- Spółka z o.o. zajmuje się produkcją stolarki okiennej i drzwiowej. Od początku 2012 r. działalność ta przynosi stratę. Mamy dość dużo środków trwałych takich jak maszyny do produkcji, samochody osobowe i dostawcze, komputery itd., od których dokonujemy co miesiąc odpisów amortyzacyjnych. Większość tych środków trwałych jest amortyzowana metodą liniową, ale w przypadku kilku stosowana jest metoda degresywna oraz metoda indywidualnych stawek (używane środki trwałe).

Odpisy amortyzacyjne powiększają jeszcze stratę podatkową, czego firma chciałaby uniknąć, ponieważ ma zamiar ubiegać się o kredyt bankowy. Czy w tym roku spółka może zrezygnować z dokonywania odpisów amortyzacyjnych?

- pyta czytelnik.

Podatnik nie może, kierując się jedynie własnym uznaniem, swobodnie decydować o tym, za jaki okres dokonać odpisów amortyzacyjnych, a za jaki całkowicie z nich zrezygnować. Potwierdził to również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 15 października 2010 r. (II FSK 759/09), w którym uznał, że odpisy amortyzacyjne są kosztami uzyskania przychodów z mocy prawa, wobec czego nie można uznać, że pomniejszenie przychodu o wysokość tych odpisów jest uprawnieniem podatnika, którego realizacja zależy jedynie od jego woli.

Koszty trzeba uwzględniać

W rezultacie sąd orzekł, że w art. i6f ustawy o CIT "nałożono wprost na podatnika obowiązek dokonywania odpisów amortyzacyjnych (sformułowanie ustawowe: podatnicy... dokonują odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych). (...) podatnicy mają obowiązek stosować się do przepisów podatkowych regulujących sposób ustalania kosztów uzyskania przychodu w postaci odpisów amortyzacyjnych od używanych w prowadzonej działalności środków trwałych.

O podstawie opodatkowania zarówno po stronie przychodów podatkowych, jak i kosztów ich uzyskania nie może zatem przesądzać wola podatnika, lecz obiektywne zdarzenia gospodarcze, istotne z punktu widzenia przepisów podatkowych jako elementy konstrukcyjne zobowiązania podatkowego".

Kiedy to się opłaca

W przypadku kiedy koszty są wyższe niż uzyskane przychody, rozwiązaniem korzystnym dla podatnika może być obniżenie stawek amortyzacyjnych, co skutkuje zmniejszeniem kosztów uzyskania przychodów w postaci odpisów amortyzacyjnych. Niższe koszty to z kolei wyższy dochód do opodatkowania albo mniejsza strata podatkowa.

Na obniżeniu stawek amortyzacyjnych mogą skorzystać przede wszystkim ci przedsiębiorcy, którzy mają zamiar ubiegać się o kredyt lub inne dofinansowania dla prowadzonej działalności. Ale nie tylko oni. Obniżenie stawek amortyzacyjnych przyniesie korzyści także tym podatnikom, którzy spodziewają się, że nie rozliczą straty podatkowej w ciągu pięciu kolejnych lat podatkowych. Wówczas również warto zmniejszyć tę stratę, przesuwając koszty w postaci odpisów amortyzacyjnych na przyszłe lata.

Bez dodatkowych warunków

Uprawnienie do obniżenia stawek amortyzacyjnych przysługuje podatnikom stosującym liniową metodę amortyzacji, a jego podstawą jest art. 22i ust. 5 ustawy o PIT oraz art. i6i ust. 5 ustawy o CIT. Skorzystanie z tej możliwości wynika z decyzji podjętej przez samego podatnika i nie jest zależne od spełnienia dodatkowych warunków.

Stawkę obniża się, począwszy

od miesiąca, w którym środek trwały został wprowadzony do ewidencji środków trwa

łych (EŚT) albo od pierwszego

miesiąca każdego następnego

roku podatkowego. Oznacza to,

że w przypadku nowo zakupionego środka trwałego stawkę amortyzacyjną można obniżyć już przy pierwszym odpisie amortyzacyjnym po wprowadzeniu składnika majątku do EŚT. Natomiast w przypadku środków trwałych już amortyzowanych z obniżeniem stawki trzeba poczekać do czasu naliczania odpisów amortyzacyjnych w pierwszym miesiącu nowego roku podatkowego.

