Od 1 stycznia 2010 r., gdy usługa transportu towarów świadczona jest na rzecz przedsiębiorcy (podatnika), zastosowanie znajduje art. 28b [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawy o VAT[/link], w myśl którego miejscem jej opodatkowania jest miejsce, w którym usługobiorca ten posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania.
Jeśli usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności podatnika, które znajduje się gdzie indziej niż jego siedziba lub stałe miejsce zamieszkania, miejscem ich świadczenia (i opodatkowania) jest to stałe miejsce prowadzenia działalności.
Gdy usługobiorca nie posiada siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca prowadzenia działalności, miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym zwykle prowadzi on działalność lub w którym ma miejsce zwykłego pobytu.
Z uwagi na brzmienie tej zasady ogólnej podanie numerów wewnątrzwspólnotowych (bądź nie) nabywców usług nie przesądza obecnie o miejscu świadczenia usług transportowych, może jednak uprawdopodobniać, że kontrahent, który posłużył się takim numerem, jest podatnikiem prowadzącym działalność.
[ramka][b]Przykład [/b]
Polski podatnik świadczy usługę transportową towarów na odcinku Czechy – Włochy na rzecz podatnika, przedsiębiorcy niemieckiego.
Miejscem jej opodatkowania jest miejsce, w którym usługobiorca posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania (a gdy usługa jest świadczona dla innego stałego miejsca prowadzenia działalności podatnika, właśnie to miejsce), czyli terytorium Niemiec.[/ramka]
[ramka][b]Przykład [/b]
Firma niemiecka świadczy na zlecenie polskiego podatnika usługę przewozu towarów z Włoch do Polski.
Niezależnie od tego, czy nabywca (będący podatnikiem) poda numer wewnątrzwspólnotowy czy nie, miejscem jej świadczenia jest państwo siedziby usługobiorcy, czyli Polska.[/ramka]
[srodtytul]Transport międzynarodowy[/srodtytul]
Reguła wskazana w art. 28b ustawy o VAT odnosi się też do usług transportu międzynarodowego świadczonych na rzecz podatnika, a zatem odmiennie niż w starym stanie prawnym, kiedy miejscem świadczenia usług było miejsce, gdzie odbywał się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości.
[ramka][b]Przykład[/b]
Polski podatnik świadczy usługę transportową towarów na odcinku Polska – Ukraina na rzecz podatnika przedsiębiorcy ukraińskiego (jest to usługa transportu międzynarodowego).
Miejscem jej opodatkowania jest miejsce, w którym usługobiorca posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania (a gdy usługa jest świadczona dla innego stałego miejsca prowadzenia działalności podatnika, to miejsce),czyli terytorium Ukrainy.[/ramka]
[ramka][b]Przykład [/b]
Firma ukraińska świadczy na zlecenie polskiego podatnika usługę przewozu towarów z Ukrainy do Polski (jest to usługa transportu międzynarodowego).
Miejscem jej opodatkowania jest miejsce, w którym usługobiorca posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania, czyli Polska.[/ramka]
[srodtytul]Usługi dla niepodatnika[/srodtytul]
Jeśli usługa transportu towarów, który rozpoczyna się i kończy na terytorium dwóch różnych państw członkowskich, jest świadczona na rzecz niepodatnika, miejscem jej opodatkowania jest miejsce, gdzie transport towarów się rozpoczyna.
W świetle art. 28f ust. 3 – 5 ustawy o VAT miejsce rozpoczęcia transportu oznacza miejsce, w którym faktycznie rozpoczyna się transport towarów, niezależnie od pokonanych odległości do miejsca, gdzie znajdują się towary. Natomiast miejscem zakończenia transportu jest miejsce, w którym faktycznie kończy się transport towarów.
[ramka][b]Przykład [/b]
Polski podatnik świadczy usługę transportu towarów z Polski do Niemiec na rzecz Niemca niebędącego podatnikiem. Usługa podlega VAT w Polsce, bo tutaj rozpoczyna się transport towarów.
Miejscem rozpoczęcia transportu jest to miejsce, z którego transportowane towary zostaną podjęte (załadowane). Nie bierze się pod uwagę dojazdu środkiem transportu po towary.
Z kolei miejscem świadczenia usług międzynarodowego transportu towarów na rzecz niepodatników jest miejsce, w którym odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości (miejsce świadczenia ustalane jest zatem według przejechanych kilometrów).[/ramka]
[ramka][b]Przykład [/b]
Podatnik świadczy usługę transportu towarów z Polski do Rosji na rzecz Rosjanina niebędącego podatnikiem.
Ta usługa transportu międzynarodowego w części, w jakiej wykonywana jest na terytorium Polski, jest opodatkowana VAT według zerowej stawki (pod warunkiem posiadania odpowiedniej dokumentacji).
Natomiast w pozostałej części nie podlega polskiemu VAT (zasady jej opodatkowania określają przepisy kraju, w którym odbywa się transport).[/ramka]
Należy wyraźnie podkreślić, że obie wskazane wyżej reguły nie mają zastosowania do świadczenia usług transportu towarów na rzecz podatników.
[srodtytul]Przewóz pasażerów[/srodtytul]
Miejsce świadczenia usługi transportu pasażerów (osób) określa art. 28f ust. 1 ustawy o VAT, wskazując, że jest to miejsce, gdzie odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości. Reguła ta ma zastosowanie niezależnie od tego, na czyją rzecz usługa jest świadczona (czy podatników – przedsiębiorców, czy konsumentów – osób niebędących podatnikami).
Zatem konieczne jest podzielenie ceny całej usługi według przejechanych kilometrów. Usługa jest świadczona – opodatkowana w poszczególnych państwach, przez terytorium których transport się odbywał, w częściach wynikających z przejechanych odległości.
[ramka][b]Przykład [/b]
Polski podatnik świadczy usługę transportu pasażerów (osób) z Polski do Hiszpanii (w tym przez Niemcy i Francję).
Podobnie jak przed zmianą przepisów, tak i obecnie miejscem świadczenia tej usługi będzie terytorium wszystkich tych państw, przez które biegnie transport (Polski, Niemiec, Francji i Hiszpanii).[/ramka]
Należy też zwrócić uwagę na treść § 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=150CB19640D69E6E1CCA5D207BA6E9E9?id=336380]rozporządzenia ministra finansów z 24 grudnia 2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług[/link], zgodnie z którym w przypadku świadczenia, środkami transportu morskiego lub lotniczego, usług międzynarodowego transportu:
1) osób lub
2) towarów na rzecz podmiotów niebędących podatnikami w rozumieniu art. 28a ustawy o VAT
– miejscem świadczenia tych usług jest terytorium Polski.
[ramka][b]Kto jest podatnikiem[/b]
Podatnikiem na potrzeby stosowania przepisów o miejscu świadczenia usług jest osoba prowadząca działalność gospodarczą, bez względu na cele i rezultaty takiej działalności.
Podatnikiem jest również osoba prawna niebędąca podatnikiem (w rozumieniu art. 15 ustawy o VAT), która jest zidentyfikowana dla celów VAT, podatku od wartości dodanej (lub podatku o podobnym charakterze).
Za podatnika uznaje się także podmiot, który prowadzi również działalność lub wykonuje transakcje nieuznawane za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług (np. dotyczyć to może transakcji będących poza VAT, takich jak zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy), wówczas uznaje się go za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.
Podatnikiem nie jest organ władzy publicznej i urząd obsługujący ten organ w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których został on powołany, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. [/ramka]
