Płacąc należność z faktury otrzymanej od zagranicznego kontrahenta, polski przedsiębiorca może być zobowiązany do poboru podatku u źródła na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy o CIT oraz odpowiednio art. 29 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9A9DED2C28407263C2C3A694028581CE?id=346580]ustawy o PIT[/link], o ile umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania między Polską i państwem kontrahenta nie stanowi inaczej. Dotyczy to należności z tytułu świadczenia niektórych usług (np. wynajmu środków transportu).

Jeżeli na takiej fakturze zagraniczny sprzedawca wykazał podatek od wartości dodanej a przepis polskiej ustawy o podatku dochodowym nakazuje pobór podatku u źródła, powstaje pytanie, czy podstawą obliczenia podatku u źródła będzie kwota brutto, czy netto należności.

[ramka][b]Przykład[/b]

Niemiecka firma (osoba prawna) wynajęła polskiemu podatnikowi środek transportu. Zgodnie z art. 27 ust. 3 pkt 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=17D1F175CBC1000681743E9D550EDE8C?n=1&id=172827&wid=337454]ustawy o VAT[/link], w brzmieniu do 31 grudnia 2009 r., miejscem opodatkowania tej usługi były Niemcy.

Od 1 stycznia 2010 r. miejscem opodatkowania usługi krótkoterminowego wynajmu środków transportu również są Niemcy, o ile środek transportu zostanie wydany polskiemu podatnikowi w Niemczech (zgodnie z art. 28j ust. 1 ustawy o VAT).

Równocześnie przychód niemieckiego podatnika podlega na podstawie art. 21 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawy o CIT[/link] opodatkowaniu w Polsce tzw. podatkiem u źródła.[/ramka]

[srodtytul]Podstawą kwota brutto...[/srodtytul]

W myśl argumentów przedstawionych w tekście "[link=http://www.rp.pl/artykul/464537.html?preview=tak]Kiedy zagraniczny VAT może być przychodem lub kosztem[/link]" przychodem zagranicznego kontrahenta jest otrzymana lub należna kwota, niepomniejszona o zagraniczny podatek VAT (ponieważ nie jest to, w rozumieniu ustaw o podatkach dochodowych, podatek od towarów i usług).

Jeżeli więc zagraniczny kontrahent wykazuje na fakturze podatek od wartości dodanej innego państwa członkowskiego, to, mając na uwadze przytoczone wyżej regulacje, wydaje się, że podstawą obliczenia podatku u źródła powinien być przychód obejmujący również ten podatek (kwota brutto należności).

[srodtytul]...czy netto[/srodtytul]

Odmienne stanowisko zajęła jednak [b]Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 31 lipca 2009 r. (ITPB3/423-289/ 09/DK)[/b]. Przychyliła się do poglądu podatnika, że podatek u źródła należałoby pobierać od kwoty netto należności wobec zagranicznego kontrahenta.

Tym samym kwota podatku od wartości dodanej nie podlegałaby podatkowi u źródła. W uzasadnieniu swojego stanowiska podatnik powołał się na art. 12 ust. 4 pkt 9 ustawy o CIT, w myśl którego do przychodów nie zalicza się należnego podatku od towarów i usług.

W jego opinii, po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, podatek od wartości dodanej pobierany przez poszczególne państwa członkowskie stał się podatkiem tożsamym z podatkiem VAT, stąd pobór podatku u źródła powinien odbywać się z wyłączeniem tego podatku.

[srodtytul]Pierwszeństwo ma wykładnia językowa[/srodtytul]

Ta argumentacja podatnika wynika z celowościowej wykładni wspomnianego przepisu.

Jakkolwiek można zgodzić się z wnioskiem, że omawiana sytuacja tak właśnie powinna zostać uregulowana, to jednak, biorąc pod uwagę literalne brzmienie ustaw o podatkach dochodowych, można mieć wątpliwości, czy wspomniane rozumowanie jest prawidłowe. Wydaje się bowiem sprzeczne z dosłownym brzmieniem przepisów.

Uzasadnione są wątpliwości, czy można w tym wypadku posłużyć się wykładnią celowościową, wykładnia językowa ma bowiem bezwzględne pierwszeństwo, jeżeli przepis jest sformułowany precyzyjnie i jego odczytanie nie budzi żadnych wątpliwości [b](tak np. wyrok NSA z 22 kwietnia 2009 r., II OSK 610/08)[/b].

Z uwagi na to, że pojęcie podatku od towarów i usług użyte w ustawach o podatkach dochodowych odnosi się jedynie do polskiego podatku VAT, usprawiedliwiony wydaje się wniosek, że w tych sytuacjach, w których VAT nie jest rozliczany na zasadach samonaliczenia, podatkowi u źródła powinna podlegać kwota brutto należności wobec unijnego kontrahenta.

[srodtytul]Konieczne doprecyzowanie przepisów[/srodtytul]

Niemniej, choć opodatkowanie podatkiem u źródła kwoty podatku od wartości dodanej uzasadnione jest brzmieniem polskich przepisów, może to rodzić poważne zastrzeżenia w świetle unijnych regulacji antydyskryminacyjnych. Zysk unijnego kontrahenta podlegałby bowiem efektywnie wyższemu opodatkowaniu aniżeli jego polskiego konkurenta.

[ramka][b]Przykład[/b]

Niemiecka firma wynajmująca samochody obciąża polskiego podatnika fakturą w wysokości 119 euro, z czego 19 euro to niemiecki podatek od wartości dodanej.

Podstawą opodatkowania podatkiem u źródła w Polsce byłaby kwota brutto należności, pomimo że efektywnym, ekonomicznym przychodem niemieckiego przedsiębiorcy jest jedynie 100 euro; podatek od wartości dodanej podlega bowiem wpłacie do niemieckiego urzędu skarbowego.

Przychodem polskiego konkurenta niemieckiego przedsiębiorcy dla celów CIT byłaby kwota netto należności.[/ramka]

Nie wydaje się zatem, aby celem polskiego ustawodawcy było opodatkowanie podatkiem dochodowym kwoty zagranicznego podatku od wartości dodanej.

Warto więc rozważyć doprecyzowanie ustawy o CIT i ustawy o PIT w taki sposób, by definicja podatku od towarów i usług została rozszerzona i obejmowała również podatek od wartości dodanej pobierany w innych niż Polska krajach członkowskich UE.

[i]Maciej Guzek jest doradcą podatkowym, menedżerem w TPA Horwath

Dominik Klemens jest doradcą podatkowym, konsultantem w tej firmie[/i]

[b] Czytaj też [link=http://www.rp.pl/artykul/56171,464537_Kiedy_zagraniczny_VAT_moze_byc_przychodem_lub_kosztem.html]"Kiedy zagraniczny VAT może być przychodem lub kosztem"[/link][/b]