Problem zrodził się przy okazji zmian w ustawie o podatku od towarów i usług (VAT), które weszły w życie od 1 stycznia 2011. Odejście od klasyfikacji statystycznych stosowanych dotychczas na potrzeby VAT sprawiło, że powstały wątpliwości, czy w zakresie usług gastronomicznych, o których mowa w art. 88 ust. 1 pkt 4 tej ustawy, mieszczą się również usługi kateringowe.
Wyłączenie prawa do odliczenia
Kwestia ta jest niezwykle istotna dla podatników, przepis ten wyłącza bowiem prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących nabycie usług gastronomicznych. Ustawa o VAT nie definiuje jednak ani pojęcia usług gastronomicznych, ani usług kateringowych.
Mimo że w wydawanych po 1 stycznia 2011 interpretacjach indywidualnych organy podatkowe dopuszczały możliwość odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących zakup usług kateringowych, przedsiębiorcy mieli wątpliwości, czy prawo do odliczenia nie zostanie zakwestionowane.
Pomocna klasyfikacja statystyczna...
W interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 17 stycznia 2011 (ITPP1/443-1032/10/JJ) stwier- dzono, że skoro usługi kateringu mają ścisły związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, to podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego przy ich nabyciu. Organ wskazał, że usługi kateringowe nie są usługami gastronomicznymi.
Uzasadniając swoje stanowisko, powołał się m.in. na PKWiU 2008. Wobec brzmienia art. 5a ustawy o VAT poprawność tego zabiegu należy uznać za co najmniej wątpliwą. Przepis ten mówi bowiem, że towary lub usługi będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne. Tym samym odwołanie się przez organ w tej sprawie do PKWiU 2008 należy traktować jedynie jako zabieg pomocniczy.
...i definicje słownikowe
Wobec braku definicji ustawowych przy wykładni tych pojęć odwoływano się też do definicji słownikowych. Zgodnie z internetowym słownikiem języka polskiego PWN (http:// sjp.pwn.pl/ slownik/2558969/ gastronomia) gastronomia to „działalność produkcyjno-usługowa, obejmująca prowadzenie restauracji, barów itp.".
Zatem do usług gastronomicznych należy zaliczyć w szczególności usługi restauracyjne oraz usługi świadczone przez bary.
Do takiego rozumienia pojęcia usług gastronomicznych odwołała się też Izba Skarbowa w Warszawie, która w interpretacji z 26 kwietnia 2011 (IPPP1/443-556/11-2/AW) uznała, że podatnik nabywający usługi przygotowania i dostarczania żywności dla odbiorców zewnętrznych niebędące usługami gastronomicznymi ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. W uzasadnieniu organ odniósł się także m.in. do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-321/94 Faaborg-Gelting Linien A/S v Finanzamt Flensburg, gdzie rozważano pojęcie usług restauracyjnych. Konieczność odwołania się przez organ do orzecznictwa ETS potwierdza, że w dacie wydania interpretacji brak było przepisów prawa podatkowego, które wystarczająco regulowałyby tę kwestię.
Z pomocą podatnikom (i nie tylko) przyszedł jednak prawodawca unijny, wydając rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 282/ 2011 z 15 marca 2011 ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, które weszło życie 1 lipca 2011.
Zgodnie z art. 6 ust. 1 tego rozporządzenia usługi restauracyjne i kateringowe oznaczają usługi polegające na dostarczaniu gotowej lub niegotowej żywności lub napojów albo żywności i napojów, przeznaczonych do spożycia przez ludzi, wraz z odpowiednimi usługami wspomagającymi, pozwalającymi na ich natychmiastowe spożycie. Ponadto, w myśl tego przepisu, usługi restauracyjne polegają na świadczeniu takich usług w lokalu należącym do usługodawcy, podczas gdy usługi kateringowe polegają na świadczeniu takich usług poza lokalem usługodawcy.
Ważne, gdzie świadczymy
Mając więc na uwadze, że zgodnie ze znaczeniem słownikowym do usług gastronomicznych zaliczamy w szczególności usługi restauracyjne oraz świadczone przez bary, kluczowym kryterium odróżniającym je od usług kateringowych jest kryterium odnoszące się do miejsca świadczenia. Jego stosowanie nie powinno rodzić większych trudności. Tym samym, jeżeli usługa świadczona jest poza lokalem usługodawcy (bez względu na tytuł prawny, na podstawie którego korzysta on z tego lokalu), mamy do czynienia z usługą kateringową, a podatnik jest uprawniony do odliczenia VAT z faktury dokumentującej jej nabycie, o ile jest ona związana z wykonywaniem czynności opodatkowanych.
Trzeba sięgnąć do rozporządzenia
Niezwykle istotne jest, że rozporządzenia unijne stosuje się bezpośrednio. W konsekwencji od 1 lipca 2011 podatnicy mogą powoływać się na te przepisy wprost.
Nie zmienia to jednak faktu, że dbając o przejrzystość obowiązującej ustawy o VAT, ustawodawca krajowy, przy okazji nowelizacji, która weszła w życie 1 lipca br. (notabene uzasadnianej m.in. koniecznością dostosowania przepisów do zmian wynikających z unijnego rozporządzenia), powinien był uwzględnić również konieczność zdefiniowania tych pojęć. Pozostawienie definicji istotnych, z punktu widzenia podatników, pojęć jedynie w przepisach rozporządzenia unijnego należy ocenić krytycznie.
Autor jest konsultantem w Grant Thornton Frąckowiak
Naruszenie zasady stałości
Warto zwrócić uwagę, że ewentualne ograniczenie prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie usług kateringowych mogłoby naruszać klauzulę stałości, wynikającą z art. 176 dyrektywy 2006/112/WE. Przepis ten dopuszcza bowiem, aby państwa członkowskie utrzymały jedynie te ograniczenia w prawie do odliczenia podatku naliczonego, które obowiązywały w dniu ich przystąpienia do Wspólnoty, tj. nie dopuszcza wprowadzania nowych wyłączeń. Usługi gastronomiczne i kateringowe dla celów ustawy o VAT z 1993 r. były klasyfikowane w odrębnych grupowaniach statystycznych. Przed 1 maja 2004 prawo do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie usług kateringowych z pewnością nie było wyłączone. Zasadne jest przyjęcie, że przysługuje również dzisiaj.
Czytaj również:
Zobacz serwis:
Odliczenie i zwrot VAT » Odliczenie VAT » Usługi gastronomiczne, noclegowe i kateringowe
