Firma, która zaciąga kredyt, zalicza płacone odsetki do kosztów uzyskania przychodów. Taka jest ogólna zasada. Aby skorzystać z tego prawa, musi być jednak spełnionych kilka warunków. Przede wszystkim zapłacone kwoty muszą spełniać definicję zawartą w art. 22 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=1BB5AE381BC4750784AA078160CF1AFD?id=80474]ustawy o PIT[/link]. W myśl tego przepisu kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 23 ustawy o PIT. Taka sama definicja zawarta jest w art. 15 ust. 1 ustawy o PIT. Jedyna różnica polega na tym, że nie ma w niej mowy o źródłach przychodu, a katalog wymieniający wydatki, które nie są kosztami, zawarty jest w art. 16 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4468484561E3CEC96C5C53987D102D2D?id=115893]ustawy o CIT[/link].

Podatnicy muszą pamiętać jeszcze o jednej regule: nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).

[srodtytul]Zwiększanie wartości środka trwałego[/srodtytul]

Przedsiębiorcy często zaciągają kredyty w celu sfinansowania zakupu środków trwałych. Wtedy zasady rozliczania odsetek są bardziej skomplikowane. To dlatego, że [b]do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się odsetek, prowizji i różnic kursowych od pożyczek (kredytów) zwiększających koszty inwestycji w okresie ich realizacji. Kwoty te zwiększają wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.[/b]

Potwierdza to art. 22g ust. 3 i 4 ustawy o PIT (oraz odpowiadający mu co do treści art. 16g ust. 3 i4 ustawy o CIT). Stanowią one, że ceną nabycia majątku trwałego jest kwota należna zbywcy, ale trzeba ją powiększyć o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania. Przepisy precyzują, że chodzi m.in. o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji.

Podobne zasady stosuje się przy wytworzeniu środka trwałego. Wtedy również wartość początkowa obejmuje odsetki i prowizje naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania.

[srodtytul]Kredyt zaciągnięty przed założeniem [/srodtytul]

Zdarza się, że podatnik najpierw podpisuje umowę z bankiem i kupuje na raty nieruchomość, maszynę lub samochód, a dopiero później decyduje się na wprowadzenie ich do majątku firmy. Powstaje wtedy pytanie, czy może zaliczać odsetki do kosztów uzyskania przychodów.

Problemem tym zajmowała się [b]Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 18 grudnia 2008 r. (ITPB1/415-624/08/MM)[/b]. Z pytaniem zwrócił się podatnik, który w styczniu 2008 r. kupił wraz z małżonką lokal użytkowy z zamiarem wynajmowania go w późniejszym okresie. Zakup sfinansował kredytem bankowym. W sierpniu 2008 r. wnioskodawca rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej polegającej między innymi na wynajmie. W związku z tym zamierza wprowadzić kupiony lokal do majątku firmy. Zadał więc pytanie, czy odsetki zapłacone od miesiąca, w którym lokal wprowadzony zostanie do ewidencji środków trwałych i będzie wykorzystywany dla celów firmy, będą kosztem podatkowym.

Izba skarbowa potwierdziła, że tak. Wskazała, że przedsiębiorca może zaliczyć odsetki do kosztów, jeśli łącznie spełnione są następujące warunki:

- kredyt pozostaje w związku z przychodami uzyskiwanymi z działalności gospodarczej;

- odsetki zostały zapłacone;

- odsetki nie zwiększają kosztów inwestycji.

Taką interpretację potwierdza także odpowiedź [b]Izby Skarbowej w Poznaniu z 23 września 2008 r. (ILPB1/415-458/08-2/AA)[/b].

[srodtytul]Kiedy ujmujemy wydatki zdaniem podatników...[/srodtytul]

W niektórych sytuacjach firmy prowadzące księgi rachunkowe mają wątpliwości, kiedy zaliczać odsetki do kosztów. Przykładem są kredyty zaciągane na sfinansowanie budowy mieszkań przez firmy deweloperskie. Problemem tym zajmowała się [b]Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 13 lutego 2009 r. (ITPB3/423-732/08/PS)[/b]. Z pytaniem zwróciło się przedsiębiorstwo, które prowadzi działalność gospodarczą w zakresie budowy i sprzedaży mieszkań i lokali użytkowych. Obecnie realizuje drugi etap osiedla mieszkaniowego oraz budowę budynku wielorodzinnego. Na sfinansowanie tych zadań spółka uzyskała dwa kredyty: obrotowy nieodnawialny, który jest przeznaczony wyłącznie na finansowanie kosztów budowy budynku wielorodzinnego, oraz kredyt budowlany na realizację drugiego etapu osiedla. Spółka ponosi koszty prowizji i odsetek od kredytu zarówno w trakcie realizacji tych budów, jak i po ich zakończeniu, czyli przyjęciu lokali na stan wyrobów gotowych.

Zdaniem spółki prowizje i odsetki od kredytu w trakcie realizacji budowy są to koszty wytworzenia realizowanych budów. Dlatego po zakończeniu budowy i przyjęciu na stan wyrobów należy aktywować te koszty. Oznacza to, że staną się one kosztem uzyskania przychodu w momencie sprzedaży lokali (na podstawie aktów notarialnych).

[srodtytul]...oraz fiskusa[/srodtytul]

Izba skarbowa nie zgodziła się z tym stanowiskiem. Wskazała, że zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy o CIT [b]koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody[/b], z zastrzeżeniem ust. 4b i 4c.

Zasada ta odnosi się jednak tylko do kosztów, których poniesienie przekłada się wprost (w sposób bezpośredni) na uzyskanie konkretnych przychodów. Klasycznym przykładem bezpośredniego związku kosztów z przychodami jest relacja, w jakiej pozostają wydatki na nabycie lub wytworzenie towaru, i przychód z jego zbycia.

W świetle art. 15 ust. 4d ustawy o CIT koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, to stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą. Z art. 15 ust. 4e ustawy o CIT wynika natomiast, że za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Na tej podstawie izba skarbowa uznała, że wydatki z tytułu prowizji oraz odsetek od kredytów, służące sfinansowaniu budowy drugiego etapu osiedla mieszkaniowego oraz budowy budynku wielorodzinnego, stanowią koszty uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia, a więc w momencie ujęcia dowodu księgowego dokumentującego ich poniesienie w księgach rachunkowych na określony dzień.

Problemów takich nie mają podatnicy rozliczający się na podstawie księgi przychodów i rozchodów, ponieważ nie rozliczają oni kosztów w czasie.

[srodtytul]Umorzone są przychodem[/srodtytul]

Przedsiębiorcy, którym uda się wynegocjować z bankiem umorzenie części odsetek, mogą być zaskoczeni koniecznością zaliczenia ich do przychodów podlegających opodatkowaniu. Tymczasem zdaniem fikusa w takiej sytuacji trzeba odprowadzić do urzędu skarbowego podatek. Tak wynika m.in. z [b]interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 16 czerwca 2008 r. (IBPB1/415-249/08/MW)[/b].

Z wnioskiem zwrócił się podatnik, który w 2001 r., będąc wspólnikiem spółki jawnej, podpisał z bankiem umowę kredytu. W ramach działalności gospodarczej był on częściowo spłacony wraz z należnymi za ten okres odsetkami. W 2003 r. z powodu trudnej sytuacji spółka zaprzestała prowadzenia działalności oraz spłaty kredytu. W 2007 r. bank wystąpił do wszystkich wspólników z propozycją przystąpienia do programu restrukturyzacji zadłużenia. Skorzystali oni z tej możliwości – w związku z tym umorzono im część zaległych odsetek. W 2008 r. wnioskodawca otrzymał PIT-8C, w którym wykazano przypadającą na niego część umorzonych odsetek od kredytu. Spytał więc, czy kwota ta jest przychodem podlegającym opodatkowaniu PIT. Jego zdaniem w takiej sytuacji trudno jest się doszukać przysporzenia majątkowego po stronie podatnika spłacającego zaciągnięty kredyt. Ponadto umorzenie przez bank odsetek stanowi tylko zmianę warunków umowy o kredyt.

Izba skarbowa nie zgodziła się z tym stanowiskiem. Wskazała, że zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o PIT opodatkowaniu podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy oraz tych, od których na podstawie ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Izba powołała się także na art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o PIT, zgodnie z którym przychodem z działalności gospodarczej jest również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Ustawodawca nie sprecyzował, co należy rozumieć poprzez pojęcie „nieodpłatny”. W języku polskim „nieodpłatny” znaczy tyle co „niewymagający opłaty; taki, za który się nie płaci; bezpłatny”.

Izba skarbowa uznała więc, że „... przez pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa wyżej, należy zatem rozumieć te wszystkie zjawiska, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu. Zjawiskiem takim jest m.in. korzystanie przez kredytobiorcę bez oprocentowania z cudzego kapitału, które wyraża się w tym, że jako kredytobiorca przez określony czas korzysta z kredytu nieodpłatnie, tzn. nie ponosząc z tego tytułu jakichkolwiek ciężarów (w postaci zapłaty odsetek), dzięki czemu będzie się znajdować w sytuacji uprzywilejowanej w stosunku do podmiotów, które korzystają z kredytów na zasadach rynkowych (tj. za wynagrodzeniem w postaci odsetek). [b]Dla kwalifikacji umorzonych odsetek do przychodów z tytułu nieodpłatnych świadczeń nie ma znaczenia, z jakich przyczyn następuje umorzenie odsetek od kredytu[/b]. Jeżeli umowa pożyczki (kredytu) początkowo jest odpłatna, a następnie w wyniku porozumienia strony umorzą oprocentowanie, to umowa powyższa staje się umową nieodpłatną”.

Za taką wykładnią przepisów opowiedziała się również [b]Izba Skarbowa w Warszawie w odpowiedzi z 29 lipca 2008 r. (IPPB1/415-556/08-2/JK)[/b] oraz [b]Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 12 sierpnia 2008 r. (ITPB1/415-293/08/DP)[/b].

[ramka]UWAGA

Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).[/ramka]

masz pytanie, wyślij e-mail do autora

[mail=k.pilat@rp.pl]k.pilat@rp.pl[/mail]