Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził stanowisko fiskusa w sprawie opodatkowania wadium. Sąd uznał, że w razie zaliczenia go od razu na poczet ceny z powstaniem obowiązku podatkowego nie można czekać do zawarcia umowy sprzedaży (sygnatura akt: I FSK 834/11).

Wątpliwości co do momentu opodatkowania wadium miała Poczta Polska. We wniosku o interpretację spółka wskazała, że organizuje przetargi publiczne na sprzedaż nieruchomości. Warunkiem przystąpienia do przetargu jest wniesienie przez oferenta określonej kwoty wadium. Zabezpieczenie złożone przez oferentów, których oferty nie zostały przyjęte, zostaje zwrócone bezpośrednio po wyborze oferty. Z kolei wadium oferenta, który wygrał, zostaje zarachowane na poczet ceny nabycia. W razie uchylania się uczestnika od zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości wniesione wadium przepada na rzecz organizatora.

Spółka podkreśliła, że ostateczna umowa sprzedaży nieruchomości finalizowana jest aktem notarialnym. Niejednokrotnie następuje to jednak po kilku tygodniach od rozstrzygnięcia przetargu.

Zapłata po umowie

Podatniczka zapytała, w jakim momencie wpłacone wadium podlega opodatkowaniu VAT. Jej zdaniem obowiązek podatkowy powinien być rozpoznany dopiero w dniu zaliczenia wadium wpłaconego przez zwycięzcę przetargu na poczet ceny nabycia. Zaliczenie to może nastąpić dopiero w dniu zawarcia umowy sprzedaży.

Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. Zauważył, że samo wpłacenie wadium na etapie przystąpienia do przetargu nie jest czynnością opodatkowaną. Jednakże w sytuacji przedstawionej przez spółkę chodzi o zaliczenie go na poczet należności jako zaliczki. Taka czynność podlega przepisom o VAT.

Organ podatkowy uznał, że po stronie sprzedawcy obowiązek podatkowy w części obejmującej otrzymaną należność powstaje w dacie zaliczenia wadium na poczet ceny. Następuje to już z chwilą wyboru i zatwierdzenia oferenta.

Sąd I instancji uznał stanowisko fiskusa za błędne. Podkreślił, że do momentu podpisania umowy wadium ciągle pełni funkcję zabezpieczającą. Do czasu jej podpisania nie wiadomo bowiem, czy wadium zostanie zatrzymane jako odszkodowanie za nieprzystąpienie do umowy, czy też w związku z jej realizacją będzie stanowiło pokrycie części kwoty należnej z tytułu dostawy lub usługi. Za błędne sąd uznał zrównywanie wadium z zaliczką.

Obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą otrzymania nawet części należności

Jednak zaliczka

Ostatecznie jednak spółka przegrała, bo sąd kasacyjny przyznał rację fiskusowi. Naczelny Sąd Administracyjny zgodził się, że co do zasady wadium pełni w przetargu funkcje kompensacyjne i gwarancyjne.

– Jeżeli w warunkach specyfikacji jasno wskazano, że wadium będzie zarachowane na poczet ceny, to pełni ono funkcje na wzór zaliczki

– tłumaczył sędzia NSA Janusz Zubrzycki.

W ocenie sądu, jeśli w chwili rozstrzygnięcia przetargu jasno określono jego przedmiot i wadium podlega zaliczeniu na poczet ceny, to obowiązek podatkowy powstaje właśnie w tym momencie. Wyrok jest prawomocny.