Sprzedaż dzieła sztuki może być zwolniona od VAT

- Firma jest właścicielem obrazów, które zostały kupione bez VAT (na rachunek). Obrazy znajdują się w siedzibie zarządu i są użytkowane zgodnie z ich przeznaczeniem, tj. są elementem wyposażenia pomieszczeń (wiszą na ścianach i są eksponowane na meblach). Jaką stawką VAT należałoby opodatkować sprzedaż takich obrazów? –

pyta czytelnik.

W art. 43 ustawy o VAT ustawodawca wskazał określone czynności jako zwolnione z VAT. Ustęp 1 pkt 2 tego artykułu mówi, że dostawa towarów używanych jest zwolniona od podatku. Warunkiem jest, aby w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Trzeba poczekać co najmniej pół roku

Ustawa o VAT definiuje towary używane jako ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel (art. 43 ust. 2 ustawy o VAT).

Obrazy – dzieła sztuki i przedmioty kolekcjonerskie spełniają definicję towarów w rozumieniu ustawy o VAT, co w konsekwencji oznacza, iż mogą być również towarami używanymi.

Jak rozumieć „używanie”

Jeżeli więc firma nabyła obrazy bez VAT (czyli w stosunku do tych towarów nie miała prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o naliczony) oraz były one używane co najmniej pół roku od ich zakupu, to wówczas będzie mogła korzystać ze zwolnienia z VAT określonego w art. 43 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 43 ust. 2 ustawy o VAT

Potwierdzają to interpretacje organów podatkowych: Urzędu Skarbowego Warszawa-Wola z 3 października 2006 r. (US40/ VAT/1733/2006/ADB) oraz Izby Skarbowej w Katowicach z 5 września 2011r. (IBPP1/443-1215/11/AS), a także  orzeczenia sądów.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 11 września 2009 r. (III SA/Gl 471/09)

wskazał, że definicja słownikowa pojęcia „używanie” nie może być odnoszona do zasad kreujących obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług.

Nie uwzględnia bowiem złożoności realiów, jakie zachodzą w procesach gospodarczych różnych podmiotów gospodarczych i towarów, które mogą korzystać ze statusu towaru używanego. Sam fakt posiadania towaru, możliwość korzystania z danego towaru i zewidencjonowanie w urządzeniach księgowych podatnika przez co najmniej pół roku spełnia definicję towaru używanego zawartą w art. 43 ust. 2 ustawy.

Sąd wskazał, że słownikowa definicja pojęcia „używanie” nie może być odniesiona do kolekcji dzieł sztuki, ponieważ dzieła sztuki są eksponatami, którymi nikt się nie posługuje ani nie wykorzystuje jako narzędzia.

Dwa warunki

W tym samym orzeczeniu sąd potwierdził, że w przypadku obrazów możliwość skorzystania ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT uzależniona jest od:

- braku prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie towaru, przy czym chodzi tu o faktyczny brak takiego prawa, a nie o rezygnację z tego prawa,

oraz

- posiadania towaru (możliwości korzystania z danego towaru w dowolnej chwili, zewidencjonowania w urządzeniach księgowych podatnika) przez co najmniej pół roku.

Można wypożyczyć galerii

Używaniem będzie także powierzenie dzieł sztuki (obrazów) muzeom czy galeriom sztuki. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 29 kwietnia 2011r. (I FSK 654/10) utrzymującym w mocy ww. wyrok WSA w Gliwicach podkreślił, że „kolekcja obrazów i innych dzieł sztuki może być używana w zróżnicowany sposób. Nie tylko poprzez eksponowanie w siedzibie spółki. Używaniem kolekcji będzie również przechowywanie w magazynach spółki. Także oddanie w depozyt Muzeum Narodowemu nie będzie wyzbyciem się przez podatnika używania kolekcji.

W odniesieniu do dzieł sztuki, zwłaszcza dużej wartości, częstą formą ich dysponowania jest powierzanie wyspecjalizowanym jednostkom kultury, takim jak muzea czy galerie sztuki. W ten sposób istnieje możliwość udostępniania tych dzieł szerszej grupie społeczeństwa”.

Sąd zauważył, że podatnik ma wtedy większą pewność co do zabezpieczenia tej kolekcji przed zniszczeniem lub kradzieżą. Ma także fachową pomoc konserwatorów sztuki. Przez „używanie” w znaczeniu art. 43 ust. 2 ustawy o VAT należy także rozumieć przechowywanie kolekcji dzieł sztuki w sejfie bankowym.

Firma, która sprzedaje obraz, przy którego nabyciu nie miała prawa do odliczenia podatku naliczonego oraz który jest towarem używanym, ma zatem prawo do zastosowania zwolnienia z VAT. Dzieje się tak zarówno wtedy, gdy obraz został kupiony bez VAT (na rachunek), jak i w przypadku gdy został nabyty jeszcze przed wprowadzeniem tego podatku do polskiego systemu podatkowego (tj. przed 1993 r.).