Jednym z narzędzi optymalizacyjnych jest finansowanie dłużne. Z uwagi jednak na art.16 ust. pkt. 60 i 61 ustawy o CIT, w przypadku gdy podmiot wypłaca na rzecz drugiego podmiotu powiązanego odsetki, to w sytuacji kiedy zadłużenie pożyczkobiorcy przekracza trzykrotność jego kapitału zakładowego, nadwyżki ponad ten wskaźnik odsetek podatnik-pożyczkobiorca nie może zakwalifikować do podatkowych kosztów uzyskania przychodu.

Niejednokrotnie dochodzi do sytuacji, kiedy dana spółka wymaga dokapitalizowania, lecz decyzja akcjonariuszy lub udziałowców spółki nie pozwala na wniesienie odpowiednich dopłat. W takiej sytuacji przedsiębiorstwo korzysta - zamiast z podwyższenia kapitału – z pożyczek udzielanych przez spółkę-matkę.

Powodem wykorzystania wewnętrznego finansowania w formie pożyczki jest przede wszystkim wysoki koszt kredytów bankowych oraz korzyści podatkowe wynikające z tego rodzaju transakcji. Wspieranie przedsiębiorstwa pożyczkami udzielanymi przez podmioty z nimi powiązane jest niewątpliwie tańszym źródłem kapitału w porównaniu do kredytów bankowych. W takiej sytuacji w celu zwiększenia zasobów finansowych przedsiębiorstwa dochodzi do udzielenia pożyczki na rzecz przedsiębiorstwa.

Finansowanie dłużne jako jeden ze sposobów optymalizacji podatkowej podmiotów gospodarczych działających w ramach grupy kapitałowej zmierza do zwiększenia kosztów podatkowych podmiotu korzystającego ze wsparcia finansowego. Korzyścią jest uznanie wypłacanych odsetek stanowiących wynagrodzenie dla pożyczkobiorcy za koszt uzyskania przychodu. W konsekwencji pożyczkobiorca korzysta z przywileju zmniejszania zobowiązania podatkowego poprzez zadeklarowanie niższego dochodu niż podmioty niepowiązane niemogące korzystać z tego instrumentu optymalizacji podatkowej.

W celu zrównania dysproporcji występujących pomiędzy tymi dwoma grupami podmiotów ustawodawca wprowadził od 1 stycznia 1999 r. do ustawy o CIT reguły tzw. niedostatecznej kapitalizacji. Częściowo ograniczył w ten sposób niekorzystne z punktu widzenia budżetu państwa skutki finansowania dłużnego podatnika przez podmioty z nim powiązane (art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy).

Od momentu wprowadzenia w życie omawianych przepisów (od 1 stycznia 1999 r.) do dnia dzisiejszego występowały i będą występować do 31 grudnia 2012 r. (czyli do dnia, po którym planowana jest zmiana przepisów) zarówno w doktrynie, jak i literaturze przedmiotu rozbieżności interpretacyjne w kontekście rozumienia „zadłużenia".

Jednym z dominujących poglądów jest stanowisko, zgodnie z którym zadłużeniem jest suma wszystkich zobowiązań pożyczkobiorcy wobec pożyczkodawcy w danym roku podatkowym, a zatem zarówno zobowiązań handlowych, jak i pozostałych zobowiązań finansowych wynikających z zaciągnięcia pożyczek i kredytów. W takim przypadku zadłużenie przekroczy trzykrotność kapitału zakładowego znacznie szybciej aniżeli w sytuacji, kiedy oprzemy rozliczenie takiej transakcji na odmiennym stanowisku sądów.

Drugi z poglądów odwołuje się do interpretacji zawężającej, zgodnie z którą zadłużeniem jest wyłącznie suma zobowiązań finansowych, co pozwala zaliczyć większa część odsetek do kosztów uzyskania przychodów. W takim przypadku później następuje przekroczenie trzykrotności kapitału zakładowego. Tym samym większą część odsetek pożyczkobiorca może uznać za kosz podatkowy.

Rozbieżności interpretacyjne głoszone przez doktrynę (m.in. wyrok WSA w Warszawie z 3 grudnia 2010 r., III SA/.WA 2365/10) stwarzały nierówne traktowanie podatników. Dlatego ustawodawca chce od 1 stycznia 2013 roku doprecyzować termin zadłużenia do sumy wszystkich zobowiązań (handlowych i finansowych), zgodnie z projektem zmiany ustawy o CIT z 24 sierpnia 2012 r. (obecnie projekt przechodzi przez uzgodnienia międzyresortowe).

Jednym z narzędzi optymalizujących transakcje jest wcześniejsza spłata części kapitału pożyczki, tak aby na dzień spłaty odsetek, na który określa się wskaźnik zadłużenia, dług pożyczkobiorcy wobec pożyczkodawcy nie spełniał restrykcji norm cienkiej kapitalizacji. W takim przypadku jeśli na dzień zapłaty odsetek wielkość zadłużenia będzie mniejsza od trzykrotności kapitału zakładowego pożyczkobiorcy, to całość wypłacanych odsetek będzie mogła być zaliczona od kosztów uzyskania przychodu.

Drugą z metod optymalizacji transakcji jest zamiana pożyczki na pożyczkę obligacyjną. W sytuacji kiedy emitent obligacji płaci odsetki na rzecz obligatariusza, całość wypłacanych odsetek będzie dla emitenta obligacji kosztem podatkowym. Tym samym emitent będzie miał możliwość zoptymalizowania wysokości swojego zobowiązania podatkowego poprzez zaliczenie wszystkich odsetek do kosztów uzyskania przychodu.