Tak, ale trzeba pamiętać o udokumentowaniu szkody. Konieczna jest inwentaryzacja i protokół zniszczeń.

[srodtytul]Kupili, aby sprzedać [/srodtytul]

Z przepisów wynika, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wydatków wymienionych w zamkniętym katalogu art. 23 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o PIT[/link] lub art. 16 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawy o CIT[/link].

W związku z tym że straty w towarach handlowych spowodowane ich zniszczeniem lub uszkodzeniem nie zostały wymienione w tym katalogu, ma do nich zastosowanie ogólna zasada, zgodnie z którą warunkiem potrącenia kosztów dla celów podatkowych jest istnienie związku przyczynowo-skutkowego z przychodem.

Nie ulega jednak wątpliwości, że przy nabyciu tych towarów przyświecał podatnikom cel osiągnięcia przychodu z ich sprzedaży.

[srodtytul]Moment rozpoznania kosztu[/srodtytul]

Zasadniczo zakup towarów handlowych oznacza poniesienie kosztu tzw. bezpośredniego w rozumieniu art. 15 ust. 4 ustawy o CIT, który może być podatkowo rozpoznany w dacie osiągnięcia odpowiadającego temu kosztowi przychodu.

Jeśli jednak nabyte towary zostały zniszczone lub uszkodzone, moment ten może nigdy nie nastąpić. Charakter poniesionego wydatku zmienia się wskutek uszkodzenia lub zniszczenia (na tzw. inny niż bezpośrednio związany z uzyskiwanymi przychodami).

Tak więc wydatki poniesione na zakup towarów lub surowca tracą wskutek ich utraty lub zniszczenia charakter kosztów bezpośrednio związanych z uzyskiwanymi przychodami, bo nie można ich powiązać z konkretnym przychodem.

W związku z tym będą tzw. kosztami pośrednimi, które zgodnie z art. 15 ust. 4d [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawy o CIT[/link] (oraz art. 22 ust. 5c [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o PIT[/link]) są potrącane w dacie ich poniesienia, a więc w momencie ich ujęcia w księgach jako koszt na podstawie otrzymanej faktury lub innego dowodu w razie braku faktury.

Nie oznacza to jednak, że momentem tym jest moment zakupu towarów, bo wówczas na podstawie otrzymanej przez podatnika faktury nie został rozpoznany koszt w księgach (chyba że przedsiębiorca prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów, wtedy wpisuje towary do księgi w momencie ich otrzymania).

Momentem rozliczenia kosztu podatkowego będzie dzień zaksięgowania zniszczenia towarów w księgach rachunkowych. Natomiast przedsiębiorcy prowadzący księgę przychodów i rozchodów w momencie wystąpienia straty muszą przeksięgować koszt z kolumny 10 do kolumny 13.

[srodtytul]Odpowiednie udokumentowanie[/srodtytul]

Należy także pamiętać, że możliwość zaliczenia określonych wydatków do kosztów podatkowych uzależniona jest od odpowiedniego udokumentowania zdarzeń gospodarczych, jakie są związane z tymi wydatkami.

W razie przeterminowania lub zniszczenia towarów wskutek działania siły wyższej obowiązek ten należy uznać za spełniony, jeśli podatnik ma protokół z poniesionych strat (sporządzony np. przez specjalnie do tego celu powołaną komisję). Dobrze, gdy zostanie on uzupełniony np. o zdjęcia zniszczonego lub uszkodzonego towaru.

W wypadku jednak towarów, których zniszczenie lub uszkodzenie nie jest widoczne gołym okiem (np. elektronika, sprzęt RTV i AGD), konieczne dla celów dowodowych, w trakcie ewentualnego sporu z urzędem, może okazać się posiadanie dokumentu opiniującego ten fakt, wystawionego przez niezależny podmiot. Pomocne mogą okazać się ekspertyzy, z których wynikać będzie jednoznacznie uszkodzenie lub zniszczenie towaru uniemożliwiające jego dalszą odsprzedaż.

