Art. 17 pkt 1 i 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych[/link] (CIT) zwalnia z opodatkowania dochody osiągnięte poza terytorium Polski przez podatników mających siedzibę w Polsce, jeżeli stanowią tak umowy międzynarodowe.

Na tej podstawie zwolnieniem objęte są dochody osiągnięte przez zagraniczne oddziały/zakłady polskich spółek.

[ramka][b]Co to jest oddział[/b]

Art. 5 pkt 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=345827]ustawy o swobodzie działalności gospodarczej [/link]definiuje pojęcie oddziału jako wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej wykonywaną przez przedsiębiorcę poza siedzibą lub głównym miejscem wykonywania jego działalności.

Oddział może prowadzić działalność jedynie w zakresie działalności spółki macierzystej, występuje pod tą samą nazwą co jednostka główna, ale prowadzi działalność samodzielnie w innym miejscu. Wyodrębniony z jednostki głównej oddział nie stanowi jednak samodzielnej jednostki, a jest jedynie częścią składową spółki macierzystej samodzielnie sporządzającą sprawozdanie finansowe (oddział samobilansujący się).

Jednostka macierzysta powołując go na podstawie oddzielnego regulaminu lub innego dokumentu, powinna określić status oddziału i określić wszelkie zasady rozliczeń między oddziałem spółki a jego jednostką macierzystą, dotyczące:

- dokumentacji,

- obiegu dokumentów,

- sporządzania sprawozdania finansowego czy

- rozrachunków wewnątrzzakładowych.[/ramka]

[srodtytul]Trzy rodzaje kosztów[/srodtytul]

Koszty uzyskania przychodów poniesione przez jednostkę macierzystą dla zagranicznego oddziału powinny być przypisane kosztom tego oddziału niezależnie od państwa, w którym powstały, łącznie z kosztami zarządu, które związane są z jego działalnością.

Każdy koszt ponoszony przez jednostkę macierzystą możemy podzielić na taki, który:

- w całości można uznać za koszt uzyskania przychodów (powiązany ze źródłem, którego dochody są opodatkowane; są to wyłącznie koszty centrali),

- w całości nie jest takim kosztem (powiązany ze źródłem, którego dochody zwolnione są z opodatkowania; są to wyłącznie koszty oddziału),

- w części można uznać za koszt uzyskania przychodu (część tego kosztu związana jest ze źródłem, którego dochód jest opodatkowany, a część ze źródłem, którego dochód jest zwolniony, czyli można go przypisać zarówno oddziałowi, jak i siedzibie).

[srodtytul]Refaktura na oddział[/srodtytul]

Pierwsza i druga grupa kosztów to takie, dla których jesteśmy w stanie w bezpośredni i dokładny sposób określić, czy dotyczą działalności spółki matki, czy oddziału. Koszty z grupy drugiej ponoszone przez spółkę matkę refakturowane są w całości za pomocą np. noty księgowej na oddział.

Zasady dokumentacji rozrachunków między centralą a oddziałem powinny być określone w regulaminie spółki. Do kosztów takich możemy przykładowo zaliczyć:

- wynagrodzenia z narzutami osób delegowanych do pracy w oddziale,

- materiały bezpośrednie, np. olej, paliwo, koszty delegacji, koszty naprawy samochodów, telefonów oraz

- pozostałe koszty, których związek z działalnością oddziału możemy udowodnić na podstawie posiadanych dokumentów w sposób bezpośredni, precyzyjny i bardzo dokładny.

W przypadku kosztów, dla których nie jesteśmy w stanie dokładnie określić, które z nich dotyczą działalności oddziału, a które siedziby przedsiębiorcy (koszty z grupy trzeciej), powinniśmy zastosować art. 15 pkt 2 ustawy o CIT.

[srodtytul]Podział według proporcji[/srodtytul]

Przepis ten mówi, że jeżeli podatnik ponosi koszty uzyskania przychodów ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu, oraz związane z przychodami z innych źródeł, a nie jest możliwe ustalenie kosztów uzyskania przypadających na poszczególne źródła, ustala się je w takim stosunku, w jakim pozostają przychody z tych źródeł w ogólnej kwocie przychodów.

Do kosztów tych należy zaliczyć m.in. koszty:

- wynagrodzeń prezesa zarządu i pracowników administracyjnych,

- materiałów biurowych (długopisy, tusze do drukarek, koperty itp.),

- wynajmu lokalu siedziby spółki,

- amortyzacji komputerów pracowników administracyjnych.

Dla tego rodzaju kosztów jest niezwykle trudno określić związek przyczynowo-skutkowy z konkretnym źródłem przychodu. Im bardziej ten związek jest luźny i pośredni, tym trudniej jest wydatek obiektywnie przyporządkować do danego źródła przychodu.

Jeżeli podatnik nie jest w stanie w bezpośredni sposób przypisać danych kosztów do kosztów centrali i kosztów oddziału, powinien ustalić je w proporcji wynikającej ze stosunku, w jakim pozostają przychody oddziału w ogólnej kwocie przychodów. Takie stanowisko zajmują zarówno organy podatkowe, jak i sądy administracyjne [b](zob. wyrok WSA we Wrocławiu z 22 lutego 2007 r., SA/Wr 1820/06).[/b]

[ramka][b]Co wynika z umów międzynarodowych[/b]

Miejsce opodatkowania dochodu osiągniętego przez zagraniczne oddziały polskich spółek regulują przepisy konwencji modelowej OECD i umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, w których jedną ze stron jest Polska.

Zasadę opodatkowania zysków przedsiębiorstwa zawiera art. 7 pkt 1 umów międzynarodowych, który określa, że zyski przedsiębiorstwa opodatkowane są tylko w tym państwie, w którym ma ono siedzibę, chyba że prowadzi działalność w drugim umawiającym się państwie poprzez położony tam zakład.

Jeżeli przedsiębiorca wykonuje działalność w ten sposób, zyski przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane w drugim państwie, jednak tylko w takiej części, w jakiej mogą być przypisane temu zakładowi.

Pkt 3 art. 7 określa, że przy ustalaniu zysków zakładu dopuszcza się odliczenie nakładów ponoszonych dla tego zakładu, włącznie z kosztami zarządzania i ogólnymi kosztami administracyjnymi, niezależnie od tego, czy powstały w tym państwie, w którym zakład jest położony, czy gdzie indziej.[/ramka]

[i]Autorka jest starszą konsultantką w Departamencie Outsourcingu Rachunkowości Grant Thornton Frąckowiak sp. z o.o.[/i]