Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą nierzadko wykorzystują dla jej potrzeb składniki majątku, których nie są jedynymi właścicielami. Współwłasność, bo o niej tutaj mowa, występuje wtedy, gdy prawo własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Może ona mieć charakter współwłasności łącznej (np. współwłasność małżeńska) bądź ułamkowej. W tym drugim przypadku każdemu ze współwłaścicieli przysługuje w stosunku do rzeczy wspólnej prawo własności w stopniu określonym ułamkiem.
Pojawia się w takim przypadku wątpliwość co do możliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych od stanowiącego współwłasność składnika majątku, który jest wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej przez jednego z jego współwłaścicieli i został przez niego zaliczony do środków trwałych. Możliwość amortyzowania takiego środka trwałego wynika z art. 22a ust. 1 ustawy o PIT. Przepis ten stanowi, że z zastrzeżeniem art. 22c tej ustawy, amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte przez niego lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku ?w dniu przyjęcia do używania:
- ?budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
- ?maszyny, urządzenia i środki transportu,
- ?inne przedmioty
– o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane ?z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.
To, że podatnikowi w stosunku do danego składnika majątku wykorzystywanego przez niego w ramach działalności gospodarczej przysługuje prawo współwłasności z innymi osobami, nie wyklucza więc możliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Pojawia się jednak pytanie, czy wartość początkowa środka trwałego, ?a zatem podstawa dokonywania odpisów amortyzacyjnych, powinna być ustalana proporcjonalnie do wartości posiadanego udziału we współwłasności. A może właściwe jest przyjęcie dla potrzeb dokonywania tych odpisów pełnej wartości środka trwałego? Kwestia ta wiąże się z prawidłowym ustaleniem podstawy dokonywania odpisów amortyzacyjnych zaliczonych przez podatnika ?w ciężar kosztów podatkowych. A to wprost decyduje o właściwym wyliczeniu podatku dochodowego.
Ustawa o PIT uzależnia zasady ustalania wartości początkowej środka trwałego od charakteru współwłasności. Mianowicie, w świetle art. 22g ust. 11 tej ustawy, w razie gdy składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, jego wartość początkową ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we współwłasności tego składnika majątku. Od tej zasady przewidziany został jeden wyjątek. Otóż, reguły tej nie stosuje się do składników majątku stanowiących współwłasność majątkową małżonków, chyba że małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie. Zatem, w przypadku środka trwałego stanowiącego współwłasność podatnika:
- ?jego wartość początkowa jest ustalana proporcjonalnie do wartości posiadanych przez podatnika udziałów we współwłasności tego składnika majątku, jeżeli współwłasność nie ma charakteru małżeńskiej lub jeżeli nawet ma taki charakter, ale małżonkowie wykorzystują wspólny składnik majątku w prowadzonych przez każdego z nich odrębnych działalnościach gospodarczych,
- ?jego wartość początkowa jest ustalana w pełnej wartości ?(z pominięciem udziałów podatnika we współwłasności), jeżeli współwłasność ma charakter współwłasności małżeńskiej, a składnik majątku nie jest wykorzystywany przez oboje małżonków dla celów działalności gospodarczych prowadzonych odrębnie.
Autor jest doradcą podatkowym
