O przychodach z korzystania przez twórców z praw autorskich lub artystów wykonawców z praw pokrewnych albo rozporządzania tymi prawami można mówić wtedy, gdy spełnione są dwie przesłanki. Po pierwsze konieczne jest wystąpienie przedmiotu praw majątkowych w postaci utworu lub artystycznego wykonania. Po drugie osiągnięty przychód musi być bezpośrednio związany z korzystaniem z określonych praw autorskich lub pokrewnych albo rozporządzaniem nimi, stanowić skutek takiego korzystania lub rozporządzenia w postaci odpowiedniego wynagrodzenia autorskiego lub wykonawczego.

W umowach, które towarzyszą zamawianiu utworów, strony powinny wyraźnie postanowić, że przedmiotem zamówienia jest właśnie dobro niematerialne, podlegające ochronie na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

[srodtytul]Szczegóły w prawie autorskim [/srodtytul]

Kwestie prawne związane z powstaniem i nabyciem prawa autorskiego do utworów pracowniczych określa ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z nią, jeśli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.

[srodtytul]Obowiązki płatnika[/srodtytul]

[b]W razie zatem wykonywania na podstawie jednej umowy o pracę czynności zarówno chronionych prawem autorskim, jak i niebędących przedmiotem prawa autorskiego, pozbawionych cech twórczych, z umowy tej powinno wynikać, jaka część wynagrodzenia obejmuje wynagrodzenie z korzystania z prawa autorskiego, a jaka część dotyczy czynności niechronionych prawem autorskim.[/b]

Jak czytamy bowiem [b]w interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 9 kwietnia 2009 r. (IPPB4/415-64/09-2/PJ)[/b], „tylko bowiem takie rozróżnienie, jak również dokumentowanie prac – utworów chronionych prawem autorskim oraz wypłaconych wynagrodzeń z tego tytułu daje podstawę do zastosowania 50-proc. kosztów uzyskania przychodów przy zapewnieniu właściwej realizacji obowiązków płatnika w zakresie prawidłowego obliczania i poboru zaliczek na podatek dochodowy. Podkreślenia przy tym wymaga, że zakwalifikowanie, czy wykonywana praca w ramach umowy o pracę jest przedmiotem prawa autorskiego, należy do obowiązków płatnika, który dokonuje świadczeń z tego tytułu. Zaznaczyć również należy, że [b]fakt korzystania przez pracownika z prawa autorskiego powinien wynikać wyraźnie z treści zawartej umowy o pracę[/b], gdyż warunkiem zastosowania kosztów, o których mowa w art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jest to, aby zaistniał utwór w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, twórca udzielił licencji na korzystanie z danego utworu, względnie, by doszło do rozporządzenia majątkowymi prawami autorskimi do tworzonego dzieła”.

[srodtytul]Gdy wynika tak z ewidencji[/srodtytul]

W praktyce zatem 50-proc. koszty uzyskania przychodów mogą być zastosowane do tej części wynagrodzeń pracowników (twórców), która została zakwalifikowana jako wynagrodzenie z korzystania z praw autorskich, jeżeli konkretne prace lub czynności znajdują odzwierciedlenie w stosownej ewidencji prac twórczych prowadzonej przez pracodawcę.

[b]Jeśli zatem z umowy o pracę będzie wynikało, że wynagrodzenie pracownika składa się z kilku elementów, np. z wynagrodzenia podstawowego oraz wynagrodzenia (honorarium) z tytułu korzystania z praw autorskich, podwyższona stawka kosztów uzyskania przychodów znajdzie zastosowanie tylko w odniesieniu do tej części wynagrodzenia, która nie jest związana z podstawowymi obowiązkami pracowniczymi.[/b]

[ramka][b]Przykład[/b]

Pracownicy pana Romana wykonywać będą na podstawie umowy o pracę w ramach obowiązków wynikających ze stosunku pracy m.in. (oprócz obowiązków niemających takiego charakteru) pracę twórczą polegającą na odkrywaniu i hodowaniu nowych odmian kwiatów, warzyw i ozdobnych roślin ogrodniczych. W umowie o pracę zostały zawarte zapisy określające rozróżnienie wynagrodzenia należnego pracownikowi z tytułu wykonywania pracy niemającej przymiotu pracy twórczej, a część wynagrodzenia będzie należna z tytułu przekazania pracodawcy praw autorskich do stworzonych – w ramach stosunku pracy – nowych odmian oraz odmian, które powstaną w przyszłości (wynagrodzenie będzie proporcjonalnie do korzyści uzyskiwanych z zarobkowego korzystania z odmian).

O zastosowaniu podwyższonych 50-proc. kosztów decyduje fakt uzyskania przychodu za wykonanie czynności (utworu) będącej przedmiotem prawa autorskiego pod warunkiem możliwości ustalenia wysokości przychodu z tego tytułu.

Tymczasem w tym wypadku tak nie będzie. Pracownik nie będzie otrzymywał wynagrodzenia za stworzony przedmiot prawa autorskiego, lecz ze względu na dobre wyniki sprzedaży. Nie może więc być utożsamiane z korzystaniem przez twórcę z praw autorskich lub rozporządzaniem tymi prawami. [/ramka]

[ramka][b]Uwaga [/b]

Pracodawca dla celów obliczenia zaliczki na podatek dochodowy od wypłacanych wynagrodzeń, w części odpowiadającej pracy twórczej, ma prawo zastosować koszty uzyskania przychodów w wysokości 50 proc. Pozwalają na to przepisy ustawy o PIT. [/ramka]