Zarówno przepis dotyczący ewidencji (art. 109 ust. 3a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawy o VAT[/link]), jak i przepis dotyczący obowiązku uwzględniania takich usług w informacji podsumowującej (art. 100 ust. 11 ustawy o VAT), odwołują się do art. 19 ust. 19a ustawy o VAT, określającego specyficzny moment powstania obowiązku podatkowego w imporcie usług.

Regulacje te, odczytywane literalnie, prowadzą do wniosku, że gdy podatnik świadczy usługi na rzecz zagranicznych kontrahentów i miejscem ich świadczenia jest – zgodnie z art. 28b ustawy o VAT – kraj siedziby usługobiorcy, obowiązek wykazania tych usług w ewidencji, deklaracji VAT i informacji podsumowującej powstaje z chwilą ich wykonania.

Wniosek ten wzmacnia treść § 11 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=6FA6BA61E3EB6B2AE06846CF28E69002?id=291169]rozporządzenia ministra finansów w sprawie wystawiania faktur[/link], który również odwołuje się do art. 19 ust. 19a ustawy o VAT. W związku z tym, gdy dla określenia obowiązku podatkowego ma zastosowanie art. 19 ust. 19a ustawy o VAT, fakturę wystawia się nie później niż w momencie powstania obowiązku podatkowego.

Gdyby art. 19 ust. 19a ustawy o VAT miał zastosowanie jedynie do importu usług, odwołanie w § 11 ust. 1 rozporządzenia byłoby zbyteczne, bo w imporcie usług polski podatnik nie wystawia faktury, a jedynie fakturę wewnętrzną.

Wobec tego należy uznać, że art. 19 ust. 19a ustawy o VAT ma zastosowanie również do świadczenia usług na rzecz zagranicznych podatników - wtedy polski podatnik jest bowiem zobowiązany do wystawienia faktury.

To prowadzi do wniosku, że [b]świadczenie tych samych usług na rzecz polskiego podatnika i na rzecz podatnika z UE będzie rozliczane na odrębnych zasadach. Gdy usługobiorcą jest polski podatnik, obowiązek podatkowy powstanie na zasadach ogólnych, czyli z chwilą wykonania usługi, nie później niż w ciągu siedmiu dni od wykonania usługi, natomiast w przypadku świadczenia tych samych usług na rzecz podatników z UE obowiązek ich rozliczenia w ewidencji, deklaracji VAT i informacji podsumowującej powstanie z chwilą wykonania tych usług.[/b]

Oczywiście odnosi się to jedynie do usług, do których stosuje się art. 28b ustawy o VAT (czyli zasadę ogólną dotyczącą miejsca świadczenia).

Jeśli usługi są objęte którymś z wyjątków od tego przepisu (np. usługi związane z nieruchomościami, usługi krótkoterminowego najmu pojazdów), dla określenia momentu powstania obowiązku podatkowego, stosuje się zasady ogólne, z uwzględnieniem innych wyjątków, np. szczególny moment powstania obowiązku podatkowego dla usług budowlano-montażowych.

[i]Autorka jest starszą konsultantką w MDDP[/i]