Od momentu upowszechnienia się płatności przy zastosowaniu kart kredytowych coraz częściej pojawia się problem opodatkowania napiwków. Zajmowała się nim m.in. [b]Izba Skarbowa w Katowicach w odpowiedzi z 17 kwietnia 2009 r. (IBPBII/1/415-102/09/BJ)[/b].

Z pytaniem zwrócił się przedsiębiorca, który prowadzi restaurację, klub rozrywkowy i hotel. Często się zdarza, że obsługiwani tam klienci, płacąc rachunki kartą, pozostawiają obsłudze napiwki. Oznacza to, że początkowo kwoty te trafiają do pracodawcy, który następnie rozdysponowuje je wśród pracowników. Prowadzona ewidencja pozwala określić osobę, która otrzymała napiwek. Pracodawca jest więc jedynie pośrednikiem, który go przekazuje.

Przedsiębiorca chciał się dowiedzieć, czy napiwki stanowią dla obsługi przychód ze stosunku pracy, od którego powinien pobierać zaliczki na podatek dochodowy. Jego zdaniem nie ciąży na nim taki obowiązek. To dlatego, że są to przychody z innych źródeł (art. 20 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o PIT[/link]).

Pracodawca powinien wykazywać napiwki w formularzu PIT-8C jako przychody z innych źródeł. Nie ciąży na nim również obowiązek poboru zaliczek. Argumentował, że wykonuje on tylko czynności techniczne – to bowiem klient decyduje o tym, któremu pracownikowi chce pozostawić napiwek i w jakiej wysokości.

[srodtytul]Gdy przekazuje pracodawca [/srodtytul]

Izba skarbowa nie zgodziła się z taką wykładnią przepisów. Powołała się na art. 12 ust. 1 ustawy o PIT. Zgodnie z nim za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń.

O zakwalifikowaniu świadczenia jako przychodu ze stosunku pracy decyduje więc to, czy określone świadczenie może otrzymać wyłącznie pracownik czy również inna osoba, niezwiązana tego rodzaju stosunkiem prawnym. Istotne jest, czy istnieje związek prawny lub faktyczny danego świadczenia z istniejącym stosunkiem pracy.

Z kolei w myśl art. 20 ust. 1 ustawy o PIT za inne źródła przychodów uważa się m.in.: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12 – 14 i 17 ustawy o PIT oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

[srodtytul]Inne źródła przychodów[/srodtytul]

Izba skarbowa podkreśliła, że napiwki otrzymane przez pracowników zawsze są przychodem podlegającym opodatkowaniu PIT. Mogą jednak stanowić przychód ze stosunku pracy (art. 12 ustawy o PIT) bądź przychód z tzw. innych źródeł (art. 20 ust. 1 tej ustawy). O zakwalifikowaniu napiwków do jednego z wymienionych źródeł decyduje sposób ich otrzymania.

Izba skarbowa uznała, że w opisanej w pytaniu sytuacji podstawą wypłaty napiwków jest łączący pracowników z pracodawcą stosunek pracy. Napiwki są bowiem pochodną wynagrodzenia ze stosunku pracy. Pracodawca ma więc obowiązek poboru zaliczek oraz przekazywania pracownikom imiennych informacji PIT-11.

Izba zauważyła, że inaczej wygląda sytuacja, jeśli pracownik otrzymuje napiwek bezpośrednio od klienta. Wówczas bowiem wypłaty nie dokonuje pracodawca. Wartości takich napiwków nie można więc zaliczyć do przychodów ze stosunku pracy. Kwoty otrzymane w ten sposób są przychodem z innych źródeł w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o PIT.

[srodtytul]To nie usługa[/srodtytul]

Napiwki powodują także wątpliwości na gruncie ustawy o VAT. Przedsiębiorcy czasem mają bowiem problemy, czy są one obciążone tym podatkiem. Sytuacją taką zajmowała się [b]Izba Skarbowa w Poznaniu w odpowiedzi z 17 marca 2009 r. (ILPP1/443-20/09-2/AK)[/b].

Z wnioskiem o interpretację wystąpił przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą w zakresie hotelarstwa i gastronomii. Jego pracownicy (kelnerzy, barmani) otrzymują w dowód uznania jakości obsługi drobne kwoty tytułem napiwków, które trafiają do kasy wnioskodawcy (czy to płacone gotówką czy kartą płatniczą lub kredytową), a następnie są przekazywane przez niego pracownikom. Przekazanie to następuje po zakończeniu danego miesiąca kalendarzowego (wykluczona jest uznaniowość pracodawcy – każdy pracownik otrzymuje taką kwotę napiwków, jaką wypracował).

Wnioskodawca zapytał, czy napiwki przeznaczone dla pracowników są opodatkowane VAT. Izba skarbowa potwierdziła, że nie podlegają one temu podatkowi. Podstawą opodatkowania jest bowiem obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Tymczasem w opisanej sytuacji trudno przyjąć, że kwota napiwku jest dla wnioskodawcy kwotą należną z tytułu sprzedaży przez niego usług na rzecz klientów restauracji.

Adresatem nie jest bowiem podmiot świadczący usługi, ale jego pracownik. Izba skarbowa wyjaśniła, że w sytuacji, gdy zapłata napiwków jest świadczeniem całkowicie dobrowolnym (pozostającym poza stosowanym cennikiem świadczonych usług i niewyodrębnionym na rachunku), to nie są one dla podatnika prowadzącego lokal gastronomiczny obrotem, od którego naliczany jest VAT.

[ramka][b]Jeśli firma pośredniczy, to pobiera zaliczki[/b]

We wniosku o udzielenie interpretacji spółka wskazała trzy stany faktyczne dotyczące napiwków otrzymywanych przez pracowników restauracji. W każdym z nich początkowo trafiają one do specjalnej kasetki należącej do spółki. Wypłata może wyglądać następująco:

- po rozliczeniu należności wynikającej z rachunku za usługę każdy pracownik zachowuje otrzymany przez siebie napiwek dla siebie

- po rozliczeniu należności wynikającej z rachunku za usługę pracownik dzieli się otrzymanym napiwkiem z innymi osobami wykonującymi swoje obowiązki na danej zmianie według przyjętych przez pracowników zasad (pracodawca ich nie ustala ani w nie nie ingeruje)

- pracownicy zbierają otrzymane bezpośrednio od klientów napiwki przez miesiąc, zaś pracodawca przyjmuje gromadzone pieniądze na przechowanie, a następnie rozdzielane są one między pracowników restauracji według przyjętych przez nich zasad.

Sąd uznał, że w każdej z tych sytuacji napiwki są przychodem ze stosunku pracy. To dlatego, że na pewnym etapie są gromadzone przez pracodawcę. Zdaniem WSA, jeśli środki w postaci napiwków, które są adresowane imiennie do określonego pracownika lub grupy pracowników, trafiają do pracodawcy albo też pracodawca zbiera środki pochodzące z napiwków, a później przekazuje je pracownikom, którzy dokonują podziału między siebie, to napiwki te są przychodem ze stosunku pracy i podlegają opodatkowaniu łącznie z wynagrodzeniem za pracę.

To dlatego, że źródłem i podstawą wypłaty napiwków jest stosunek pracy (są uzyskiwane w związku z wykonywaniem pracy). Oznacza to, że płatnik ma obowiązek pobrać zaliczki na podatek dochodowy – [b]wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego z 8 marca 2010 r. (III SA/Wa 1763/09).[/b][/ramka]