- Polski podatnik płaci za obsługę naziemną samolotu, świadczoną na zagranicznym lotnisku. Czy takie opłaty podlegają podatkowi u źródła? – pyta czytelnik.

Nie

Zasadniczo, takie należności nie będą objęte podatkiem u źródła. Warto jednak badać status zagranicznego podmiotu.

Przychody osiągnięte na terytorium Polski przez zagraniczne przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej są opodatkowane podatkiem u źródła w wysokości 10 proc. przychodu, co wynika z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT.

Rozbieżne poglądy

Wśród organów podatkowych dominuje pogląd, że przez przychody uzyskiwane na terytorium Polski należy rozumieć przychody wypłacane przez polskich płatników. Sądy natomiast często prezentują podejście, w ramach którego pojęcie przychodów uzyskanych na terytorium Polski odnosi się zasadniczo do świadczeń wykonywanych na terytorium Polski. Przy założeniu zasadności poglądów sądów, w przypadku świadczeń dokonywanych poza granicami Polski, podatek nie wystąpi. Przyjmując jednak pogląd organów podatkowych, powstaje pytanie, czy wypłata należności za obsługę naziemną powoduje po stronie polskiego płatnika konieczność potrącenia podatku u źródła.

Warto zauważyć, że w art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT nie uzależniono opodatkowania przychodów przedsiębiorstw żeglugi powietrznej od tego, z jakich źródeł pochodzą. Może to oznaczać, że wszelkie przychody zagranicznych przedsiębiorstw żeglugi powietrznej, niezależnie od źródeł tych przychodów, osiągane na terytorium Polski, mogą być przedmiotem opodatkowania podatkiem u źródła.

Przedsiębiorstwo czy przedsiębiorca

Brak ustawowej definicji żeglugi powietrznej utrudnia ustalenie obowiązków polskich płatników, korzystających z usług zagranicznych podmiotów, świadczących usługi związane z obsługą statków powietrznych >patrz pytania obok.

Z ustawy o CIT wynika, że zagraniczny podmiot świadczący takie usługi powinien być przedsiębiorstwem. Wydaje się, że celem ustawodawcy było przyjęcie, że podmiot świadczący usługi powinien być nie przedsiębiorstwem (zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej – art. 551 kodeksu cywilnego), tylko przedsiębiorcą (osobą prowadzącą działalność gospodarczą). Przedsiębiorstwo odnosi się do przedmiotu działalności i nie może być podatnikiem. Podatnikiem jest natomiast podmiot prowadzący przedsiębiorstwo.

Określenie zakresu pojęcia żeglugi powietrznej, poprzez pomocnicze odwołanie się do postanowień obowiązującego prawa, może prowadzić do wniosku, że zwrot ten obejmuje czynności bezpośrednio związane z operacjami statków w przestrzeni powietrznej. Poza jego zakresem są natomiast usługi naziemne, jak czyszczenie toalet samolotu czy usługi handlingowe. Wydaje się więc, że można uznać, że pojęcie „żegluga powietrzna" nie obejmuje czynności obsługi naziemnej.

Umowy międzynarodowe

Z literalnego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT wynika, że opodatkowaniu w Polsce podlegają przychody zagranicznych przedsiębiorstw żeglugi powietrznej, a nie przychody uzyskiwane z tytułu świadczenia usług żeglugi powietrznej.

Może więc zdarzyć się tak, że choć świadczone na rzecz płatnika usługi nie wchodzą w zakres świadczeń z tytułu żeglugi powietrznej, to jednak świadczeniodawca posiada status przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej (i usługi te świadczy na rzecz innych podmiotów). Brak poboru podatku z tytułu takiej płatności może wiązać się ze sporem z organami podatkowymi.

Przykład

FISKUS MOŻE ZAKWESTIONOWAĆ NIEPOBRANIE PODATKU

Spółka ABC posiada samolot służbowy. Na lotnisku w Amsterdamie korzysta z obsługi naziemnej samolotu (usługi handlingowe). Świadczenia wykonywane są przez holenderską spółkę, posiadającą status przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej. Mimo, że świadczenia na rzecz polskiej spółki nie wiążą się z żeglugą powietrzną, to brak poboru podatku na gruncie ustawy o CIT może być kwestionowany przez organy podatkowe.

