Od 1 stycznia 2011 r. zmieniły się zasady opodatkowania wspólników wychodzących ze spółek niebędących osobą prawną. Chodzi o spółki: cywilną, jawną, partnerską, komandytową i komandytowo-akcyjną.
Inaczej uregulowane są sytuacje, gdy wspólnik otrzymuje środki pieniężne, a inaczej, gdy wynosi ze spółki składniki majątku.
Zasadą jest, że gdy opuszczający spółkę wspólnik otrzymuje środki pieniężne, uzyskuje tym samym przychód. Jest on zaliczany do przychodów z działalności gospodarczej (zgodnie z nowym art. 14 ust. 2 pkt 16 ustawy o PIT).
Jednak niecała wartość otrzymanej gotówki jest przychodem.
Do przychodów nie zalicza się bowiem środków w części odpowiadającej uzyskanej przez wspólnika przed wystąpieniem nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, o których mowa w art. 8, pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce (art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o PIT).
Co to oznacza? Najkrócej mówiąc, że od dochodu wspólnika, który już raz został opodatkowany w czasie uczestnictwa w spółce, fiskus nie pobierze drugi raz podatku, chyba że wspólnik już wcześniej (przed wystąpieniem ze spółki) wypłacił już sobie swój udział.
Przykład
W 2005 r. pan Jan założył z dwoma innymi wspólnikami spółkę jawną. Do spółki wniósł wkład o wartości 50 tys. zł.
W 2011 r., wychodząc ze spółki, pan Jan otrzymał 1 mln zł. Przez cały czas istnienia spółki jej skumulowany zysk wyniósł 2 mln 100 tys. zł. Przypadający na pana Jana udział w zysku wyniósł 700 tys. zł, z czego pan Jan wypłacił sobie 100 tys. zł.
Nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania, o których mowa w art. 8, pomniejszona o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce, wyniesie zatem:
1 mln – (700 tys. zł – 100 tys. zł) = 400 tys. zł
Żeby obliczyć dochód do opodatkowania, należy pomniejszyć przychód o koszty uzyskania przychodu, czyli w tym wypadku wydatki na nabycie lub objęcie prawa do udziału w spółce:
400 tys. zł – 50 tys. zł = 350 tys. zł
W rezultacie dochód pana Jana z tytułu wystąpienia ze spółki jawnej wyniesie 350 tys. zł. Będzie to dochód z działalności gospodarczej.
Jeżeli wychodzący ze spółki wspólnik otrzymuje składniki majątku, wówczas nie uzyskuje z tego tytułu przychodu.
Przychód powstaje u niego dopiero z tytułu odpłatnego ich zbycia (art. 14 ust. 2 pkt 17 ustawy o PIT), a i to pod warunkiem że od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wspólnik wystąpił ze spółki, a dniem odpłatnego zbycia nie upłynie sześć lat (art. 14 ust. 3 pkt 12 ustawy o PIT).
Po upływie sześciu lat przychodu nie będzie, chyba że składniki majątku będą sprzedawane w wykonaniu działalności gospodarczej.
Przykład
W 2005 r. pan Krzysztof założył z dwoma innymi wspólnikami spółkę jawną.
31 stycznia 2011 r. wystąpił ze spółki. Wychodząc z niej, pan Krzysztof otrzymał trzy samochody. Załóżmy, że pierwszy z nich sprzeda w maju 2013 r.
Drugi będzie wykorzystywał w działalności gospodarczej prowadzonej indywidualnie jako środek trwały i sprzeda w kwietniu 2017 r. Trzeci przekaże żonie do prywatnego użytku i sprzeda również w kwietniu 2017 r.
U pana Krzysztofa powstanie przychód z tytułu sprzedaży:
- pierwszego auta, bo sprzedaż nastąpi przed upływem sześciu lat licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego
po miesiącu, w którym pan Jan wystąpił ze spółki,
- drugiego auta, bo chociaż sprzedaż nastąpi po upływie sześciu lat, to jednak odpłatne zbycie nastąpi w wykonaniu działalności gospodarczej.
Natomiast nie powstanie przychód z tytułu sprzedaży trzeciego auta, bo spełnione są dwa warunki:
- sprzedaż nastąpi po upływie sześciu lat licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pan Krzysztof wystąpił ze spółki i
- odpłatne zbycie nie nastąpi w wykonaniu działalności gospodarczej.
Przychód z tytułu odpłatnego zbycia składników majątku powstanie również w razie wniesienia tych składników do spółki kapitałowej w zamian za akcje lub udziały (aport).
Przykład
Pan Roman wystąpił w styczniu 2011 r. z trzyosobowej spółki jawnej. Przez cały okres, kiedy był w spółce, jej skumulowany zysk wyniósł 2 mln 100 tys. zł. Przypadający na pana Romana udział w zysku wyniósł 700 zł, z czego pan Roman wypłacił sobie 100 tys. zł.
Wychodząc ze spółki, pan Roman otrzymał samochód o wartości 150 tys. zł. Samochód ten został kupiony w spółce za 200 tys. zł, z czego umorzenie wyniosło 60 tys. zł.
W momencie wystąpienia ze spółki u pana Romana nie powstał przychód z tego tytułu.
Następnie pan Roman wniósł ten samochód do spółki z o.o., obejmując w zamian udziaływ niej. Nominalna wartość objętych udziałów wyniosła 180 tys. zł. U pana Romana powstał z tego tytułu przychód w wysokości 150 tys. zł. Należy go pomniejszyć o koszty jego uzyskania.
Kosztem nie będzie wartość samochodu w momencie wystąpienia ze spółki, tylko wydatki na nabycie samochodu pomniejszone o sumę dokonanych odpisów amortyzacyjnych (zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT). Koszt wyniesie zatem 200 tys. zł – 60 tys. zł = 140 tys. zł. Dochód pana Romana z tytułu odpłatnego zbycia (aportu) samochodu: 180 tys. zł – 140 tys. zł = 40 tys. zł.
Zgodnie ze wspomnianym art. 14 ust. 2 pkt 17 ustawy o PIT przychód powstaje z odpłatnego zbycia składników majątku otrzymanych w związku z wystąpieniem wspólnika ze spółki. Nie powstanie natomiast, jeżeli zbycie będzie nieodpłatne.
Jeżeli zatem wspólnik przekaże w darowiźnie składnik majątku, który otrzymał w związku z wystąpieniem ze spółki, to nie powstanie u niego z tego tytułu przychód podlegający PIT.
Darowizna nie spowoduje też powstania przychodu opodatkowanego PIT u obdarowanego, dlatego że przepisów ustawy o PIT nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn (art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT).
Dodajmy, że darowizna może być objęta zwolnieniem z podatku od spadków i darowizn, jeżeli tylko zostaną spełnione warunki z ustawy o tym podatku (np. obdarowana będzie osoba z I grupy podatkowej).
Obdarowany może swobodnie dysponować prawem własności do podarowanego mu składnika majątku, np. go sprzedać. Jeżeli nie prowadzi działalności gospodarczej, nie zapłaci podatku dochodowego, gdy sprzeda ten składnik
- po upływie pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym otrzymał go w darowiźnie – gdy składnikiem majątku jest rzecz ruchoma, bądź
- po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym otrzymał go w darowiźnie – gdy składnikiem majątku jest nieruchomość.
Czytaj więcej w poradnikach:
