Tak orzekł WSA w Warszawie 28 sierpnia 2012 r. (III SA/Wa 2835/11).
Spółka zajmuje się produkcją i sprzedażą artykułów żywnościowych. W toku prowadzonej działalności zdarza się, że jej wierzytelności z tytułu dostaw i sprzedaży tych artykułów ulegają przedawnieniu w rozumieniu norm cywilistycznych. Spółka chce dokonać cesji swoich przedawnionych wierzytelności. Cena ich sprzedaży jest ustalona według cen rynkowych, które są niższe od wartości nominalnych, co skutkuje powstaniem straty. Spółka zadała pytanie, czy strata z tytułu sprzedaży przedawnionych wierzytelności jest kosztem podatkowym.
Według spółki strata, która powstanie po sprzedaży przedawnionych wierzytelności, jest kosztem uzyskania przychodu. Spółka powołała się na art. 15 ust. 1 ustawy o CIT mówiący o warunkach uznania danego wydatku za koszt uzyskania przychodu oraz na art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT mówiący, że wierzytelność można uznać za koszt uzyskania przychodu, jeżeli została uprzednio zarachowana jako przychód należny.
Organ podatkowy w interpretacji z 8 czerwca 2011 r. stwierdził jednak, że spółka nie wzięła pod uwagę art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT, który mówi, że za koszt uzyskania przychodu nie uznaje się wierzytelności przedawnionych. Spółka nie zgodziła się z tym poglądem i zaskarżyła interpretację. Jej zdaniem wskazany przepis nie ma znaczenia prawnego w sprawie, gdyż mówi o wierzytelnościach odpisanych jako przedawnione. Dla zbycia wierzytelności nie ma znaczenia fakt przedawnienia, tylko uprzednie rozpoznanie wierzytelności jako przychodu należnego w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy o CIT.
Sąd uchylił interpretację. Stwierdził, że art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT nie stoi na przeszkodzie zaliczenia straty z tytułu cesji wierzytelności przedawnionych do kosztów uzyskania przychodów, jeżeli wierzytelności te były uprzednio zarachowane jako przychód należny. Sąd wskazał, że przepis ten nie może być brany pod uwagę, gdyż dotyczy wierzytelności odpisanych jako przedawnione.
—Patrycja Treder współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Aneta Saramak starszy menedżer w dziale doradztwa podatkowego Deloitte (biuro w Warszawie)
Komentuje Aneta Saramak starszy menedżer w dziale doradztwa podatkowego Deloitte (biuro w Warszawie)
Ten precedensowy wyrok otwiera przed znacznym gronem przedsiębiorców nowe możliwości w zakresie zmniejszania obciążeń podatkowych wynikających z niezawinionych strat spowodowanych przez nierzetelnych kontrahentów bądź takich, którzy z uwagi na trudną sytuację gospodarczą nie regulują zobowiązań handlowych.
Dotychczas organy podatkowe prezentowały jednolite stanowisko, w myśl którego normę wyrażoną w art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT, zezwalającą na zaliczenie do kosztów podatkowych strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, należało interpretować przez pryzmat art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT, sprzeciwiającego się zaliczeniu do kosztów podatkowych wierzytelności odpisanych jako przedawnione.
Przypomnijmy, że w myśl art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, chyba że wierzytelność ta uprzednio, na podstawie art. 12 ust. 3, została zarachowana jako przychód należny.
Zgodnie natomiast z art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione. Innymi słowy, w ocenie organów, nawet jeśli zadośćuczyniono wyrażonemu w art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT wymaganiu uprzedniego zarachowania wierzytelności jako przychodu należnego (w rozumieniu art. 12 ust. 3 ustawy o CIT), to i tak fakt przedawnienia miał uniemożliwiać ujęcie straty na zbyciu takich wierzytelności w kosztach podatkowych.
Skład orzekający w omawianej sprawie uznał jednak, iż podejście organów podatkowych nie licuje z literalną wykładnią przepisów ustawy o CIT. Należy w pełni zgodzić się ze stanowiskiem sądu, że strata na zbyciu wierzytelności przedawnionych uprzednio ujętych jako przychody należne, jeżeli nie doszło do ich odpisania jako przedawnione, powinna stanowić koszt uzyskania przychodów.
Należy wskazać, że odpisanie powinno być interpretowane przy użyciu norm rachunkowych, bowiem ustawa o CIT nie definiuje pojęcia „odpisanie”. Jeśli zatem przedsiębiorca nie dokonał księgowego odpisania wierzytelności jako przedawnionej, nawet jeżeli zgodnie z prawem cywilnym upłynął termin przedawnienia roszczenia, wygenerowana na sprzedaży strata będzie kosztem uzyskania przychodów.
