Nabywca i dystrybutor towaru nie zapłacą VAT

W obrocie gospodarczym często dochodzi do sytuacji, gdy po dokonaniu sprzedaży okazuje się, że dostarczony towar ma wady lub nie spełnia oczekiwań nabywcy. W takiej sytuacji, szczególnie w odniesieniu do towarów o znacznej wartości, stosuje się rozwiązanie polegające na tym, że towar jest naprawiany przez dystrybutora (lub przez samego odbiorcę), a następnie związane z tym koszty przenoszone zostają na producenta tegoż towaru. W związku z tym powstaje pytanie, jak należy traktować wykonywane w imieniu pierwotnego dostawcy naprawy gwarancyjne na gruncie VAT.

Odpowiadając na to pytanie, należy wskazać, że podstawową cechą VAT jest powszechność opodatkowania, która oznacza, że podatkiem tym powinny zostać objęte wszelkie czynności wykonywane przez podmioty prowadzące samodzielną działalność gospodarczą, z wyjątkiem tych, które zostały wskazane jako zwolnione z opodatkowania. W celu realizacji tej zasady w polskiej ustawie o VAT zawarte zostały wzajemnie dopełniające się definicje dostawy towarów i świadczenia usług.

[srodtytul]Dwie definicje[/srodtytul]

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7. Z definicji tych wynika zatem, że co do zasady każda czynność wykonywana na

terytorium kraju przez podatnika VAT stanowić będzie przedmiot opodatkowania jako dostawa towarów lub świadczenie usług.

[srodtytul]Nie wszystko i nie zawsze[/srodtytul]

W praktyce jest jednak inaczej, ponieważ nie wszystkie przejawy aktywności w obrocie gospodarczym kwalifikują się do uznania ich za czynności podlegające opodatkowaniu VAT. W szczególności podatkiem tym nie będą objęte świadczenia, co do których nie można zidentyfikować podmiotu będącego ich odbiorcą. Aby uznać bowiem daną czynność za świadczenie usług, musi istnieć podmiot, który uzyskuje określoną korzyść z tytułu wykonania danego świadczenia. Brak podmiotu, który konsumowałby usługę, oznacza, że wykonanie takiej czynności za wynagrodzeniem przez podatnika nie może podlegać opodatkowaniu.

Przenosząc tę regułę na grunt zobowiązań gwarancyjnych, należy ustalić, czy dokonywana przez dystrybutora lub nabywcę naprawa (ewentualnie dostosowanie towaru w ten sposób, aby spełniał on warunki określone w umowie) stanowi odrębną czynność przynoszącą konkretną korzyść jakiemukolwiek odbiorcy. W tym celu należy się odnieść do charakteru świadczenia gwarancyjnego, który został określony w art. 577 § 1 kodeksu cywilnego. Przepis ten mówi, że jeżeli kupujący otrzymał od sprzedawcy dokument gwarancyjny co do jakości rzeczy sprzedanej, poczytuje się w razie wątpliwości, że wystawca dokumentu (gwarant) jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wady te ujawnią się w terminie określonym w gwarancji.

[srodtytul]To nie odrębne świadczenie[/srodtytul]

Czynności gwarancyjne są nierozerwalnie związane z dostawą towarów. Nie stanowią one odrębnego świadczenia, do którego zobowiązywałby się podmiot dokonujący naprawy, lecz wynikają ze zobowiązań, jakie sprzedawca bierze na siebie, dostarczając towar. W takiej sytuacji trudno jest również obronić pogląd, że dostawca uzyskuje korzyści z tytułu dokonania naprawy maszyny przez dystrybutora lub nabywcę. Sprzedawca wadliwego towaru sam jest bowiem zobowiązany na podstawie gwarancji do świadczenia na rzecz odbiorcy w ramach dokonanej wcześniej dostawy towarów. Fakt, że rzeczywistej naprawy towaru na podstawie stosownych zapisów umowy dokonuje nie pierwotny dostawca, lecz dystrybutor bądź nabywca, stanowi jedynie zastępcze wykonanie świadczenia gwarancyjnego. Po wykonaniu takiej czynności podmiot, który doprowadził do usunięcia wad towaru, ma pełne prawo domagać się od dostawcy zwrotu kosztów poniesionych na jego naprawę. Zwrot wydatków dokonany w tym trybie nie stanowi oczywiście wynagrodzenia za świadczoną usługę, lecz jest rodzajem rekompensaty, która należy się podmiotowi realizującemu naprawę.

[srodtytul]Co na to urzędnicy [/srodtytul]

Potwierdzają to organy podatkowe. [b]Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 16 września 2008 r. (ILPP2/443-556/08-2/SJ)[/b], rozpatrując pytanie przedsiębiorcy będącego dystrybutorem wadliwych towarów, stwierdziła, że nie świadczy on usług na rzecz dostawcy, ponieważ świadczy jedynie usługi gwarancyjne we własnym imieniu, a następnie odzyskuje, w formie rekompensaty, koszty poniesione na naprawę towarów. Z tego względu należy stwierdzić, że wykonywanie świadczeń gwarancyjnych przez nabywcę/dystrybutora towarów, w zamian za które dostawca zwraca równowartość kosztów naprawy, nie może być uznane za czynność opodatkowaną VAT. Dystrybutor lub nabywca, który usunął wady towaru w imieniu dostawcy, powinien wystawić na jego rzecz notę obciążeniową lub ewentualnie dostawca powinien wystawić notę uznaniową na rzecz nabywcy towaru.

[ramka] [b]Przykład[/b]

Spółka A prowadzi działalność polegającą na sprzedaży sprzętu elektronicznego. Podatnik nabywa sprzęt od krajowego kontrahenta, a następnie sprzedaje go innym podmiotom.

W przypadku wystąpienia wad towarów spółka A zobowiązana jest do wykonania zobowiązań gwarancyjnych na rzecz nabywców, tj. do naprawy sprzętu. Ponieważ dostawca również udziela gwarancji na sprzedane podatnikowi towary, spółka, usuwając wady, kosztami napraw obciąża dostawcę.

Spółka A nie świadczy na rzecz dostawy odrębnej usługi, ponieważ wykonuje jedynie zobowiązania na rzecz klientów wynikające z umowy sprzedaży sprzętu. W takiej sytuacji spółka, chcąc odzyskać nakłady na naprawę sprzętu, powinna wystawić na rzecz dostawcy notę obciążeniową.[/ramka]

[i]Autor jest ekspertem w ECDDP[/i]