Tak wynika z interpretacji indywidualnych. Przykładem jest odpowiedź Izby Skarbowej w Warszawie z 15 grudnia 2011 r. (IPPB1/415-897/11-2/EC).

Z pytaniem zwróciła się wspólnik spółki jawnej, która zajmuje się produkcją elementów wykończenia wnętrz oraz wykonywaniem mebli na zamówienie. Spółka prowadzi księgi rachunkowe. Zgodnie z przyjętą polityką rachunkowości ewidencjonuje koszty według metody przewidzianej w art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości.

Zmiany można wprowadzić na początku roku

Artykuł 8 ust. 2 ustawy o rachunkowości mówi, że określając zasady (politykę) rachunkowości należy zapewnić wyodrębnienie w rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych do oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, przy zachowaniu zasady ostrożności, o której mowa w art. 7.2 ustawy o rachunkowości.

W celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji jednostka może, ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez względu na datę podjęcia decyzji, zmienić dotychczas stosowane rozwiązania na inne, przewidziane ustawą. Zmiana dotychczas stosowanych rozwiązań wymaga również określenia w informacji dodatkowej wpływu tych zmian na sprawozdania finansowe wymagane innymi przepisami (jeżeli zostały one sporządzone za okres, w którym powyższe rozwiązania uległy zmianie).

W takiej sytuacji należy w sprawozdaniu finansowym jednostki za rok obrotowy, w którym zmiany te nastąpiły, podać przyczyny zmian, określić liczbowo ich wpływ na wynik finansowy oraz zapewnić porównywalność danych sprawozdania finansowego dotyczących roku poprzedzającego rok obrotowy, w którym wprowadzono zmiany.

Polega ona na odpisywaniu w koszty wartości materiałów i towarów na dzień zakupu lub produktów gotowych w momencie ich wytworzenia, połączonym z ustalaniem stanu tych składników aktywów i ich wyceny oraz korekty kosztów o wartość tego stanu, nie później niż na dzień bilansowy.

Spółka wyjaśniła, że w 2011 r. co miesiąc sporządzała spis z natury i korygowała koszty. Od nowego 2012 r. chce jednak zmienić politykę rachunkowości. Zamierza przyjąć, że spis z natury i korekta kosztów następuje tylko na dzień bilansowy, czyli na 31 grudnia każdego roku.

Spółka zapytała, czy takie rozwiązanie jest prawidłowe z punktu widzenia ustawy o PIT. Miała bowiem wątpliwości, czy fiskus nie zakwestionuje wysokości zaliczek odprowadzanych w trakcie roku.

Spis raz w roku wystarczy

Izba skarbowa zgodziła się, że planowany przez spółkę sposób rozliczeń jest prawidłowy. Wyjaśniła, że ustawa o PIT nie określa, jak często powinni sporządzać spis z natury podatnicy prowadzący pełną księgowość. Prowadzą oni bowiem ewidencję na podstawie ustawy o rachunkowości.

Wynika to z art. 24 ust. 1 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem u podatników, którzy zgodnie z obowiązującymi ich zasadami rachunkowości sporządzają sprawozdanie finansowe, za dochód z działalności gospodarczej uważa się dochód wykazany na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg, zmniejszony o dochody wolne od podatku i zwiększony o wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów, zaliczone uprzednio w ciężar kosztów uzyskania przychodów.

Pośrednie i bezpośrednie

Dalej izba wyjaśnia, że zakupy towarów i surowców to koszty bezpośrednio związane z przychodami z działalności gospodarczej. Podatkowe zasady potrącalności kosztów bezpośrednich zawarte są w art. 22 ust. 5 – 5b ustawy o PIT.

Pierwszy z tych przepisów mówi, że u podatników prowadzących księgi rachunkowe koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody.

Z ust. 5a i 5b wynika natomiast, że koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, odnoszące się do przychodów danego roku podatkowego, a poniesione po zakończeniu tego roku podatkowego do dnia:

• sporządzenia sprawozdania finansowego, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie później jednak niż do upływu terminu określonego do złożenia zeznania, jeżeli podatnicy są obowiązani do sporządzania takiego sprawozdania, albo

• złożenia zeznania, nie później jednak niż do upływu terminu określonego do złożenia tego zeznania, jeżeli podatnicy, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie są obowiązani do sporządzania sprawozdania finansowego – są potrącalne w roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody.

Koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, odnoszące się do przychodów danego roku podatkowego, a poniesione po wskazanych dniach są potrącalne w roku podatkowym następującym po roku, za który sporządzane jest sprawozdanie finansowe lub składane jest zeznanie.

