Zagraniczny najem środków transportu – miejsce opodatkowania VAT

Jeśli wynajmujący ma siedzibę w innym kraju niż najemca, to miejsce opodatkowania wynajmu środków transportu ustala się na podstawie art. 28b, 28c lub art. 28j ustawy o VAT.

Polska ustawa o VAT nie zawiera definicji „środka transportu”.

Gdzie szukać definicji

Aby ją odnaleźć, podatnik musi sięgnąć do rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011 z 15 marca 2011 ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy VAT. Art. 38 tego rozporządzenia mówi, że przez „środki transportu” należy rozumieć pojazdy, mechaniczne lub inne, a także innego rodzaju wyposażenie i urządzenia służące do przewozu osób lub rzeczy z miejsca na miejsce, w tym przeznaczone do ciągnięcia, przesuwania lub pchania przez pojazdy, i zasadniczo zaprojektowane oraz faktycznie nadające się do wykorzystania w celu transportu.

Rozporządzenie wskazuje przykłady środków transportu. Są to m.in. samochody, motocykle, rowery, trójkołowce oraz pojazdy turystyczne; przyczepy i naczepy; wagony kolejowe; statki; statki powietrzne; pojazdy dostosowane specjalnie do przewozu osób chorych lub rannych; ciągniki i inne pojazdy rolnicze; pojazdy o napędzie mechanicznym lub elektrycznym przeznaczone dla osób niepełnosprawnych.

Z pojęcia „środków transportu”  ustawodawca unijny wyłącza pojazdy trwale unieruchomione i kontenery.

Umowy na krócej niż 30 dni

Umowa wynajmu samochodu zawarta z polską firmą w naszym kraju zwykle obciążona jest według 23 proc. stawki. Jednak nie zawsze tak będzie, czasem trzeba wystawić fakturę NP, czyli bez VAT. Tak będzie, gdy spełnione zostaną dwa warunki. Po pierwsze wynajmującym będzie firma zarejestrowana jako podatnik VAT w innym kraju UE, po drugie nie będzie to najem krótkoterminowy.

Ustawodawca polski w ślad za dyrektywą 2006/112/WE wskazuje, że krótkotrwały wynajem środków transportu to ciągłe posiadanie lub korzystanie z pojazdu przez okres nieprzekraczający 30 dni. Natomiast w przypadku jednostek pływających okres ten nie może przekroczyć 90 dni.

Jeżeli więc podatnik wynajmuje środek transportu i wynajem ma charakter krótkotrwały, to miejscem opodatkowania usługi jest kraj, w którym środek transportu jest faktycznie oddany do dyspozycji usługobiorcy, czyli miejsce, w którym najemca lub osoba trzecia działająca w jego imieniu przejmuje nad nim fizyczne posiadanie.

Przykład

Przedstawiciel francuskiej firmy przyleciał do Polski na negocjacje handlowe i wynajął w Warszawie samochód na 14 dni. Jest to umowa wynajmu krótkotrwałego. Zostanie więc opodatkowana w Polsce. Wypożyczalnia powinna wystawić fakturę z 23-proc. VAT. Francuska firma może ewentualnie ubiegać się o jego odzyskanie na podstawie procedury zwrotu VAT dla firm zagranicznych.

Przykład

Polski przedsiębiorca (podatnik VAT) na osiem dni wynajął na cele firmowe samochód w Anglii. Firma brytyjska powinna mu wystawić fakturę z tamtejszym VAT.

Polski przedsiębiorca nie ma obowiązku rozpoznawania importu usług.

Samochód na dłużej niż miesiąc

Jeżeli wynajem środka transportu przekracza 30 dni (90 dni w przypadku jednostek pływających), to jest opodatkowany według zasady ogólnej wynikającej z art. 28b ustawy o VAT. Zgodnie z nią miejscem wynajmu środka transportu między podatnikami będzie kraj siedziby działalności gospodarczej usługobiorcy.

Przykład

Polska firma wynajęła od włoskiej spółki przyczepy na trzy miesiące. Zgodnie z art. 28b ustawy o VAT faktura od włoskiego podatnika będzie podstawą do wykazania importu usług. Miejscem opodatkowania takiego najmu jest kraj usługobiorcy, czyli Polska. Wynajmujący powinien więc wystawić fakturę bez VAT.

Inne reguły obowiązują, gdy wynajmujący nie jest podatnikiem VAT. Wtedy należy zastosować art. 28c ustawy o VAT. Miejsce opodatkowania zależy więc od tego, gdzie usługodawca ma siedzibę.

Przykład

Turysta z Rumunii wynajął w Polsce na dwa miesiące samochód kempingowy.

Polski podatnik powinien wystawić fakturę z 23-proc. VAT.

Skutki przedłużenia umowy

Ustawodawca unijny w rozporządzeniu wykonawczym Rady (UE) wprowadził regulacje zapobiegające nadużyciom polegającym na wielokrotnym przedłużaniu umów.

Z rozporządzenia wynika, że m.in.

• spowodowane siłą wyższą przekroczenie przewidzianego w umowie czasu wynajmu krótkoterminowego (czyli 30 dni dla pojazdów lądowych i 90 dla jednostek pływających) nie wpływa na określenie czasu ciągłego posiadania lub użytkowania środka transportu;

• w przypadku wynajmowania tego samego środka transportu, objętego następującymi po sobie umowami, które zawarte zostały między tymi samymi stronami, czas wynajmu ustalany jest na podstawie okresów wszystkich umów ciągłego posiadania lub użytkowania tego środka transportu;

• pierwsza umowa i jej przedłużenie stanowią następujące po sobie umowy;

• okresy obowiązywania umowy lub umów krótkoterminowego wynajmu, które poprzedzają umowę uznaną za długoterminową, nie będą  kwestionowane, pod warunkiem że nie wystąpiły nadużycia;

• następujące po sobie umowy między tymi samymi stronami dotyczące różnych środków transportu nie będą uważane za następujące po sobie umowy w celu ustalenia okresu ciągłego posiadania, o ile nie zostaną stwierdzone nadużycia.

Nie ma jednej reguły

Zgodnie z art. 28j. ust. 1 ustawy o VAT miejscem świadczenia usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu jest miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy.

Przez krótkoterminowy wynajem środków transportu rozumie się ciągłe posiadanie środka transportu lub korzystanie z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni, a w przypadku jednostek pływających – przez okres nieprzekraczający 90 dni.

Art. 28b ust. 1 ustawy o VAT mówi, że w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika miejscem świadczenia usług jest kraj, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.

Z kolei z art. 28c ust. 1 wynika, że miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest państwo, w którym usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej.