To wynik prostego wyliczenia. Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 111, poz. 765 ze zm.; dalej k.k.s.) mówi, że mandatem karnym można nałożyć grzywnę w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia.
Skoro wynosi ono obecnie 1386 zł, po pomnożeniu przed dwa otrzymamy 2772 zł.
Nie oznacza to oczywiście, że mandat musi wynieść dokładnie tyle. Inspektor może określić go w niższej wysokości, tym bardziej że przepisy zobowiązują go do tego, aby wymierzając grzywnę w drodze mandatu, uwzględnił stosunki majątkowe i rodzinne sprawcy oraz jego dochody i możliwości zarobkowe. Z pewnością jednak mandat nie będzie wyższy niż wspomniana kwota.
Za wykroczenie
Grzywna w drodze mandatu może być wymierzona jedynie za wykroczenie skarbowe.
Tym ostatnim w myśl art. 53 § 3 k.k.s. jest czyn zabroniony pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia (obecnie 6930 zł; 5 x 1386 zł).
Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks karny skarbowy tak stanowi.
Tylko gdy nie ma wątpliwości...
Aby inspektor mógł nałożyć grzywnę w drodze mandatu, muszą być spełnione określone warunki. Kodeks karny skarbowy mówi, że możliwe jest to jedynie wtedy, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a nie zachodzi potrzeba wymierzenia surowszej kary.
Jeśli zatem inspektor skarbowy pojawi się w sklepie i zauważy, że nie ewidencjonujemy transakcji w kasie fiskalnej, będzie miał podstawy, aby nałożyć na nas mandat.
Nie zawsze jednak, nawet gdy okoliczności popełnienia wykroczenia nie budzą wątpliwości, można zastosować przepisy o postępowaniu mandatowym. Będzie tak, gdy za wykroczenie skarbowe należałoby orzec przepadek przedmiotów.
Podobnie gdy w związku z wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, chyba że do chwili przyjęcia mandatu karnego wymagalna należność została w całości uiszczona.
Postępowania mandatowego nie stosuje się również, jeżeli zachodzi zbieg przepisów a ten sam czyn sprawcy wykroczenia skarbowego wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa skarbowego.
...i jest zgoda
Inspektor wręczy mandat wyłącznie wtedy, gdy sprawca wykroczenia wyrazi zgodę na jego przyjęcie (odnotowuje się ją na dokumencie mandatu karnego). Gdy odmawia, inspektor nie nałoży tego rodzaju kary.
W takim wypadku sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych (finansowy organ postępowania kieruje akt oskarżenia do sądu, w tym wypadku sprawca wykroczenia naraża się na dodatkowe wydatki; jeśli sąd orzeknie grzywnę, trzeba będzie jeszcze – oprócz niej – uregulować koszty postępowania).
O tym, jakie skutki może wywołać brak zgody na przyjęcie mandatu, sprawcę należy pouczyć (podobnie jak o pozostałych warunkach dopuszczalności postępowania mandatowego). Robi to upoważniony organ postępowania przygotowawczego lub jego przedstawiciel. Dodatkowo powinien określić wykroczenie skarbowe zarzucane sprawcy.
W postępowaniu mandatowym można nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego na dwa sposoby.
Może być to mandat wydany ukaranemu po uiszczeniu grzywny bezpośrednio upoważnionemu podmiotowi (np. inspektorowi), który ją nałożył. W ten sposób może być nałożona grzywna jedynie na osobę czasowo tylko przebywającą na terytorium Polski lub niemającą stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca pobytu. Zasadę tę stosuje się odpowiednio również do osób stale przebywających na terytorium Polski, które czasowo to terytorium opuszczają.
Omawiany rodzaj mandatu staje się prawomocny z chwilą uiszczenia grzywny upoważnionemu podmiotowi, który ją nałożył.
Drugim rodzajem jest mandat kredytowany wydawany za potwierdzeniem odbioru ukaranemu. Staje się on prawomocny z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego. Grzywnę nałożoną w drodze mandatu karnego kredytowanego ukarany wpłaca, w terminie siedmiu dni od daty przyjęcia tego mandatu, do kasy właściwego niefinansowego organu postępowania przygotowawczego lub na rachunek bankowy tego organu.
Sąd może uchylić mandat
Nawet jeśli inspektor nałoży na podatnika mandat, nie oznacza to jeszcze, że sprawa jest definitywnie przegrana. Ukarany może bowiem złożyć wniosek o uchylenie mandatu.
Zobacz
wniosek o uchylenie mandatu (pdf)
Ma na to niewiele czasu. Wniosek należy bowiem złożyć w terminie zawitym siedmiu dni od daty przyjęcia mandatu lub z urzędu. Jeśli z wnioskiem się spóźnimy, nie wywoła on żadnego skutku.
Samo złożenie wniosku nie wystarczy, aby mandat można było uchylić. Kodeks karny skarbowy mówi bowiem, że prawomocny mandat karny podlega niezwłocznie uchyleniu, jeżeli karę grzywny nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie skarbowe.
Uprawnionym do uchylenia mandatu jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania została nałożona grzywna. Sąd orzeka na posiedzeniu. Może w nim uczestniczyć zarówno ukarany, jak i organ, który lub którego funkcjonariusz nałożył karę grzywny w drodze mandatu karnego, albo przedstawiciel tego organu i ujawniony interwenient.
Przed wydaniem postanowienia sąd może zarządzić stosowne czynności w celu sprawdzenia podstaw do uchylenia mandatu karnego.
Jeśli sąd stwierdzi, że zachodzą okoliczności przemawiające za uchyleniem mandatu, nakaże podmiotowi, na rachunek którego pobrano grzywnę, niezwłoczny zwrot uiszczonej kwoty.
Jeśli jednak czyn zarzucany sprawcy wyczerpuje znamiona przestępstwa skarbowego, przestępstwa lub wykroczenia, uiszczoną kwotę zatrzymuje się do zakończenia postępowania jako zabezpieczenie majątkowe grożących mu kar, środków karnych lub innych środków oraz kosztów postępowania.
Warto pamiętać, że w razie uchylenia mandatu karnego sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.
Czytaj też:
Zobacz więcej:
» Podatki i księgi » W urzędzie skarbowym » Kontrola podatkowa i skarbowa » Przestępstwa i wykroczenia skarbowe
