Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają, co do zasady, odpłatne dostawy towarów i odpłatne świadczenie usług (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT). W określonych przypadkach opodatkowaniu VAT podlegają również czynności nieodpłatne, tj. nieodpłatne dostawy towarów oraz nieodpłatne świadczenie usług (art. 7 ust. 2-7 oraz art. 8 ust. 2 ustawy o VAT).

Podstawę opodatkowania czynności nieodpłatnych określa się na podstawie art. 29 ust. 10 oraz art. 29 ust. 12 ustawy o VAT. Niekiedy ustalona w ten sposób podstawa opodatkowania jest dość wysoka, a w konsekwencji wysoki jest VAT z tytułu nieodpłatnej czynności.

Można zaoszczędzić

Istnieje jednak prosty sposób na znaczne zmniejszenie obciążenia wobec fiskusa. Polega on na zastąpieniu nieodpłatnej czynności czynnością dokonywaną za symboliczną cenę (np. za 1 zł, a nawet za 1 grosz). Należy bowiem zauważyć, że przepisy dotyczące VAT nie zawierają regulacji określających szczególne skutki sprzedaży dokonywanej za symboliczną cenę. Cena taka (jeżeli jest to cena brutto - pomniejszona o zawarty w niej VAT) stanowi po prostu podstawę opodatkowania tym podatkiem. Bez znaczenia jest przy tym, że cena ta jest z reguły niższa od ceny nabycia lub wytworzenia sprzedawanych towarów.

Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach, czego przykładem może być interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 25 czerwca 2013 r. (IBPP2/443-330/13/WN). Podatnik organizował promocje typu „kup 4-litrowe opakowanie oleju, a opakowanie 1-litrowe dostaniesz za 0,1 czy za 1 zł netto".

Organ podatkowy wyjaśnił, że w tej sytuacji „sprzedaż towaru w »cenie promocyjnej« (uwzględniającej rabat) wyczerpuje znamiona odpłatnej dostawy towarów i tym samym będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Obrotem w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy z tytułu sprzedaży towaru (np. oleju) będzie kwota faktycznie należna od nabywcy (cena promocyjna) pomniejszona o należny podatek".

Przykład

TRZEBA PRZEANALIZOWAĆ WARUNKI PROMOCJI

Pan Piotr Wiśniewski prowadzi sklep odzieżowy. Zamierza zorganizować promocję polegającą na tym, że osoby, które kupią przynajmniej 3 towary, najtańszy z nich otrzymają gratis.

Jeden z klientów chce kupić towary za 129 zł, za 99 zł oraz za 69 zł brutto. Ostatni z tych towarów został nabyty przez prowadzącego sklep pana Piotra za 21 zł netto. W tej sytuacji VAT z tytułu nieodpłatnego przekazania trzeciego towaru wyniesie 4,83 zł (21 zł x 23 proc.).

Podatek byłby znacznie niższy, gdyby pan Piotr zorganizował nieco inną promocję, tj. promocję polegającą na tym, że osoby, które kupią przynajmniej 3 towary, najtańszy kupią za złotówkę (lub dowolną inną niewielką kwotę). W takim przypadku VAT z tytułu sprzedaży najtańszej rzeczy wyniósłby 19 groszy (1 zł x 23/123).

Bez wpływu na prawo do odliczenia

Warto dodać, że sprzedaż towarów czy świadczenie usług po symbolicznych cenach nie wpływa na prawo do odliczenia podatku naliczonego. Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach, np. Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 18 listopada 2011 r. (ILPP1/443-1130/11-4/MS).

O wydanie tej interpretacji wnioskowała spółka sprzedająca artykuły spożywcze i organizująca promocje typu „kup 2 butelki X, trzecią butelkę X lub Y dostaniesz za 0,1 czy 1 zł netto". W odpowiedzi na wniosek spółki organ podatkowy wyjaśnił, że „rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ustawy uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane przez podatnika VAT do wykonywania czynności opodatkowanych.

W omawianej sprawie obydwa warunki, o których mowa w art. 86 ust. 1 ustawy, są spełnione, ponieważ – jak wynika z wniosku – spółka jest podatnikiem VAT czynnym, a zakupione lub wytworzone przez zainteresowanego produkty/towary mają związek z wykonywanymi przez niego czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług.

Bez znaczenia pozostaje fakt, iż przedmiotowe towary/produkty sprzedawane są po uwzględnieniu rabatów obniżających podstawę opodatkowania (niekiedy nawet znacznie poniżej wartości nabycia lub wytworzenia). Ustawa nie przewiduje bowiem regulacji, które ograniczałyby zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku z tym, że podatnik dokonuje sprzedaży towarów po cenach promocyjnych".

W konsekwencji izba skarbowa potwierdziła, że „Spółce przysługuje prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego w związku z nabyciem lub wytworzeniem produktów/towarów sprzedawanych następnie w promocyjnej cenie, tj. cenie niższej niż cena nabycia lub koszt wytworzenia, w myśl art. 86 ust. 1 ustawy, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z art. 88 ustawy".

Uwaga na powiązania

Omawiany sposób ograniczenia kwoty VAT z tytułu nieodpłatnego przekazania, co do zasady, nie powinien być stosowany między podmiotami powiązanymi, tzn. gdy między kontrahentami lub osobami pełniącymi u kontrahentów funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne zachodzą powiązania o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy. Spowodowane jest to brzmieniem art. 32 ustawy o VAT, który – jeżeli spełnione są określone w tym przepisie warunki – pozwalają na szacowanie obrotu podatników.

Nie zawsze jednak art. 32 ustawy o VAT wyłącza możliwość zastąpienia czynności nieodpłatnej sprzedażą po symbolicznej cenie. Przykładowo, jednym z warunków stosowania art. 32 ustawy o VAT jest, aby związek istniejący między stronami miał wpływ na zastosowaną cenę. W konsekwencji sprzedaż po symbolicznej cenie nie uprawnia organów podatkowych do szacowania obrotu, jeżeli związek istniejący między stronami nie miał wpływu na zastosowaną cenę promocyjną.

Przykład

ORGAN NIE OSZACUJE OBROTU

Pani Katarzyna Nowak zorganizowała promocję, w ramach której klienci jej firmy, którzy dokonają zakupu 3 towarów X, są uprawnieni do zakupu czwartego towaru X za 1 zł.

Wśród klientów znalazła się osoba fizyczna powiązana z panią Katarzyną w rozumieniu art. 32 ust. 2 ustawy o VAT (była siostrą męża pani Katarzyny). Mimo to szacowanie obrotu przez organy podatkowe nie wchodzi w takiej sytuacji w grę, gdyż powiązania te nie miały wpływu na zastosowaną cenę. Cena ta była bowiem dostępna na takich samych warunkach dla wszystkich klientów pani Katarzyny.

Autor jest doradcą podatkowym