Wciąż panujący globalny kryzys i tegoroczne powodzie w Polsce stworzyły wybuchową mieszankę dla pracodawców. Wielu nie może w związku z tym wykonywać prawidłowo obowiązków wobec załogi, w tym regulować pensji na czas. Powstaje na tym tle wiele problemów, jak ten poniżej.

„Jestem właścicielem spółki średniej wielkości. Moja firma kilka razy została w tym roku zalana. Dlatego mam kłopoty finansowe i spore opóźnienia w wypłacie zatrudnionym wynagrodzenia. Czy muszę im wypłacać odsetki za zwłokę i jak je rozliczać pod względem składkowo-podatkowym?” – pyta przedsiębiorca.

[srodtytul]Na żądanie wierzyciela[/srodtytul]

Nie, pracodawca nie ma obowiązku automatycznej wypłaty odsetek tylko dlatego, że się spóźnia z przekazaniem podwładnemu wynagrodzenia. Musi to natomiast uczynić na żądanie podwładnego, co wynika z art. 481 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] i wyroku Sądu Najwyższego z 28 lutego 2007 r. (V CSK 445/06; LEX 442587).

[b]Przepisy nie wskazują formy, w jakiej pracownik ma się zwrócić do szefa o odsetki z tytułu opóźnionej płacy; wolno mu to zrobić ustnie, pisemnie czy w inny dorozumiany sposób[/b]. Najlepiej jednak, dla zabezpieczenia swoich interesów, zatrudniony powinien to zrobić na piśmie. Ma on prawo domagać się odsetek, nawet jeśli pracodawca nie przyczynił się w żaden sposób do zwłoki w uregulowaniu pieniędzy, a on sam nie poniósł z tej racji szkody.

[ramka][b]Przykład[/b]

Zakład ma materialne problemy w wyniku tegorocznych kataklizmów.

Ma on obowiązek wypłaty podwładnemu odsetek za opóźnioną pensję na jego żądanie, mimo że zwłoka nie nastąpiła z jego winy.

Nie zasłoni się przy tym skutecznie zachwianiem płynności finansowej wskutek kataklizmów, np. powodzi, osuwisk ziemi. [/ramka]

[srodtytul]Jaka to kwota[/srodtytul]

Ustawowe odsetki za zwłokę wynoszą obecnie 13 proc. w stosunku rocznym. Liczymy je, dzieląc iloczyn stopy procentowej odsetek, kwoty zaległej pensji i dni opóźnienia przez liczbę kalendarzowych dni danego roku.

Naliczamy je od następnego dnia po dniu, do kiedy pracodawca powinien najpóźniej wypłacić pracownikowi wynagrodzenie do dnia uregulowania długu.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracodawca spóźnił się z wypłatą wynagrodzenia za lipiec 2010 r. o 45 dni. Jeden z pracowników wystąpił z żądaniem zapłaty odsetek za zwłokę.

Szef nie uregulował mu na czas wynagrodzenia w wysokości 2300 zł. Odsetki w tym wypadku wynoszą 36,86 zł, co wynika z następujących rachunków:

(2300 zł x 45 dni spóźnienia x 13%) : 365 dni = 36,86 zł[/ramka]

Układ zbiorowy pracy bądź regulamin wynagradzania mogą przewidywać obowiązek wypłaty przez pracodawcę odsetek w razie spóźnienia z wypłatą pensji. Jeśli zawierają takie zastrzeżenie, to pracodawca musi płacić w takiej sytuacji odsetki, nie czekając na wezwanie zatrudnionego.

Strony mogą ponadto zastrzec w umowie o pracę wyższe odsetki, wskazując ich stopę procentową (np. 20 proc. rocznie) albo jako wielokrotność ustawowych odsetek. Podniesiony poziom umownych odsetek nie powinien jednak być zbyt wysoki, grozi to bowiem zakwestionowaniem takiego postanowienia angażu.

[srodtytul]Bez danin publicznych[/srodtytul]

Od odsetek z tytułu opóźnienia wynagrodzenia nie pobiera się ani składek na ubezpieczenia społeczne, ani na ubezpieczenie zdrowotne. Wprawdzie są one pochodną wynagrodzenia za pracę, wypłaca je zatrudnionemu pracodawca, niemniej ZUS nie nakazuje od nich odprowadzać żadnych składek. Nie należą one bowiem do przychodów ze stosunku pracy, lecz do przychodów z innych źródeł – stanowią kapitał za korzystanie z cudzych pieniędzy.

Nie trzeba ich zatem doliczać do kwoty wynagrodzenia i wykazywać w raporcie ZUS RCA w celu uiszczenia od łącznej puli składek. Podobnie wygląda podatkowy status odsetek za zwłokę w uregulowaniu poborów, ale tu wprost mamy do czynienia z wyraźnym wyłączeniem podatkowym.

Chodzi o art. 21 ust. 1 pkt 55 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.)[/link], wedle którego od podatku dochodowego są wolne odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy.

[b]Odrębną pozycję odsetek za spóźnione wynagrodzenie podkreśla fakt, że zatrudniony może się ich zrzec; nie jest to natomiast dopuszczalne odnośnie do wynagrodzenia[/b]. Zatrudnionemu nie wolno się nigdy zrzec prawa do wynagrodzenia (art. 84 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy[/link]).