Tak orzekł WSA w Gliwicach 3 lipca 2012 r. (III SA/Gl 512/12).

Spółka prowadzi działalność podlegającą opodatkowaniu VAT w zakresie handlu i wynajmu nieruchomości. Ponadto w ciągu ośmiu lat udzieliła pięciu pożyczek długoterminowych, dokumentując otrzymane odsetki fakturami VAT. W związku z tym spółka wystąpiła o wydanie interpretacji indywidualnej i spytała, czy na podstawie art. 90 ust. 6 ustawy o VAT można uznać działalność pożyczkową spółki za sporadyczną i nie wliczać tym samym przychodu z odsetek do obrotu określonego w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.

Zdaniem spółki działalność w zakresie udzielania pożyczek nie powinna powiększać obrotu, gdyż jest to działalność sporadyczna, a udzielanie pożyczek nie stanowiło rozwinięcia podstawowej działalności spółki. Udzielenie pożyczek było bezpośrednio związane z trudną sytuacją finansową spółki zależnej i wymagało niewielkiego zaangażowania majątku spółki-pożyczkodawcy.

Organ nie zgodził się z tą opinią. Podniósł, że dla spełnienia przesłanki „sporadyczności” czynności z art. 90 ust. 6 ustawy o VAT trzeba zbadać, czy nie stanowią one stałej, bezpośredniej i koniecznej konsekwencji działalności opodatkowanej. Poprawiając kondycję finansową spółek zależnych, spółka generowała dla siebie zwiększony przychód, co nie pozwala uznać takich czynności za marginalne, niezwiązane z jej podstawową działalnością.

Ponadto udzielenie kilku pożyczek na przełomie dwóch lat nosi cechy powtarzalności. Obrót z tytułu takiej działalności powinien więc być uwzględniony w kalkulacji proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zgodził się jednak ze stanowiskiem spółki. Wskazał, że udzielenie pięciu pożyczek w ciągu ośmiu lat działalności ma charakter sporadyczny i przychody z odsetek nie powinny być wliczane do obrotu. Artykuł 90 ust. 3 ustawy o VAT jest zgodny w brzmieniu z art. 174 dyrektywy 2006/112/WE, która odnosi się do „pomocniczych transakcji finansowych”, a taką było udzielenie pożyczek spółkom zależnym.

—Jakub Gorwa, współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Ewelina Tomczyk starszy konsultant, doradca podatkowy w biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe (biuro w

Ewelina Tomczyk starszy konsultant, doradca podatkowy w biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe (biuro we Wrocławiu)

Ewelina Tomczyk, starszy konsultant, doradca podatkowy w biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe (biuro we Wrocławiu)

Wyrok ten może mieć istotne znaczenie dla podmiotów prowadzących działalność podlegającą opodatkowaniu VAT, które udzieliły jednej i więcej pożyczek podmiotom powiązanym. Należy wyjaśnić, że uznanie takich czynności za niesporadyczne wiąże się z koniecznością uwzględnienia odsetek uzyskanych od pożyczkobiorcy w kalkulacji tzw. proporcji VAT.

Z kolei wysokość proporcji wpływa na zakres prawa do odliczenia VAT wykazanego na fakturach dokumentujących nabycie towarów i usług przez podatnika. Przykładowo, gdyby udział obrotu z tytułu odsetek od udzielonych pożyczek w całości obrotu wyniósł 2 proc., wystąpiłoby ograniczenie prawa do odliczenia podatku naliczonego w odniesieniu do zakupów związanych z całokształtem działalności do 98 proc. kwoty podatku naliczonego wykazanego przez dostawcę towaru lub usługi. Tymczasem, biorąc pod uwagę stanowisko prezentowane w interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe, nawet udzielenie jednej pożyczki może wpłynąć na całokształt rozliczeń z tytułu VAT.

Na tym tle komentowany wyrok jest rozstrzygnięciem korzystnym dla podatników. Sąd wskazał, że pojęcie „sporadyczności” transakcji finansowych należy odczytywać zgodnie ze wskazówkami wynikającymi z przepisów wspólnotowych oraz rozstrzygnięć ETS w tym zakresie. Przepis dyrektywy 2006/112/WE odwołuje się do pojęcia transakcji pomocniczych, gdy tymczasem przepis polskiej ustawy wskazuje na sporadyczność transakcji, a nie jej pomocniczy (uboczny) stosunek wobec podstawowego zakresu działalności podatnika.

Oceniając, czy transakcje finansowe mają charakter sporadyczny, należy uwzględnić nie tylko liczbę i częstotliwość (powtarzalność) udzielanych pożyczek, ale też dokonać zestawienia różnorakich kryteriów z całokształtem działalności spółki tak, aby jednorazowa transakcja nie zniekształcała obrazu i istoty działalności, rzutując jednocześnie w niekorzystny sposób na zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego. Istotnym kryterium, wyróżnionym w orzecznictwie Trybunału, jest przy tym zakres zaangażowania aktywów podatnika do świadczenia tego typu usług.

Podsumowując, w sytuacji kiedy podatnik udziela pożyczek wyjątkowo, podmiotom powiązanym, angażując w tę czynność niewielką część majątku, pozostaje to bez wpływu na kalkulację tzw. proporcji VAT i nie prowadzi do ograniczenia prawa do odliczenia podatku naliczonego.