Obniżenie stawek amortyzacyjnych środków trwałych amortyzowanych metodą liniową może dotyczyć zarówno wybranych środków trwałych (pozostałe są wtedy amortyzowane według dotychczasowych zasad), jak i wszystkich środków trwałych. Przepisy ustaw o podatkach dochodowych nie zawierają regulacji, która wyznaczałaby okres, przez jaki można stosować obniżone stawki amortyzacyjne. Decyzja ta należy do podatnika.

Może on tak długo stosować obniżone stawki, jak długo uzna to za zasadne. Jeśli natomiast sytuacja finansowo-ekonomiczna w jego przedsiębiorstwie się poprawi, skutkując wystąpieniem dochodu, podatnik może zacząć stopniowo podwyższać obniżone wcześniej stawki albo od razu powrócić do stawek amortyzacyjnych uprzednio stosowanych w wysokości zgodnej z Wykazem rocznych stawek amortyzacyjnych.

Jednorazowo albo kilkakrotnie

Przepisy ustaw o podatkach dochodowych nie określają sposobu obniżania stawek. Tym samym podatnik może dokonać tego obniżenia jednorazowo albo kilkakrotnie. Jak wyjaśniła Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 15 maja 2012 r. (IPTPB3/ 423-97/12-4/PM): „Stosownie zaś do treści art. i6i ust. 5 ww. ustawy podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Zatem powołany w zdaniu poprzednim przepis nie zabrania obniżenia stawki amortyzacyjnej danego środka trwałego nawet kilka razy, a następnie jej podwyższenia. Podatnik może zatem dokonać zmiany stawki, tj. jej zmniejszenia bądź zwiększenia uprzednio obniżonej, począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo począwszy od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Ma on w tej sytuacji możliwość stosowania różnych stawek amortyzacyjnych dla środków trwałych na każdy rok podatkowy, z tym tylko zastrzeżeniem, aby stawki te nie były wyższe od stawek określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych".

Przykład

Podatnik od trzech lat wykorzystuje w działalności gospodarczej środek

trwały o wartości początkowej 100 tys., dokonując odpisów

amortyzacyjnych przy zastosowaniu

stawki wynikającej z wykazu, czyli

20 proc. Dotychczas roczna kwota

odpisu amortyzacyjnego wynosiła

20 tys. zł. (100 tys. zł x 20 proc).

Z początkiem 2011 r. podatnik obniżył tak ustaloną stawkę

amortyzacyjną do wysokości 5 proc

Roczny odpis amortyzacyjny za

2011 r. wyniósł 5 tys. zł (100 tys. zł

x 5 proc).

W styczniu 2012 r. podatnik ponownie obniżył stawkę amortyzacyjną dla tego środka trwałego do 0,5 proc Roczny odpis amortyzacyjny za 2012 r. wyniesie 500 zł (100 tys. zł x 0,5 proc). Obniżenie stawki amortyzacyjnej dla środka trwałego spowodowało zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów w postaci odpisów amortyzacyjnych: w 2011 r. o 15 tys. zł (20 tys. zł - 5 tys. zł), w 2012 r. zaś o kwotę 19,5 tys. zł (20 tys. zł - 0,5 tys. zł).

Brak dolnej granicy

Ustawodawca nie wyznaczył też dolnej granicy, do której można obniżyć stawki amortyzacyjne. Jednak obniżenie stawki amortyzacyjnej do o proc. jest ryzykowne, ponieważ taka jej wysokość w rzeczywistości oznacza zaprzestanie dokonywania odpisów amortyzacyjnych.

Dlatego bezpieczniejszym rozwiązaniem, gwarantującym jednocześnie maksymalne zmniejszenie kosztów podatkowych w postaci odpisów amortyzacyjnych, jest przyjęcie minimalnych stawek amortyzacyjnych (wyższych jednak niż o proc), np. w wysokości 0,01 proc.

