Pracodawca, który pełni funkcję płatnika PIT, przyznając swoim pracownikom świadczenia finansowane ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, musi znać ograniczenia w zakresie możliwości zwolnienia ich wartości z opodatkowania.

Ustawa o PIT szeroko określa kategorie przychodów ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych. Przychodami ze stosunku służbowego czy stosunku pracy są m.in.: wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, w tym wynagrodzenia zasadnicze, świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych (art. 12 ust.1 ustawy o PIT).

Warunków jest kilka

Przychodem pracownika ze stosunku pracy będzie również wartość świadczeń finansowanych ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (zfśs). W odniesieniu do tego rodzaju świadczeń może znaleźć zastosowanie zwolnienie z opodatkowania uregulowane w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT. Zgodnie ?z tym przepisem zwalnia się ?z opodatkowania wartość otrzymanych przez pracownika - w związku z finansowaniem działalności socjalnej – świadczeń rzeczowych oraz świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zfśs lub funduszy związków zawodowych. Zwolnione są świadczenia do wysokości nieprzekraczającej łącznie w roku podatkowym kwoty 380 zł.

Uwaga! Świadczeniami rzeczowymi nie są bony, talony ?i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi.

Podsumowując, zwolniona od podatku jest wartość rzeczowych jak i pieniężnych świadczeń otrzymywanych przez pracownika, jeżeli spełnione zostaną łącznie następujące przesłanki:

Ze zwolnienia nie mogą korzystać świadczenia, które mają charakter bonów, talonów i innych znaków uprawniających do wymiany na towary lub usługi. Świadczenia tego rodzaju na potrzeby omawianego zwolnienia z podatku nie są traktowane jako świadczenia rzeczowe.

Decyduje kryterium socjalne

O tym, czy dane świadczenie może być finansowane ze środków zfśs, a także o zasadach przyzwania świadczeń, decydują przepisy ustawy ?o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ustawa o zfśs).

380 zł to maksymalna wartość świadczeń rzeczowych lub pieniężnych z zfśs, od której nie trzeba pobierać zaliczki na PIT

Zgodnie z art. 8 pkt 1 ustawy o zfśs, przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania ?z funduszu. W praktyce pojawiają się często wątpliwości czy przyznanie każdemu pracownikowi, bez względu na jego sytuację materialną, prawa do danego świadczenia będzie zgodne z przepisami tej ustawy. Nieuwzględnienie kryterium socjalnego w zakresie przyznawanych świadczeń jest bowiem kwestionowane przez sądy powszechne (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 21 marca 2013 r., III AUa 1887/12).

W związku z powyższym, ?w razie ewentualnego zakwestionowania przez uprawnioną instytucję (np.: sąd powszechny na wniosek zakładowej organizacji związkowej) zasad dysponowania środkami z zfśs (np.: w związku z niezastosowaniem kryterium socjalnego), istnieje ryzyko zakwestionowania przez organy podatkowe prawa do skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania przekazanych pracownikom świadczeń.

Ważne pochodzenie środków

Sformułowanie „sfinansowane w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych" nie powinno być interpretowane w ten sposób, że wyłącza możliwość zastosowania zwolnienia od PIT w przypadku, gdy świadczenia są tylko ?w części finansowane z zfśs, ?a w pozostałej części przez pracownika. Wniosek taki nie wynika co wprost z art. 21 ?ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT, jednak znajduje odzwierciedlenie w interpretacjach organów podatkowych (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 27 marca 2013 r., ITPB2/415-1171/12/IL; interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 24 sierpnia 2011r., IPTPB2/415-184/11-4/ASZ).

Przykład

Spółka X wypłaca swoim pracownikom świadczenia ?z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (zfśs). ?Z regulaminu wydatkowania środków z ZFŚS wynika, że środki na nim zgromadzone mogą być przeznaczone m.in. na dofinansowanie pomocy pieniężnej przyznawanej pracownikom w trudnej sytuacji materialnej. Pomoc ma polegać na częściowym zwrocie kosztów opłat za media. Wysokość przyznawanej pomocy jest uzależniona od wysokości dochodów przypadających na członka rodziny i wynika ?z obowiązującego regulaminu.

W związku z tym, przekazane pracownikom świadczenia ?w postaci częściowego sfinansowania opłat ze środków ZFŚS będą przychodem pracownika ze stosunku pracy. Jednocześnie przychód ten może korzystać ze zwolnienia ?od opodatkowania na podstawie ?art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy ?o PIT do kwoty 380 zł. ?Należy bowiem zauważyć, ?że ustawodawca nie precyzuje kwestii wielkości udziału ?w finansowaniu świadczeń ?w związku z tym możliwe jest zarówno pokrycie przez spółkę 100 proc. wartości świadczeń, bądź też częściowe ich sfinansowanie jak ?w ww. przykładzie.

Szeroki zakres innych znaków

O ile przesłanka pieniężnego charakteru świadczenia nie budzi znaczących wątpliwości interpretacyjnych, o tyle rzeczowy charakter świadczeń nie jest jednoznacznie postrzegany przez sądy administracyjne i organy podatkowe.

Ustawodawca nie definiuje pojęcia „rzecz", ani „świadczenie rzeczowe". Stąd na uwagę zasługują najnowsze interpretacje organów podatkowych ?i sądów administracyjnych. ?W ich opinii, sokoro ustawodawca nie zapewnił tych definicji, to należy posłużyć się wyjaśnieniem zawartym ?w art. 45 kodeksu cywilnego.

Określa on, że rzeczami są tylko przedmioty materialne. W związku z tym, w świetle ?art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy ?o PIT, świadczeniami rzeczowymi są wszelkie świadczenia mające postać materialną (których przedmiotem są rzeczy) i niebędące jednocześnie środkami pieniężnymi (lub innymi wartościami pieniężnymi). W konsekwencji świadczeniami rzeczowymi nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi.

Problemy firm wiążą się ?z ustaleniem, czy przyznane pracownikowi świadczenie ma charakter np.: bonu/talonu bądź znaku uprawniającego do wymiany na towar lub usługę mimo, że inaczej się nazywa. Chodzi o wszelkiego rodzaju kupony czy karty. Istnieje bowiem znaczne ryzyko zakwalifikowania przez organ podatkowy danego świadczenia jako uprawniającego do wymiany na towar czy usługę kinową – przez co nie podlega ono zwolnieniu z art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT.

W licznych interpretacjach fiskus odmawia w takich przypadkach zwolnienia. W interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 4 stycznia 2013 r. (IPPB2/415-954/12-2/LS) stwierdzono: „(...) za świadczenia rzeczowe nie mogą być uznane otrzymane przez pracownika bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi. Odnosząc się do użytego przez ustawodawcę pojęcia znaku, należy zauważyć, iż pojęcie to jest bardzo szerokie i dotyczy tak naprawdę każdego dowodu – bez względu na jego nazwę – który może być wymieniony na określony towar lub usługę. Tego rodzaju znakiem będzie np. karta podarunkowa, czy kupon biletowy. (...) Wartość kart podarunkowych, bonów M. i kuponów biletowych stanowi dla pracownika przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jako przychód ze stosunku pracy. Świadczenia te nie są bowiem ani świadczeniami pieniężnymi ani świadczeniami o charakterze rzeczowym. Od tych świadczeń pracodawca jest zobowiązany pobrać zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych – zgodnie z zasadami określonymi ?w art. 32 i następnych ustawy ?o podatku dochodowym od osób fizycznych" (podobnie interpretacja Izby Skarbowej ?w Warszawie z 30 kwietnia ?2012 r., IPPB4/415-124/12-2/JK3).

Nadwyżka z zaliczką

Zwolnienie od PIT dotyczy wartości świadczeń rzeczowych sfinansowanych z zfśs lub funduszu związków zawodowych do łącznej kwoty ?380 zł w roku podatkowym. Pracodawca – ustalając, czy przysługuje ta preferencja – powinien zatem brać pod uwagę wartość także innych, ewentualnych świadczeń z zfśs otrzymanych przez pracownika w danym roku podatkowym.

Od wartości świadczenia otrzymanego przez poszczególnych pracowników przekraczającego ustawowy limit 380 złotych pracodawca ma obowiązek pobierać zaliczki na podatek dochodowy.

Autorka jest konsultantką podatkową w ECDDP Sp. z o.o.

Autor jest kierownikiem działu podatku dochodowego w ECDDP Sp. z o.o.

NSA o kuponach kulturalno-rekreacyjnych

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 23 listopada 2012 r. (II FSK 675/11) stwierdził, że „(...) Emitowane przez skarżącą kupony kulturalno-rekreacyjne są znakami, za które można uzyskać wstęp do kina, teatru, salonu masażu, siłowni, klubu fitness lub na basen, można więc wymienić je na usługi oferowane w wymienionych miejscach. Jest oczywiste, ?że istotę tej wymiany stanowi otrzymanie określonej usługi, ?a nie tylko wejście w posiadanie biletu, uprawniającego ?do skorzystania z usługi, ponieważ przedmiotem transakcji ?jest usługa, a nie bilet.

Proponowane przez skarżącą i zaaprobowane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny rozumowanie, że kupony kulturalno-rekreacyjne nie są »innymi znakami« w rozumieniu omawianego przepisu ustawy podatkowej, ponieważ nie umożliwiają ich wymianę na określoną usługę, a tylko na znak legitymacyjny, uprawniający do uzyskania określonej usługi, ?nie wytrzymuje krytyki i musi być odrzucone jako oczywiście nieadekwatne do istoty zobowiązania wyrażonego kuponem. Przeciwnie, kupony te są znakami uprawniającymi do wymiany na towary lub usługi, są zatem niebędącymi świadczeniami rzeczowymi »innymi znakami« w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o PIT".

Kryterium decydującym do zakwalifikowania określonego znaku do kategorii świadczeń niebędących rzeczowymi w rozumieniu art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o  PIT nie jest nazwa znaku (świadczenia), ale jego istota – a więc pełnienie funkcji quasi-pieniądza wskutek możliwości dokonania jego wymiany na towar lub usługę.