- Czy organ podatkowy może wykorzystać księgi zlikwidowanej spółki w innym toczącym się postępowaniu? – pyta czytelnik.
Brak jest podstaw, by organ podatkowy podejmował czynności wobec zlikwidowanego podmiotu. Trzeba jednak odpowiedzieć na pytanie, czy są podstawy, by księgi zlikwidowanej spółki mogły służyć jako dowód w innym toczącym się postępowaniu.
Księgi i dokumenty rozwiązanej spółki zostają oddane na przechowanie osobie wskazanej w umowie spółki lub w uchwale wspólników. Jeżeli brak jest zapisu w tej sprawie w tych dokumentach, to przechowawcę wyznacza sąd rejestrowy (art. 288 § 3 k.s.h.).
Ponadto w art. 76 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości wskazano, że o miejscu przechowywania likwidator informuje właściwy sąd rejestrowy oraz urząd skarbowy. Art. 86 ordynacji podatkowej stanowi zaś, że w razie likwidacji lub rozwiązania osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej podmiot dokonujący jej likwidacji lub rozwiązania zawiadamia pisemnie właściwy organ podatkowy, nie później niż w ostatnim dniu istnienia tej osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej, o miejscu przechowywania ksiąg podatkowych oraz dokumentów związanych z ich prowadzeniem.
Przepisy te nie zabraniają, aby osobą przechowującą dokumenty po likwidacji spółki była na przykład dowolna osoba fizyczna. Nie stawiają też wymagań co do jej miejsca zamieszkania, w tym nie wymagają, aby osoba lub jednostka, która będzie przechowywała zbiory jednostki zlikwidowanej, miała miejsce zamieszkania czy siedzibę na terytorium kraju.
Organ podatkowy, który chce dokonać krzyżowej kontroli faktur w zlikwidowanej spółce, nie może skorzystać z instytucji czynności sprawdzających w zlikwidowanej spółce. Nie ma bowiem strony, u której można by je było przeprowadzić.
Organ podatkowy mógłby ewentualnie próbować zastosować art. 198 w związku z art. 292 o.p., który nakazuje osobie trzeciej okazać dowód będący w jej posiadaniu w celu poddania go oględzinom. Problem powstanie wtedy, gdy księgi oddane na przechowanie znajdują się na terenie działania (właściwości miejscowej) innego organu podatkowego. Ordynacja podatkowa nie przewiduje bowiem możliwości dokonania oględzin w ramach pomocy prawnej. Innym rozwiązaniem dla organów podatkowych mogłoby być wszczęcie postępowania karnego skarbowego.
Osoba, która przyjęła księgi na przechowanie, ma wtedy obowiązek wydać je w związku z toczącym się postępowaniem karnym lub karnym skarbowym (art. 217 kodeksu postępowania karnego), gdyż mogą stanowić dowód w tych postępowaniach. Ocenie organu prowadzącego kontrolę podatkową (czy skarbową) u kontrahenta zlikwidowanej spółki będą podlegały dokumenty, w tym faktury pozyskane w wyżej wskazany sposób, jako że ordynacja podatkowa nie wprowadziła zamkniętego katalogu dowodów.
—Jacek Obidowski radca prawny, doradca podatkowy, współpracownik Mariański Group Kancelaria Prawno-Podatkowa