Izba nie wyjaśni ustawy

W podsumowaniu izba wyjaśniła, że regulacje ustawy o PIT nie są przeszkodą „dla stosowania metody księgowania kosztów opisanej we wniosku, jeżeli przy jej zastosowaniu nie zostaną naruszone uregulowane w tych przepisach zasady potrącalności kosztów bezpośrednich w roku podatkowym.

W związku z powyższym sporządzanie w spółce spisu z natury raz w roku i korygowanie kosztów o wartość niesprzedanych towarów i wyrobów gotowych oraz nieużytych materiałów itd. na koniec roku podatkowego (kalendarzowego) jest wystarczające dla prawidłowego ustalania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych wspólnika spółki jawnej”.

Izba podkreśliła jednak, że nie jest uprawniona do oceny prawidłowości ujmowania kosztów dla celów bilansowych według przyjętej przez spółkę metody. Kwestię tę reguluje bowiem ustawa o rachunkowości. Tymczasem zgodnie z art. 14b § 1 ordynacji podatkowej minister finansów, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego.

Takie same wnioski wynikają z odpowiedzi Izby Skarbowej w Poznaniu z 2 maja 2011 (ILPB1/415-138/11-2/AO). Dotyczy ona spółki jawnej zajmującej się produkcją wyrobów piekarniczych i cukierniczych. W piśmie tym czytamy, że „sporządzanie w spółce spisu z natury raz w roku i korygowanie kosztów o wartość niezużytych materiałów, niesprzedanych towarów i wyrobów gotowych na koniec roku podatkowego (kalendarzowego) jest wystarczające dla prawidłowego ustalania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych wspólnika spółki jawnej.”

Co na to prawo bilansowe

Artykuł 17 ust. 2 ustawy o rachunkowości pozwala na przyjęcie zaproponowanego przez spółkę rozwiązania.

Ewidencja aktywów obrotowych

Zgodnie z art. 17 ust. 2 ustawy o rachunkowości kierownik jednostki (m.in. zarząd spółki z o.o. lub akcyjnej, wspólnicy prowadzący sprawy spółki cywilnej lub jawnej, osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą) podejmuje decyzję o stosowaniu jednej z następujących metod prowadzenia kont ksiąg pomocniczych dla rzeczowych składników aktywów obrotowych:

• ewidencję ilościowo-wartościową, w której dla każdego składnika ujmuje się obroty i stany w jednostkach naturalnych i pieniężnych;

• ewidencję ilościową obrotów i stanów, prowadzoną dla poszczególnych składników lub ich jednorodnych grup wyłącznie w jednostkach naturalnych. Wartość stanu wycenia się przynajmniej na koniec okresu sprawozdawczego, za który następują rozliczenia z budżetem z tytułu podatku dochodowego, dokonane na podstawie danych rzeczywistych;

• ewidencję wartościową obrotów i stanów towarów oraz opakowań, prowadzoną dla punktów obrotu detalicznego lub miejsc składowania, której przedmiotem zapisów są tylko przychody, rozchody i stany całego zapasu;

• odpisywania w koszty wartości materiałów i towarów na dzień ich zakupu lub produktów gotowych w momencie ich wytworzenia, połączone z ustalaniem stanu tych składników aktywów i jego wyceny oraz korekty kosztów o wartość tego stanu, nie później niż na dzień bilansowy.

Musi przy tym uwzględnić rodzaj i wartość poszczególnych grup tych aktywów posiadanych przez jednostkę.

Wskazuje jednak, że wybierając zasady ewidencji, trzeba wziąć pod uwagę rodzaj i wartość poszczególnych grup aktywów obrotowych posiadanych przez jednostkę. Trzeba więc pamiętać, że co prawda odpisywanie w koszty wartości materiałów i towarów na dzień ich zakupu znacznie upraszcza ewidencję, ale jednocześnie nie daje żadnych istotnych informacji.

Nie wiadomo bowiem, ile materiałów i towarów powinno znajdować się w magazynie na koniec roku. Nie można więc ustalić, czy wystąpiły straty i jaka była ich wysokość. Rozwiązanie to może więc się sprawdzić w małej firmie rodzinnej, ale nie w dużej spółce.

Warto też pamiętać, że przepisy pozwalają na zmiany w polityce rachunkowości, jeśli są wprowadzane „w celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji jednostki”. Jedynym uzasadnieniem nie powinna więc być chęć uproszczenia ewidencji.