Podobnie uznała Izba Skarbowa w Warszawie w piśmie z 1 czerwca 2012 r. (IPPB3/423-131/12-2/KK), w którym potwierdziła, że: „(...) Spółka jest uprawniona do obniżania stawek amortyzacyjnych wprowadzonych do ewidencji środków trwałych, do dowolnego poziomu (wyższego niż o), przyjmując, iż wskazany przez spółkę moment zmiany stawki to pierwszy miesiąc roku podatkowego zgodnie z art. i6i ust 5 ustawy".

Dotyczy metody liniowej...

Prawo do zmniejszania stawek amortyzacyjnych dotyczy tylko tych środków trwałych, które są amortyzowane metodą liniową według art. 22i ustawy o PIT (art. i6i ustawy o CIT).

Jeżeli natomiast podatnik indywidualnie ustalił stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych na zasadach określonych przez art. 22J ustawy o PIT (art. 16J ustawy o CIT), to wówczas dla środków trwałych amortyzowanych tą metodą nie może obniżyć już przyjętych stawek. Potwierdzenie tego stanowiska można odnaleźć w interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 18 maja 2011 r. (IPPB5/423-261/11-5/RS), która wyjaśniła, że:

„Metoda dokonywania odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych ustalonych indywidualnie, uregulowana w przepisie art. 16J ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie przewiduje ani obniżenia, ani podwyższenia stawek amortyzacyjnych. W treści ww. przepisu nie ma odesłania do uregulowań zawartych w przepisie art. i6i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Rów

nież inne przepisy nie przewi

dują możliwości zastosowania

przepisu art. 16i ww. ustawy do zmiany indywidualnych stawek amortyzacyjnych. Tut. organ podkreśla, iż zmiana

stawki spowodowałaby w tym

przypadku jednocześnie zmianę metody amortyzacji na określoną w art. 16i ust. 1 ustawy, tj. metodę dokonywania odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu stawek określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych".

Izba podkreśliła, że taka zmiana metody amortyzacji stanowiłaby jednocześnie naruszenie art. 16h ust. 2 ustawy o CIT, zgodnie z którym podatnicy dokonują wyboru jednej z metod amortyzacji dla poszczególnych środków trwałych przed rozpoczęciem ich amortyzacji, a wybraną metodę stosują aż do pełnego zamortyzowania środka trwałego.

...a degresywnej już nie

Podobne skutki towarzyszą środkom trwałym amortyzowanym metodą degresywną, o której mowa w art. 22k ust. 1-3 ustawy o PIT (art. 16k ust 1-3 ustawy o CIT). Metoda ta polega na dokonywaniu w pierwszych latach używania środka trwałego odpisów amortyzacyjnych przy zastosowaniu współczynnika podwyższającego stawkę amortyzacyjną obliczonych od wartości początkowej pomniejszanej z początkiem każdego roku o sumę dotychczasowych odpisów amortyzacyjnych dokonanych tą metodą.

Natomiast począwszy od roku podatkowego, w którym roczna kwota amortyzacji obliczona według metody degresywnej miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu metody liniowej, dalszych odpisów amortyzacyjnych dokonuje się według metody liniowej. Dla środków trwałych amortyzowanych metodą degresywną obniżenie stawki amortyzacyjnej może nastąpić dopiero wówczas, gdy podatnik będzie zobowiązany w ramach tej metody do przejścia na metodę liniową.

Tak samo uznała Izba

Skarbowa w Poznaniu w inter

pretacji z 25 lutego 2010 r.

(ILPB3/423-1112/09-2/GC),

z której wynika, że: „(...) Wnio

skodawca nie może obniżyć stawki amortyzacyjnej stosowanej do środków trwałych amortyzowanych metodą degresywną. Taką możliwość

daje jednak zapis art. i6k ust. 1

ustawy w momencie zastosowania metody określonej

w art. 16i ust 1 ustawy o podat

ku dochodowym od osób prawnych".

Co mówi przepis

Zgodnie z art. 22i ust. 5 ustawy o PIT (art. 16i ust. 5 ustawy o CIT) podatnicy mogą obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych.

Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.