Warto jednak pamiętać, że przepisy ustaw krajowych stosuje się z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Najczęściej określone świadczenia opodatkowane będą w państwie rezydencji (lub w państwie faktycznego zarządu) zagranicznego podatnika. Zastosowanie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania wymaga posiadania certyfikatu rezydencji zagranicznego podmiotu.

Ruch lotniczy w pytaniach i odpowiedziach

- Gdzie i w jaki sposób zostały zdefiniowane przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej?

Ustawa o CIT nie wprowadza definicji „przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej". Również w pozostałych regulacjach systemu prawnego brakuje odpowiedniej definicji takiego przedsiębiorstwa. Ustawa z 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze używa wprawdzie pojęcia żeglugi powietrznej, jednak nie tworzy jego odrębnej definicji. Przepisy ustawy określają natomiast zakres czynności wykonywanych przez służby żeglugi powietrznej. Zgodnie z art. 130 ust. 1 tej ustawy, służby żeglugi powietrznej są zapewniane odpłatnie (opłaty nawigacyjne). Ustawodawca rozgranicza zakres działań przedsiębiorców wykonujących obsługę naziemną oraz instytucji zapewniających służby żeglugi powietrznej (por. art. 209 ust. 5 ustawy – Prawo lotnicze).

- Kto pokrywa koszty usług związanych z operacjami statków powietrznych?

Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 550/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 10 marca 2004 r. w sprawie zapewniania służb żeglugi powietrznej w Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej (rozporządzenie w sprawie zapewniania służb), instytucje zapewniające służby żeglugi powietrznej oferują wyposażenie i usługi bezpośrednio związane z operacjami statków powietrznych, których koszty powinny być w stanie odzyskać zgodnie z zasadą „użytkownik płaci". Oznacza to, że użytkownicy przestrzeni powietrznej powinni pokrywać koszty, które generują, w całości lub z największym możliwym przybliżeniem.

- Jaki podmiot pełni w Polsce rolę służb żeglugi powietrznej?

W polskiej przestrzeni powietrznej rolę służb żeglugi powietrznej pełni Polska Agencja Żeglugi Powietrznej, powołana ustawą z 8 grudnia 2006 r. o Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (dalej: ustawa o PAŻP). W stosunkach z zagranicą Agencja posługuje się nazwą w języku angielskim w brzmieniu: Polish Air Navigation Services Agency (PANSA).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o PAŻP, Agencja zapewnia bezpieczną, ciągłą, płynną i efektywną żeglugę powietrzną w polskiej przestrzeni powietrznej przez wykonywanie funkcji instytucji zapewniających służby żeglugi powietrznej, zarządzanie przestrzenią powietrzną oraz zarządzanie przepływem ruchu lotniczego zgodnie z określonymi przepisami.

- Jaki jest zakres obowiązków służb żeglugi powietrznej?

Z ustawy o PAŻP wynika, że pojęcie służby żeglugi powietrznej obejmuje służbę ruchu lotniczego oraz inne służby żeglugi powietrznej: służbę łączności, służbę nawigacji, służbę dozorowania oraz służbę informacji lotniczej. Zasadniczo, tak wskazana kategoria działalności może być podstawą identyfikacji zakresu czynności objętych pojęciem żeglugi powietrznej.

Wniosek, zgodnie z którym wskazany zakres działań wyczerpuje znamiona pojęcia żeglugi powietrznej, może być jednak zbyt daleko idący. Ustawa o PAŻP przytacza jedynie zakres czynności wykonywanych przez PAŻP, jako podmiotu będącego służbą żeglugi powietrznej. Nie przesądza jednak co jest, a co nie jest żeglugą powietrzną.

Również przywołane powyżej rozporządzenie w sprawie zapewniania służb, budując zakres obowiązków służb żeglugi powietrznej, wskazuje na wyposażenie i usługi bezpośrednio związane z operacjami statków powietrznych. Zakres tych świadczeń wydaje się więc obejmować czynności bezpośrednio związane z funkcjonowaniem statków powietrznych w przestrzeni powietrznej.

Autor jest kierownikiem Zespołu Podatku Dochodowego od Osób Prawnych w ECDDP Spółka Doradztwa Podatkowego