Odliczanie VAT od importu usług z rajów podatkowych

[b]Tak orzekł WSA w Krakowie 14 stycznia 2011 r. (I SA/Kr 1958/10).[/b]

Uznał on, że taki zakaz nie jest w świetle prawa unijnego dopuszczalny. Nabywającemu usługi przysługuje więc prawo do obniżenia VAT należnego o naliczony.

Sprawa dotyczyła wniosku o interpretację. Z pytaniem zwróciła się spółka, której kontrakty są negocjowane przez podmiot z siedzibą w Hongkongu. Jako swoje wynagrodzenie pobiera on określony w umowie procent od ich wartości.

Spółka pytała, czy przysługuje jej prawo do obniżenia podatku należnego z tytułu importu usług z Hongkongu, czyli z kraju uznanego przez ustawodawcę za raj podatkowy. Zdaniem spółki jest to możliwe, mimo że art. 88 ust. 1 pkt 1 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2004/DU2004Nr%2054poz%20535a.asp]ustawy o VAT[/link] przewiduje wyłączenie możliwości odliczenia VAT, jeżeli zapłata za usługę dokonywana jest na rzecz podmiotu mającego siedzibę w raju podatkowym.

Spółka argumentowała, że co prawda prawo unijne pozwala zachować pewne ograniczenia w zakresie odliczania VAT, określone przed akcesją do UE, ale powinny one mieć charakter rodzajowy. W ocenie spółki art. 88 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT nie odpowiada tym warunkom, ponieważ zakres wyłączenia został ujęty w sposób generalny.

Organ podatkowy nie zgodził się ze spółką. Wskazał, że organy władzy publicznej zobowiązane są działać na podstawie i w granicach obowiązującego prawa. Przepis ustawowy jest jasny i nie ma przesłanek, aby kwestionować go w świetle przepisów unijnych. Zdaniem organu podatkowego Polska miała prawo utrzymać ograniczenia, które istniały przed akcesją do UE.

WSA uchylił interpretację. Wyjaśnił, że możliwość odliczenia podatku należnego jest podstawową zasadą konstrukcyjną VAT. Wszelkie ograniczenia od niej należy interpretować ściśle.

Możliwość utrzymania ograniczeń co do odliczania podatku należnego rzeczywiście jest przewidziana w dyrektywie VAT, ale w polskiej ustawie zostały one zakreślone zbyt szeroko, obejmując wszelkie towary i usługi nabywane od podmiotów określonych na podstawie kryterium ich siedziby.

[i]Autor jest członkiem Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte[/i]

[ramka][b]Komentuje:

Ewelina Tomczyk, starsza konsultantka w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro we Wrocławiu)[/b]

Istotą sporu, który zakończył się przed WSA w Krakowie, była niezgodność art. 88 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT z przepisami wspólnotowymi. Przepis ten wyłącza możliwość odliczenia podatku naliczonego w przypadku importu usług, jeżeli zapłata za usługę dokonywana jest pośrednio lub bezpośrednio na rzecz podmiotu mającego siedzibę w raju podatkowym (np. w Andorze, na Gibraltarze lub w Hongkongu).

W konsekwencji podatnik zobowiązany jest do wykazania VAT należnego z tytułu importu usług, ale nie może go odliczyć.

Celem wprowadzenia tego przepisu było ograniczenie nadużyć związanych z wykorzystywaniem relacji z podmiotami z rajów podatkowych do obniżania zobowiązań podatkowych w Polsce.

Problem w tym, że ograniczał on również prawo uczciwych uczestników obrotu gospodarczego do odliczenia VAT naliczonego. Warto zauważyć, że brak możliwości odliczenia podatku naliczonego w przypadku oszustw podatkowych (np. tzw. pustych faktur) wynika wprost z regulacji art. 88 ust. 3a ustawy o VAT.

W rzeczywistości nie istniały więc przesłanki, aby dodatkowo ograniczać uprawnienie do odliczenia VAT, które jest fundamentalnym elementem konstrukcyjnym tego podatku.

Jak wskazał WSA w komentowanym orzeczeniu, wszelkie ograniczenia w odliczeniu podatku naliczonego należy rozumieć ściśle. Zgodnie z klauzulą stałości (standstill), przewidzianą w przepisach wspólnotowych, tj. art. 17 ust. 6 VI dyrektywy (obecnie art. 176 dyrektywy 2006/112/WE), Polska miała prawo do utrzymania ograniczeń istniejących w przepisach o VAT przed akcesją do UE.

Ograniczenia takie mogą mieć jednak charakter wyłącznie rodzajowy. Tymczasem zakaz odliczania VAT wprowadzony w stosunku do podmiotów z rajów podatkowych ma charakter generalny, co jest niedopuszczalne.

Kwestia ta była również przedmiotem analizy [b]Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w wyroku z 30 września 2010 r. w sprawie Oasis East (C-395/09)[/b].

Wskazał on naruszenie klauzuli stałości i potwierdził, że wyłączenia w prawie do odliczenia VAT muszą się odnosić do konkretnego rodzaju usług lub towarów (nie mogą mieć charakteru ogólnego). Trybunał stwierdził ponadto, że art. 88 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT nie stanowi tzw. środka specjalnego, służącego zapobieganiu oszustwom podatkowym.

Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości a także komentowany wyrok WSA wskazują na możliwość odzyskania nieodliczonego VAT przez podatników, którzy dokonali importu usług z krajów traktowanych jako raje podatkowe.[/ramka]