Wczoraj Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę w sprawie postępowań dotyczących wniosków o nadpłatę (sygnatura akt: II FPS 5/13). Sędziowie uznali, że nawet jeśli fiskus ma wątpliwości co do prawidłowości skorygowanej deklaracji podatkowej złożonej wraz z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty, nie zawsze ma obowiązek wszczynać postępowanie wymiarowe.

Rozbieżne orzeczenia

Przyczynkiem do podjęcia uchwały było wystąpienie prezesa NSA. W swoim wniosku wskazał on na rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych obu instancji co do tego, jak powinien zareagować fiskus na wniosek o nadpłatę związany z korektą deklaracji.

Konkretnie zapytał, czy w razie zakwestionowania przez organ podatkowy prawidłowości skorygowanej deklaracji złożonej wraz z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty (art. 75 § 3 ordynacji podatkowej w brzmieniu od 2003 r.) przed jego rozpatrzeniem powinien wszcząć postępowanie celem określenia wysokości zobowiązania podatkowego (tzw. postępowanie wymiarowe).

Poszerzony skład sędziów NSA odpowiedział, że nie zawsze. Jak przypomniał sędzia NSA Jacek Brolik, realizacja uprawnienia o stwierdzenie nadpłaty dokonuje się na wniosek osoby, która ma interes prawny. Nie może tego zastąpić działanie organu podatkowego. W ocenie NSA nie ma podstaw prawnych, by uznać, że fiskus w każdej sprawie o nadpłatę jest zobowiązany do wszczęcia postępowania wymiarowego.

Wniosek o nadpłatę wszczyna postępowanie o jej stwierdzenie. Przy tym korekta deklaracji wraz z wnioskiem o nadpłatę podlega badaniu w trybie czynności sprawdzających. Jeśli zasadność jej zwrotu nie budzi wątpliwości, nadpłata jest zwracana bez konieczności wydawania w tym zakresie rozstrzygnięcia.

Zdaniem NSA, nawet jeśli zasadność korekty i związanej z nią nadpłaty budzi wątpliwości, to i tak nie w każdym wypadku jest uzasadnienie czy potrzeba wszczynania postępowania wymiarowego.

Sąd zauważył, że nadpłata, której domaga się podatnik, może być wynikiem np. błędów rachunkowych lub źle wypełnionej deklaracji. W takich wypadkach prowadzenie postępowania wymiarowego nie ma racjonalnego uzasadnienia.

Racjonalne podejście

Wszczynanie postępowań wymiarowych w takich sprawach angażowałoby bowiem podatnika w dodatkowe, czasochłonne postępowanie. Byłoby też kosztowne.

– Jeśli jednak podatnik składa deklarację z wnioskiem o nadpłatę skorygowaną w całości lub w dużej części, to wymaga to kompleksowej kontroli. W takiej sytuacji należy wszcząć postępowanie wymiarowe z urzędu – tłumaczył sędzia Brolik.

Każdą sytuację trzeba zatem analizować osobno, biorąc pod uwagę okoliczności danej sprawy. Orzeczenie jest prawomocne.

Opinia:

Michał ?Roszkowski, radca prawny, partner ?w kancelarii Accreo

Uchwała NSA, choć nie jest rewolucyjna, na pewno racjonalizuje postępowanie nadpłatowe. Od pewnego czasu organy podatkowe, nie zgadzając się z korektą deklaracji składaną z wnioskiem o nadpłatę, wszczynały postępowanie wymiarowe i weryfikowały całość rozliczeń podatnika za dany okres. Dopiero po tym postępowaniu wydawały decyzje w postępowaniu nadpłatowym. To wydłużało zwrot ewentualnej nadpłaty i było nieekonomiczne. Teraz, w świetle uchwały, organ nie musi wszczynać postępowania wymiarowego, by orzec o nadpłacie, nawet jeśli będzie ona inna niż ta, o którą wystąpił podatnik. Gdy nadpłata będzie wymagała weryfikacji większości rozliczeń podatnika za dany okres, nadal organy będą mogły wszcząć postępowanie wymiarowe celem określenia prawidłowej podstawy opodatkowania, a tym samym wysokości ewentualnej nadpłaty.