł do 33 600 zł, przy czym maksymalna grzywna nakładana mandatem wynieść może 3360 zł, zaś maksymalna grzywna nakładana nakazem sądowym wynieść może 16 800 zł).

Odpowiedzialność karną skarbową z tytułu złożenia informacji VAT-26 po terminie można jednak stosunkowo łatwo wyłączyć (pośrednio w ten sposób można wyłączyć również odpowiedzialność z tytułu niezłożenia informacji VAT-26; możliwość wyłączenia odpowiedzialności karnoskarbowej na omawianej podstawie nie dotyczy natomiast sytuacji, gdy w informacji VAT-26 podane zostały dane niezgodne ze stanem rzeczywistym). Na podstawie art. 56a § 3 k.k.s. nie podlega bowiem karze podatnik, który złożył właściwemu organowi podatkowemu informację VAT-26 po terminie, jeżeli złożenie tej informacji nastąpiło przed dniem zrealizowania jakichkolwiek czynności (sprawdzających, kontrolnych lub wszczęciem postępowania podatkowego) przez organ podatkowy lub skarbowy w zakresie VAT.

Autor jest doradcą podatkowym i autorem komentarza do ustawy o VAT