Posiadanie protokołu oznacza bezsprzecznie spełnienie wymogów niezbędnych do podatkowego rozpoznania poniesionych przez podatnika strat w towarach handlowych. Pozostała dokumentacja będzie miała na celu wzmocnienie wartości dowodowej i ma szczególne znaczenie w odniesieniu do sprzętu elektronicznego, bo uszkodzeń firmy nie są w stanie dokumentować np. w formie zdjęć.

[srodtytul]Wyroby akcyzowe [/srodtytul]

W razie utraty/wystąpienia ubytków (niedoborów) w środkach obrotowych duże znaczenie ma też to, czy są one wyrobami akcyzowymi.

Zgodnie bowiem z art. 23 ust. 1 pkt 44 ustawy o PIT i art. 16 ust. 1 pkt 47 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat powstałych w wyniku nieobjętych zwolnieniem od podatku akcyzowego ubytków wyrobów akcyzowych. Z kolei na podstawie art. 30 ust. 3 ustawy o podatku akcyzowym ubytki wyrobów akcyzowych zwolnione z akcyzy to ubytki powstałe wskutek zdarzenia losowego lub siły wyższej.

Brzmienie powyższych przepisów umożliwia więc podatnikowi zasadniczo zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów zarówno strat związanych z ubytkami w towarach handlowych niebędących wyrobami akcyzowymi, jak i strat powstałych w wyniku ubytków w wyrobach akcyzowych, które zostały spowodowane zdarzeniem losowym lub działaniem siły wyższej.

[srodtytul]Konieczna inwentaryzacja[/srodtytul]

Przepisy podatkowe nie precyzują, jakich formalności należy dopełnić i co jest warunekiem podatkowego rozpoznania strat w towarach. Trzeba jednak pamiętać, że według art. 9 ustawy o CIT u podatników prowadzących księgi rachunkowe podstawą opodatkowania jest dochód ustalony na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg.

Mają one zapewnić prawidłowe określenie wysokości dochodu do opodatkowania. Tak więc podatnik obowiązany jest odpowiednio zewidencjonować i udokumentować zidentyfikowane straty towarów zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. W tym celu musi zrobić inwentaryzację.

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 27 ustawy o rachunkowości przeprowadzenie i wyniki inwentaryzacji należy odpowiednio udokumentować i powiązać z zapisami ksiąg rachunkowych, a ujawnione w toku inwentaryzacji różnice między stanem rzeczywistym a stanem wykazanym w księgach rachunkowych wyjaśnić i rozliczyć w księgach tego roku obrotowego, na który przypadał jej termin.

[ramka][b]Bez winy podatnika[/b]

Aby uznać poniesioną stratę (niedobór) towarów za koszt podatkowy, należy:

- sporządzić spis z natury i ustalić wartość poniesionych strat oraz

- ustalić przyczyny i okoliczności powstania niedoborów w środkach obrotowych w celu jednoznacznego stwierdzenia, że ujawniona w trakcie inwentaryzacji strata w towarach handlowych powstała z przyczyn nieleżących po stronie podatnika (tzn. że podatnik dołożył należytej staranności w celu jej uniknięcia).

Potwierdzają to dość jednolite interpretacje organów podatkowych[b] (np. interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 21 marca 2008 r., IP-PB3-423-46/08-2/MS)[/b].

W [b]interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 7 kwietnia 2009 r. (ITPB3/423-52/09/AW)[/b] czytamy natomiast: „strata powinna być zdarzeniem losowym, niezależnym od woli podatnika, powstałym zarówno w wyniku działań sił przyrody, jak i działań innego człowieka, powodującym ubytek i szkodę pod warunkiem, że podatnik nie przyczynia się w jakiś sposób do powstania tej szkody lub nie ułatwia jej powstania”.[/ramka]

[i]Autor jest doradcą podatkowym, partnerem w kancelarii Piekielnik i Partnerzy we Wrocławiu[/i]