Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT zwalnia się od podatku m.in. usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych. W art. 43 ust. 14 w związku z ust. 13 ustawy o VAT ustawodawca stwierdził jednak, że nie są zwolnione z VAT usługi stanowiące element usługi pośrednictwa, które same stanowią odrębną całość i są właściwe oraz niezbędne do świadczenia usługi pośrednictwa.

Jest to dość wiernie wprowadzony art. 135 dyrektywy VAT, zgodnie z którym zwolnione jest m.in. pośrednictwo kredytowe, pośrednictwo w zakresie gwarancji kredytowych i poręczeń oraz transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków.

Z wykładni językowej wynika, że zwolnione z VAT są usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielenia kredytów.

Pośrednictwo to umowa, w której jedna strona zobowiązuje się wobec drugiej doprowadzić do sposobności zawarcia umowy lub pośredniczyć przy zawarciu takiej umowy.

W wyrokach w sprawie Volker Ludwig (C-453/05)  oraz w sprawie CSC Financial Services (C-234/ 00) Europejski Trybunał Sprawiedliwości wyjaśnił, że pośrednictwo może obejmować m.in. wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w jej imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych.

W orzecznictwie ETS podkreślany jest warunek zmiany sytuacji prawnej i finansowej strony transakcji.

Usługę zwolnioną należy odróżnić zdaniem ETS od czysto fizycznego lub technicznego świadczenia (tak w wyrokach w sprawie Sparekassernes Datacenter SDC), C-2/95, i w sprawie CSC Financial Services Ltd., C-235/ 00).

Gdy agentów jest dwóch

Usługi pośrednictwa finansowego można przedstawić w następujący sposób. Występują trzy podmioty.

W uproszczeniu: A – bank; B – pośrednik  zleceniodawca; C – pośrednik  zleceniobiorca.

C jest pośrednikiem wyszukującym klientów, zapraszającym ich na rozmowy, przygotowującym ofertę.

B zawiera umowę o wyszukiwanie klientów z bankiem, później przesyła oferty do banku. B nie ma bezpośredniego kontaktu z klientami. Za każdą zawartą umowę B otrzymuje od banku prowizję, którą z kolei w odpowiedniej części przekazuje do C.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku w sprawie Volker Ludwig (C-453/05)

stwierdził jednoznacznie: okoliczność, że podatnik nie jest związany umownie z jedną ze stron umowy kredytowej, do której zawarcia się przyczynił, nie jest przeszkodą do tego, aby świadczył usługę pośrednictwa kredytowego.

Trybunał uznał, że podstawowe znaczenie ma to, że wynagrodzenie (prowizja) zależało od zawarcia umowy kredytowej między instytucją kredytową a wyszukanym przez subagenta klientem.

Trybunał orzekł, że działalność pośrednictwa może obejmować m.in. wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, kontaktowanie się z drugą stroną i negocjowanie w jej imieniu i na rzecz klienta warunków świadczeń wzajemnych.

Nie jest konieczne istnienie stosunku umownego między podmiotem świadczącym usługi pośrednictwa kredytowego a jedną ze stron umowy kredytowej.

Firmy decydują o sposobie działania

Opierając się na zasadzie neutralności, ETS przypomniał, że podmioty gospodarcze mogą wybrać taki model organizacyjny, który jest dla nich najbardziej odpowiedni pod względem czysto gospodarczym, nie ryzykując jednocześnie, że wykonywane czynności nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania przewidzianym dla usług finansowych.

Trybunał wskazał, że na usługę pośrednictwa kredytowego mogą składać się dwa świadczenia, jedno wykonywane przez agenta głównego (w ramach negocjacji z instytucjami kredytowymi) oraz drugie wykonywane przez subagenta (działającego w charakterze doradcy majątkowego).

Pojęcie pośrednictwa zastosowane do celów zwolnienia od VAT nie wymaga, by subagent kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, żeby negocjować wszystkie klauzule.

Skorzysta on więc ze zwolnienia,  pod warunkiem że jego działalność nie ogranicza się do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową, np. dopełnianie formalności urzędowych związanych z umową.

Przy wykonywaniu usługi pośrednictwa podejmowane są również czynności, które rozpatrywane odrębnie mogą być opodatkowane, np. doradztwo majątkowe, czynności techniczne i administracyjne.

Trybunał podkreślił jednak, że przy kwalifikacji, z uwagi na VAT, usług kompleksowych konieczna jest identyfikacja świadczenia głównego, które determinuje naturę całej usługi.

Doradztwo majątkowe, czynności administracyjne jako środki służące jak najlepszemu skorzystaniu za świadczenia głównego należy wówczas uznać za pomocnicze względem świadczenia pośrednictwa (ETS w połączonych sprawach Madgett i Baldwin, C-308/96 i C-94/97).

Czytaj też:

Zobacz więcej:

» VAT » Co i jak podlega opodatkowaniu » Usługi finansowe i pośrednictwa finansowego

» Podatki i księgi » VAT i akcyza » VAT » Co i jak podlega opodatkowaniu » Usługi pośrednictwa

» Podatki i księgi » VAT i akcyza » VAT » Zwolnienia z VAT » Zwolnienia przedmiotowe z VAT