W trakcie trwającego postępowania zostałem wezwany przez urzędników skarbowych do przedstawienia deklaracji podatkowych (dotyczących czynności cywilnoprawnych), które nota bene były składane w tym samym urzędzie. Mam potwierdzenie ich złożenia, więc mógłbym je przedstawić, ale nie widzę powodów, aby tracić czas i kolejny raz składać to samo, tym bardziej, że urząd powinien je mieć. Czy urzędnik skarbowy ma prawo żądać ode mnie czegoś, co już znajduje się w dokumentacji w urzędzie (tylko w innym miejscu)?
– pyta czytelnik.
Zgodnie z art. 187 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) organ podatkowy jest obowiązany zebrać i w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy, aby prawidłowo ustalić stan faktyczny i dokonać właściwej jego oceny.
Aktywność ustawowa
Z art. 191 o.p. wynika, że organ podatkowy ocenia na podstawie całego zebranego materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona. Ocena ta będzie dokonana właściwie dopiero wówczas, gdy w postępowaniu podatkowym zostaną zgromadzone wszystkie dowody niezbędne do ustalenia prawdy obiektywnej. Nie można przy tym pominąć, że art. 122 o.p. obliguje organy podatkowe do tego, żeby w toku postępowania podejmowały wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy. Ustawodawca położył zatem nacisk na aktywną rolę organu w postępowaniu, co jest istotnym warunkiem prawidłowego przeprowadzenia postępowania dowodowego, a w konsekwencji, także prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy.
Które fakty są powszechnie znane
Fakty powszechnie znane (notoryczne) i fakty znane organowi z urzędu, stosownie do art. 187 § 3 o.p., nie wymagają jednak dowodu. Przy czym, jeśli chodzi o fakty znane organowi podatkowemu z urzędu, to organ musi o nich poinformować stronę. Powinno to nastąpić jeszcze przed wydaniem decyzji. Jest to niezwykle istotny przepis, bowiem organ prowadzący postępowanie w określonej sprawie jest obowiązany z urzędu uwzględniać dowody znajdujące się w jego dyspozycji, chociaż nie są one dołączone do akt danej sprawy (decyzja Komisji Odwoławczej przy Urzędzie Patentowym z 7 sierpnia 1998 r., Odw. 1697/97).
Przykład
NIE WYSTARCZY OGÓLNE WYOBRAŻENIE
W trakcie prowadzonego postępowania podatkowego organ zakwalifikował zbiorniki na gaz płynny LPG jako budowle (urządzenia budowlane). Wziął przy tym pod uwagę ogólne wyobrażenie co do cech i funkcji takich zbiorników, nie zaś dowody zgromadzone w toku postępowania podatkowego. Nawet jeśli tego rodzaju zbiorniki na gaz płynny są dosyć powszechne w użyciu, to nie ma podstaw do stwierdzenia, że dane dotyczące ich cech fizycznych, funkcjonalności, czy sposobu powiązania z innymi obiektami, mogły być traktowane jako fakty powszechnie znane, bądź fakty znane organowi podatkowemu z urzędu i tym samym niewymagające dowodu.
Istotne jest, że jako fakty powszechnie znane należy traktować takie okoliczności, które są znane każdej osobie z danej społeczności. Mogą one dotyczyć zjawisk np. przyrodniczych, wydarzeń np. politycznych, czy procesów ekonomicznych np. dewaluacji pieniądza (wyrok WSA w Kielcach z 13 sierpnia 2009 r., I SA/Ke 237/09).
Przykład
ORGAN WIE, CO SIĘ DZIEJE W TERENIE
Podatnik otrzymał decyzję naczelnika urzędu skarbowego z 13 marca 2013 r. określającą wysokość zobowiązania w PIT za 2010 rok w kwocie 3210,00 zł. Podatnik napisał odwołanie od tej decyzji, jednak nie zdążył go przekazać do urzędu skarbowego, ponieważ w ostatnim dniu, kiedy mógł tego dokonać, na jego terenie miała miejsce powódź, która uniemożliwiła mu kontakt ze światem. We wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji naczelnika urzędu skarbowego podatnik wskazał, że nie był w stanie dochować terminu z uwagi na powódź. Organ podatkowy nie żądał przedstawienia na tę okoliczność żadnych dodatkowych dokumentów, czy informacji, gdyż powódź uznał za fakt powszechnie znany.
Papiery z własnej szafy
Jako fakty znane organowi podatkowemu z urzędu należy wskazać wszelkie okoliczności, które wynikają ze zbiorów dokumentacji będącej w jego posiadaniu. Do takich zaś dokumentów można zaliczyć akty notarialne, które na podstawie przepisów ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych przekazywane są przez notariusza do właściwego urzędu skarbowego (wyrok WSA w Rzeszowie z 15 marca 2011 r., I SA/Rz 37/11).
Istotne jest, że fakty znane organowi podatkowemu z urzędu (znajdujące się w jego posiadaniu dokumenty) muszą mieć walor legalności, z uwagi na wyrażoną w art. 120 o.p. zasadę legalizmu (wyrok NSA z 27 czerwca 2012 r., I FSK 1412/11). Jest to niezwykle istotne, bowiem w przeciwnym razie nie będą traktowane czy też uznane za dowód.
Przykład
PRZESŁUCHANIE ŚWIADKÓW TYLKO PODCZAS KONTROLI
U podatnika przeprowadzano kontrolę w zakresie PIT za 2010 rok, która trwała w okresie 1 – 27 marca 2012 r. Kontrola została zakończona doręczeniem 28 marca protokołu kontroli. W trakcie kontroli podatkowej zlecono, w trybie art. 157 § 1 o.p., wykonanie czynności innym organom podatkowym – właściwym urzędom skarbowym ze względu na miejsce zamieszkania świadków - przesłuchania świadków z terenu całego kraju. Świadkami byli kontrahenci podatnika. Czynności te odbywały się również po 27 marca 2012 r., tzn. po zakończeniu kontroli podatkowej.
Czynności takie nie mogą być jednak wykonywane poza prowadzoną kontrolą podatkową lub postępowaniem podatkowym. Zgodnie bowiem z art. 284b § 3 o.p. dokumenty dotyczące czynności kontrolnych dokonanych po upływie tego terminu nie są dowodem w postępowaniu podatkowym, chyba że został wskazany nowy termin zakończenia kontroli. Wynika więc z tego bezwzględny zakaz wykorzystywania dokumentów uzyskanych po upływie terminu czynności kontrolnych. Należy tu także zwrócić uwagę na art. 181 o.p., który wskazuje, że dowodami w postępowaniu podatkowym mogą być m.in. zeznania świadków wykonane w toku kontroli podatkowej, z zastrzeżeniem m.in. art. 284b § 3 o.p.
Wynika z tego jasno, że jako dowody wykluczono dokumenty uzyskane po zakończeniu kontroli podatkowej.
WNIOSEK
Organy podatkowe co do faktów powszechnie znanych i faktów znanych z urzędu nie powinny żądać od strony – podatnika dowodów i dokumentów.
